Jak założyć firmę na Litwie

Polskie firmy na Litwie to przede wszystkim przedsiębiorstwa zajmujące się produkcją i handlem materiałami budowlanymi, chemicznymi, tworzywami sztucznymi, a także niewielkie zakłady rolno-spożywcze. Ich właściciele decydują się na działalność właśnie tam, ponieważ daje to większe szanse eksportu na chłonny rynek rosyjski

Aktualizacja: 14.08.2007 15:46 Publikacja: 14.08.2007 01:01

Anna Grabowska

Osoby, które zamierzają rozpocząć działalność gospodarczą na Litwie i na miejscu prowadzić swoje interesy, na początek muszą uzyskać zezwolenie na choćby czasowy pobyt w tym kraju. Maksymalny okres, na jaki mogą je dostać, wynosi pięć lat. Dotyczy to zarówno zakładających własne przedsiębiorstwa, jak i świadczących dowolne usługi.

Wnioski o zezwolenie składa się w litewskiej placówce dyplomatycznej lub urzędzie konsularnym, a jeżeli ktoś już od pewnego czasu przebywa legalnie na Litwie - w urzędzie migracyjnym właściwego komisariatu policji. O zezwolenie na pobyt mogą się ubiegać osoby, które legalnie mieszkały na Litwie w ciągu ostatnich pięciu lat.

Do wniosku o wydanie pozwolenia należy dołączyć następujące dokumenty:

- odpis z rejestru przedsiębiorstw,

- dokument tożsamości,

- odpis dyplomu przetłumaczony na język litewski, potwierdzający kwalifikacje osoby ubiegającej się o wydanie pozwolenia.

Polak zatrudniony na stanowisku dyrektora, prezesa spółki z o.o. lub spółki akcyjnej oraz osoba upoważniona do prowadzenia spraw spółki nie muszą mieć pozwolenia na pracę. Potrzebne jest tylko pozwolenie na pobyt czasowy, i to wtedy, gdy przebywa na Litwie dłużej niż trzy miesiące.

Formy prawne, w jakich może być prowadzona na Litwie prywatna działalność gospodarcza, to:

- publiczna spółka z o.o.,

- prywatna spółka z o.o.,

- indywidualna działalność gospodarcza,

- spółka jawna,

- spółka komandytowa,

- spółdzielnia.

Najpopularniejsze są obie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Obie spółki z o.o. - prywatna i publiczna - są osobami prawnymi. Powstają w chwili podpisania umowy spółki. Ich odpowiedzialność za zobowiązania spółki ogranicza się do wysokości środków wniesionych na pokrycie kapitału zakładowego.

Minimalny kapitał zakładowy publicznej spółki z o.o. wynosi 150 tys. litów (ok. 43,5 tys. euro). Dla prywatnej jest to 10 tys. litów (ok. 2,9 tys. euro), z czego 2,45 tys. litów trzeba wpłacić w gotówce, pozostałą kwotę można zaś wnieść w formie aportu rzeczowego. Prywatna spółka z o.o. nie może mieć więcej niż 250 udziałowców, ale zarówno publiczne, jak i prywatne spółki z o.o. mogą mieć tylko jednego udziałowca.

Taka działalność prowadzona jest przez jedną osobę fizyczną. Właściciel firmy ponosi pełną odpowiedzialność za jej zobowiązania i odpowiada całym swoim majątkiem. Nazwa takiego przedsiębiorstwa musi zawierać imię i nazwisko właściciela.

Taka spółka jest osobą prawną. Powstaje na mocy umowy zawartej między kilkoma osobami fizycznymi bądź prawnymi. Jej współwłaściciele odpowiadają solidarnie za wszelkie zobowiązania wynikające z działalności gospodarczej podejmowanej w ramach spółki. Jeżeli jej kapitał nie wystarcza na pokrycie zobowiązań, współwłaściciele odpowiadają za nie solidarnie własnym majątkiem.

