W pierwszej kolejności należałoby sprawdzić, czy pożyczone pieniądze znajdują się w Polsce (przykładowo na koncie podatnika w banku w Polsce). Z ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wynika bowiem, że dane czynności są opodatkowane, jeżeli ich przedmiotem są rzeczy znajdujące się w Polsce lub prawa majątkowe wykonywane na jej terytorium. Jeżeli środki te znajdują się w Polsce, czynność, co do zasady, jest opodatkowana PCC.

Jeśli okaże się, że ten warunek jest spełniony, trzeba rozważyć możliwość skorzystania ze zwolnienia, które przewiduje art. 2 pkt 4 ustawy o PCC. Mówi on, że czynność cywilnoprawna nie jest obciążona PCC, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności podlega opodatkowaniu VAT lub jest z niego zwolniona.

Istotne jest przy tym, że ustawa o PCC definiuje podatek od towarów i usług jako polski VAT jak i „podatek od wartości dodanej pobierany na podstawie przepisów obowiązujących w państwach członkowskich” UE.

W mojej ocenie jest wiele argumentów (na gruncie polskiej ustawy o VAT jak i przepisów o statystyce publicznej), które przemawiają za tym, że pożyczka podlega opodatkowaniu VAT jako usługa pośrednictwa finansowego. Aby to przesądzić, trzeba ustalić, czy pożyczkodawca działa w ramach tej transakcji w charakterze podatnika VAT.

Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o VAT działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Również na podstawie dyrektywy VAT 2006/112/WE za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu. Moim zdaniem można na tej podstawie stwierdzić, że udzielenie pożyczki stanowi element prowadzonej działalności gospodarczej.

Jednak organy podatkowe wielokrotnie przyjmowały, że pożyczki udzielane przez firmy działające poza sektorem finansowym nie stanowią elementu działalności gospodarczej. W konsekwencji nie podlegają opodatkowaniu VAT, są więc obciążone PCC. Według mnie taka interpretacja jest nieprawidłowa.

Z uwagi na to, że udzielanie pożyczek jest usługą finansową, co do zasady miejsce jej świadczenia znajduje się w kraju nabywcy. Jest więc poza zakresem opodatkowania VAT w Polsce. Ponieważ jednak, jak wspomniałam wcześniej, podatek od towarów i usług to także podatek od wartości dodanej pobierany na podstawie przepisów obowiązujących w państwach członkowskich UE, firma powinna wziąć pod uwagę, że pożyczka jest objęta regulacjami VAT-owskimi w innym kraju. Można ją więc uznać za zwolnioną od PCC na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o PCC.

[i]Joanna Rudzka jest doradcą podatkowym, starszą konsultantką w PricewaterhouseCoopers[/i]