Taka spółka także powstaje na podstawie umowy, jest podmiotem gospodarczym, w którego skład wchodzi jeden lub większa liczba komplementariuszy oraz jeden lub kilku komandytariuszy. Komplementariusze ponoszą pełną odpowiedzialność za zobowiązania firmy, natomiast komandytariusze odpowiadają za nie jedynie do wysokości kapitałów wniesionych do spółki.

Komplementariusz jest współudziałowcem czynnym i ma prawo do działania w imieniu spółki. Natomiast komandytariusz to udziałowiec bierny, który na bieżąco nie działa, a jedynie służy spółce swoim kapitałem, odnosząc z tego tytułu odpowiednie korzyści finansowe.

Jest to podmiot o zmiennym składzie i kapitale również posiadający własną osobowość prawną. Tworzona jest przez grupę osób fizycznych lub osób fizycznych i prawnych. Ich celem jest realizacja wspólnych celów gospodarczych.

Uwaga! Wszystkie dokumenty wydane i notarialnie potwierdzone za granicą powinny być przetłumaczone na język litewski, potwierdzone podpisem i pieczęcią tłumacza przysięgłego - najlepiej działającego na Litwie.

Zagraniczne przedsiębiorstwa mogą również utworzyć swoje przedstawicielstwo z siedzibą na Litwie. Nie może ono jednak prowadzić działalności komercyjno-gospodarczej. Nie ma też odrębnej osobowości prawnej. Przedstawicielstwo może jedynie zawierać kontrakty w imieniu zagranicznej spółki matki, i to wyłącznie w zakresie udzielonego mu pełnomocnictwa. Za zobowiązania przedstawicielstwa odpowiada całym swoim majątkiem przedsiębiorstwo zagraniczne.

Bieżącą działalność przedstawicielstwa organizuje i realizuje jego kierownik, który prawo jego reprezentowania w kontaktach z osobami trzecimi otrzymuje po zarejestrowaniu przedstawicielstwa. Udzielone kierownikowi pełnomocnictwa nie mogą być sprzeczne z ustawodawstwem litewskim.

Rozpoczęcie działalności gospodarczej na Litwie musi być poprzedzone rejestracją firmy w Rejestrze Osób Prawnych stanowiącym odpowiednik polskiego Krajowego Rejestru Sądowego.

Pierwszym wymogiem niezbędnym do rejestracji jest przedstawienie przez zagranicznych inwestorów będących osobami prawnymi potwierdzonej notarialnie kopii wpisu do rejestru handlowego w swoim kraju oraz dokumentu potwierdzającego decyzję organów zarządzających przedsiębiorstwem o zamiarze inwestowania na Litwie (wymóg ten nie dotyczy osób fizycznych).

Aby uzyskać wpis do rejestru, należy przedstawić również następujące dokumenty:

- w wypadku rejestracji prywatnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością:

- umowę spółki lub akt założycielski, gdy spółkę powołuje jedna osoba (oryginał lub kopia potwierdzone notarialnie),

- statut spółki,

- protokół z posiedzenia założycielskiego (wraz z załącznikami) lub pisemną decyzję jedynego założyciela (oryginał lub kopia potwierdzona notarialnie),

- oświadczenie jednego z litewskich banków potwierdzające wpłatę kapitału początkowego spółki;

- w wypadku rejestracji publicznej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością:

- umowę spółki lub akt założycielski, gdy spółkę powołuje jedna osoba (oryginał lub kopia potwierdzone notarialnie),

- statut spółki,

- protokół z posiedzenia założycielskiego (wraz z załącznikami) lub pisemną decyzję jedynego założyciela (oryginał lub kopia potwierdzona notarialnie),

- oświadczenie jednego z litewskich banków potwierdzające wpłatę kapitału początkowego spółki,

- dokumenty potwierdzające rejestrację akcji spółki w Komisji Papierów Wartościowych,

- sprawozdanie założycielskie i opinia audytora na temat tego sprawozdania;

- w wypadku rejestracji spółki jawnej lub komandytowej:

- umowę o utworzeniu spółki i prowadzeniu wspólnej działalności, podpisaną przez każdego właściciela i potwierdzoną notarialnie;

- w przypadku rejestracji indywidualnej działalności gospodarczej:

- statut przedsiębiorstwa.

Uwaga! Jeśli wymaga tego rodzaj planowanej działalności przedsiębiorstwa (np. usługi bankowe, usługi ubezpieczeniowe, działalność farmaceutyczna) lub obszar planowanej działalności (np. wolna strefa ekonomiczna), konieczne jest również przedstawienie dodatkowych dokumentów, czyli koncesji lub zezwoleń uzyskanych na Litwie.

Innymi dokumentami wymaganymi przy rejestracji wszystkich form prawnych otwieranych na Litwie firm są:

- wniosek rejestracyjny,

- pozwolenie właściciela lokalu, w którym ma działać firma, na jej zarejestrowanie w tym lokalu, wraz z aktem własności lokalu (pozwolenie wydane przez osobę prawną powinno być podpisane przez osobę zarządzającą oraz opieczętowane, a wydane przez osobę fizyczną - potwierdzone notarialnie); gdy lokal jest własnością rejestrującej się firmy, należy przedstawić jedynie potwierdzoną kopię aktu własności,

- zaświadczenie o wpłaceniu opłaty rejestracyjnej.

- Wpisanie nazwy spółki do rejestru firm - 1 dzień.

- Rejestracja spółki - 10 dni.

Nowo zarejestrowana firma musi zostać w ciągu pięciu dni od daty rejestracji zgłoszona w lokalnym inspektoracie podatkowym jako podatnik VAT (poza sytuacjami, w których korzysta ze zwolnienia od podatku, a zatem i od rejestracji na jego potrzeby) oraz płatnik składek na ubezpieczenie społeczne. Musi też otworzyć własne konto bankowe.

Opłaty, jakie należy uiścić u notariusza

Zapłata za potwierdzenie dokumentów założycielskich spółki oraz opłaty skarbowe za jej rejestrację na Litwie:

- wpisanie nazwy spółki do rejestru firm - 30 litów,

- rejestracja spółki w rejestrze podmiotów gospodarczych - 120 litów,

- potwierdzenie przez notariusza umowy założycielskiej spółki - od 100 do 300 litów,

- potwierdzenie pozostałych dokumentów założycielskich spółki - 350 litów,

- potwierdzenie przez notariusza dodatkowych odpisów, sprawdzanie danych z rejestrami itp. - ok. 100 litów,

- wykonanie pieczęci spółki - od 50 do 100 litów.

Ponieważ polscy przedsiębiorcy przeważnie myślą z jednej strony o przywożeniu na Litwę swoich surowców czy gotowych produktów, a z drugiej o eksporcie dalej na Wschód, szczególnie istotne są dla nich zasady rządzące importem i eksportem.

Na Litwie obowiązują trzy sposoby naliczania ceł:

- ad valorem (naliczane od wartości towarów),

- specyfikacja (naliczane według stawki za jednostkę towaru)

- sposób mieszany (oba powyższe sposoby, ale zastosowane do jednego towaru).

Oprócz cła importowego, płaconego wyłącznie od transakcji pozaunijnych, każdy importer handlujący wyrobami akcyzowymi zobowiązany jest do zapłaty podatku akcyzowego. Jego stawki wynoszą od 10 do 100 proc. w zależności od towaru.

Dotyczy on następujących grup towarowych:

- alkoholu etylowego i napojów alkoholowych, w tym piwa,

- papierosów i innych wyrobów tytoniowych,

- kawy,

- paliw silnikowych,

- biżuterii wykonanej z metali szlachetnych,

- luksusowych samochodów,

- wydawnictw o charakterze erotycznym albo zawierających w treści elementy przemocy.

W wypadku eksportu wywożone towary należy zgłosić służbom celnym wraz z następującymi dokumentami:

- zezwoleniem lub koncesją na eksport (jeśli są wymagane),

- tzw. certyfikatem pochodzenia (jeśli preferencyjne cła obejmują towary eksportowane),

- certyfikatami: fitosanitarnym, weterynaryjnym, zdrowia i jakości (jeśli są wymagane),

- deklaracją celną (jeśli konieczne jest naliczenie cła i podatku eksportowego),

- fakturą zakupu towaru,

- dokumentem transportowym (może to być: dowód załadunku, list przewozowy, karnet TIR),

- dokumentami potwierdzającymi uiszczenie wszelkich należności celno-podatkowych i opłat.

Na Litwie płaci się około 20 różnego rodzaju podatków i opłat lokalnych. Prawo do ich pobierania mają zarówno państwo, jak i władze samorządowe.

Nosząc się z zamiarem założenia przedsiębiorstwa na Litwie, obcokrajowiec przede wszystkim powinien pamiętać, że firmy zagraniczne nie mają tam szczególnych ulg podatkowych, chyba że w grę wchodzą inwestycje za miliony dolarów, dokonywane w specjalnych strefach ekonomicznych.

Są trzy takie strefy: w Kownie, Kłajpedzie i Szawlach. W zależności od tego, ile w nich zainwestują, przedsiębiorcy zagraniczni mogą liczyć przez pięć do dziesięciu lat na ulgi podatkowe od 30 do 80 proc. w stosunku do standardowych obciążeń, jakie musieliby ponosić na rzecz litewskiego fiskusa.

Głównym organem podatkowym na Litwie jest Państwowy Inspektorat Podatkowy, który dzieli się na Centralny Urząd Podatkowy oraz dziesięć inspektoratów regionalnych.

W myśl generalnej zasady firmy będące rezydentami na Litwie (tam zarejestrowane) muszą płacić podatek od dochodów i zysków kapitałowych uzyskanych zarówno na Litwie, jak i za granicą. Pozostałe firmy płacą w tym kraju podatki tylko od litewskich źródeł dochodów. Okresem rozliczeniowym jest rok kalendarzowy. Ostateczny termin rozliczenia się z podatku dochodowego od osób prawnych upływa 25 października następnego roku.

Podstawowa stawka podatku dochodowego od osób prawnych wynosi 15 proc., ale małe przedsiębiorstwa, których roczny dochód nie przekracza 500 tys. litów, a liczba pracowników średnio w roku nie jest większa niż dziesięć, płacą 13 proc. podatku.

Indywidualni przedsiębiorcy oraz spółki jawne i komandytowe, których średni dochód roczny nie przekracza 1 mln litów i średnio zatrudniają nie więcej niż dziesięciu pracowników w roku, mają prawo do stawki zerowej do kwoty 25 tys. litów. Od dochodów ponad ten limit płacą 15 proc. podatku.

Podatek od dywidend wynosi 15 proc.

Natomiast od odsetek od pożyczek, tantiem, know-how, sprzedaży i wynajmu nieruchomości położonej na Litwie oraz odszkodowań za naruszenie praw autorskich trzeba zapłacić 10 proc. podatku.

Osoby fizyczne płacą dochodowy podatek liniowy, który wynosi 15 proc. (np. od dochodów z praw autorskich czy wynajmu) albo 27 proc. (od pracy najemnej). Od 1 stycznia 2008 r. wyższa stawka ma zostać obniżona do 24 proc.

Emerytury, stypendia studenckie, zasiłki z ubezpieczenia społecznego płacone przez państwo są z podatku zwolnione.

Cudzoziemcy płacą podatek dochodowy na Litwie na takich samych warunkach jak obywatele litewscy, chyba że odmienne regulacje przewidują umowy międzynarodowe.

Działalność gospodarcza na Litwie jest opłacalna m.in. dla firm zajmujących się eksportem do Rosji i innych państw tego regionu

Podstawowa stawka VAT na Litwie wynosi 18 proc. Oprócz niej obowiązują trzy inne stawki obniżone, tj. 9, 5 i 0 proc.

Stawka 9 proc. obejmuje m.in. usługi budowlane, remontowe, projektowanie budynków. Natomiast 5 proc. VAT płaci się od: przewozu osób, sprzedaży książek, gazu, czasopism, farmaceutyków i artykułów medycznych, usług zakwaterowania, biletów wstępu na imprezy artystyczne, kulturalne i sportowe oraz niektórych artykułów spożywczych. Stawkę zerową stosuje się przy eksporcie i wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów oraz międzynarodowym przewozie osób. Istnieje również zwolnienie od VAT dotyczące większości usług finansowych oraz usług w zakresie ochrony zdrowia, edukacji oraz związanych z niektórymi imprezami kulturalnymi i sportowymi.

Firmy z siedzibą na Litwie, których obrót za ostatnie 12 miesięcy nie przekroczył 100 tysięcy litów (29 tys. euro), korzystają ze zwolnienia od VAT. Mogą zrezygnować ze zwolnienia, ale wtedy muszą się zarejestrować na potrzeby tego podatku. Zasada ta nie dotyczy jednak przedsiębiorstw niemających na Litwie siedziby, a jedynie dokonujących tam transakcji. One muszą zarejestrować się na litewski VAT od razu, niezależnie od wartości wykonanych w tym państwie czynności opodatkowanych.

Podatnicy dokonujący transakcji wewnątrzwspólnotowych (np. przewożący towary z Polski na Litwę) muszą składać deklaracje VAT, informacje podsumowujące i deklaracje Intrastat (co miesiąc). Takie deklaracje firmy o mniejszych obrotach mogą składać dwa razy do roku. Po uzyskaniu zgody władz skarbowych możliwe jest też rozliczanie się za inne okresy. Informacje podsumowujące składane są co kwartał.

Jeśli przedsiębiorca prowadzący działalność na Litwie popełni błąd w rozliczeniach VAT, musi się liczyć z sankcją finansową w wysokości od 10 do 50 proc. zaniżenia kwoty do zapłaty lub zawyżenia kwoty zażądanego zwrotu podatku. Poza tym musi oczywiście zapłacić odsetki za zwłokę. Są one liczone za każdy dzień i wynoszą setne części procentu (zmieniają się w różnych okresach).

Podatnicy, którzy nieprawidłowo odliczyli VAT naliczony, mogą skorygować swoje deklaracje maksymalnie za ostatnie trzy lata. Natomiast omyłkowe nieuiszczenie VAT należnego może być korygowane przez pięć lat, oczywiście jeżeli wcześniej nie stwierdzi tego faktu kontrola skarbowa, która sama określi kwoty właściwe do zapłaty i nałoży odpowiednie sankcje.

Przedsiębiorcy muszą jednak pamiętać, że w pewnych wypadkach może nie przysługiwać im prawo do odliczenia. Jest tak np. wtedy, gdy towary czy usługi nie służą działalności gospodarczej, ale zostały kupione np. do prywatnego użytku władz przedsiębiorstwa. Nie można także odliczyć VAT zapłaconego w imieniu innej osoby.

Ograniczenia obowiązują przy zakupie i leasingu samochodów osobowych, chyba że są one wykorzystywane do dostaw towarów lub świadczenia usług opodatkowanych. Od wydatków na reprezentację i upominki związane z prowadzeniem działalności można zaś odliczyć maksymalnie 75 proc. VAT zawartego w ich cenie.

Działający na Litwie przedsiębiorcy muszą płacić podatek od dzierżawionych gruntów. Jeśli są one własnością państwa, jego roczna stawka wynosi 6 proc. wartości ziemi. Natomiast stawka podatku od dzierżawy gruntów prywatnych ustalana jest przez strony w umowie dzierżawy.

Kolejnym obciążeniem związanym z gruntami i budynkami jest podatek od nieruchomości. Jego stawka wynosi 1 proc., jeśli nieruchomość wykorzystywana jest do działalności statutowej firmy, albo 5 proc. - w wypadku działalności wykraczającej poza cele statutowe. Ponieważ podatek od nieruchomości ma charakter lokalny, samorządy mogą obniżyć jego stawki, ale nie więcej niż o połowę.

Przedsiębiorstwa, które emitują substancje szkodliwe dla środowiska, płacą też tzw. podatek od zanieczyszczeń. W różnych rejonach kraju są różne stawki w zależności od wielkości i rodzaju zanieczyszczeń.

Inne podatki o charakterze ekologicznym płacone są za korzystanie z zasobów naturalnych (zależą od ilości wydobytych surowców) oraz za korzystanie z państwowych zasobów ropy i gazu ziemnego (stawka 20 proc. wartości wydobytych zasobów).

Zasady, według których opłacane są na Litwie składki ubezpieczeniowe, reguluje ustawa o Państwowym Ubezpieczeniu Społecznym z 21 maja 1991 r. (z późn. zm.). Zgodnie z nią ich stawka wynosi 34 proc. i jest liczona od funduszu płac. Z tego pracodawca opłaca 31 proc. (28 proc. stanowi składka na ubezpieczenie społeczne, 3 proc. - składka chorobowa), a pracownik - 3 proc.

Natomiast osoby prowadzące na Litwie własne przedsiębiorstwa, a także adwokaci i notariusze, ubezpieczają się do wysokości minimalnej emerytury. Najniższa składka (płacona co miesiąc) wynosi wówczas 69 litów. Jeśli miesięczne zarobki przekraczają 430 litów, są to 133 lity.

Zagraniczny przedsiębiorca może kupić na Litwie jedynie budynki związane z zakładaną tam działalnością produkcyjną. Jeśli zaś chodzi o ziemię, to nawet wtedy, gdy ma być ona w wykorzystywana na potrzeby firmy, może być wyłącznie przedmiotem wieczystej dzierżawy, która trwa maksymalnie 99 lat. W żadnym natomiast wypadku cudzoziemcy nie mogą nabywać na Litwie nieruchomości rolnych.

O tym, jak założyć firmę w innych krajach, czytaj: Własna firma za granicą

Komentarz

Jarosław Ostrowski, radca prawny w Kancelarii Nowakowski i Wspólnicy

Przeniesienie działalności gospodarczej na Litwę jest opłacalne np. dla firm produkcyjnych lub dystrybucyjnych zajmujących się eksportem do Rosji i innych państw tego regionu. Nie tylko oszczędzają wtedy na kosztach transportu, lecz także korzystają z przychylnego systemu podatkowego.

Warto jednak zawczasu przeprowadzić dokładną analizę ekonomiczną. Zwykle bowiem zmiana rezydencji okazuje się najkorzystniejsza dla przedsiębiorstw stosujących wysoką marżę i jednocześnie niewymagających angażowania dużych środków, aby przenieść je za granicę.

Komentarz

Iwona Smith, partner zarządzający działem podatkowym w Polsce i krajach nadbałtyckich PricewaterhouseCoopers

Polscy przedsiębiorcy zakładający biznes na Litwie mają przewagę nad przedstawicielami innych narodowości. Przede wszystkim większość mieszkańców Litwy mówi po polsku lub rosyjsku. Poza tym nasi inwestorzy są przyzwyczajeni do opieszałej administracji, potrafią radzić sobie z trudnościami w znalezieniu wykwalifikowanych pracowników.

Preferowane przez nich branże to: chemiczna, urządzeń precyzyjnych, mechanika, tworzywa sztuczne, artykuły spożywcze, papier. Największą dotychczasową polską inwestycją na Litwie jest zakup przez PKN Orlen litewskiej grupy petrochemicznej AB Mažeikiu Nafta.

Ambasada Polski w Wilnie

01107 Wilno

ul. Vasario 16-osios 14/2

tel. 00370 5 261 79 60

www.polandembassy.lt

Wydział Ekonomiczno-Handlowy Ambasady Polski w Wilnie

01107 Wilno

ul. Vasario 16-osios 14/2

tel. 00370 5 270 90 01

www.weh-wilno.lt

Konsulat Generalny Polski w Wilnie

103 23 Wilno