Zgodnie z art. 104 ustawy o emeryturach i rentach osoby pobierające świadczenia z ZUS mają obowiązek rozliczyć swoje przychody. Zgodnie zaś z § 5 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty takie rozliczenie należy przygotować i złożyć w ZUS do końca lutego. Zostało więc niewiele czasu na zebranie wszystkich dokumentów i sprawdzenie, czy przychody osoby prowadzącej działalność nie przekroczyły ustawowych limitów. Jeśli tak się stało, ZUS zażąda zwrotu części, a nawet całości wypłaconego w 2013 r. świadczenia.

Co ważne – w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą w rozliczeniach z ZUS znaczenie ma tzw. podstawa do wyliczenia składek na ubezpieczenia społeczne, a nie kwota faktycznych przychodów przedsiębiorcy. Do tych kwot należy jednak doliczyć wszystkie przychody np. z etatu czy umowy zlecenia, a nawet zagraniczne przychody emeryta czy rencisty. ZUS ma prawo dochodzić zwrotu nadpłaconego świadczenia w ciągu trzech lat. W tym okresie trudno więc ukryć zagraniczne przychody.

Sprawdź, ?czy masz obowiązek

Zgodnie z art. 103 ustawy o emeryturach i rentach obowiązek rozliczenia z ZUS przychodów osiągniętych w poprzednim roku dotyczy osób pobierających następujące świadczenia:

- ?emeryturę przysługującą osobie, która nie ukończyła powszechnego wieku emerytalnego, ustalanego indywidualnie dla każdego zainteresowanego, w zależności od jego daty urodzenia,

- ?rentę z tytułu niezdolności do pracy,

- ?rentę rodzinną, do której uprawniona jest jedna osoba, lub część renty rodzinnej do której jest uprawnione kilka osób.

- ?rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku ?z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

Obowiązek rozliczania przychodów z ZUS nie mają jedynie ci przedsiębiorcy, którzy ukończyli już powszechny wiek emerytalny czyli: 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn, czy też nowy podwyższający się od początku 2013 r. wiek emerytalny, który obecnie wynosi 60 lat i 3 miesiące dla kobiet urodzonych do końca września 1953 r., i 65 lat i 3 miesiące dla mężczyzn urodzonych do końca września 1948 r.

Ustal przychody ?do rozliczeń

Zgodnie z art. 104 ust 1a dla emerytów i rencistów prowadzących pozarolniczą działalność za przychód, o którym mowa w ust. 1, przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych. Jeśli więc emeryt czy rencista, który niedawno założył działalność, opłacał w zeszłym roku składki na preferencyjnych zasadach, od podstawy w wysokości ?30 proc. minimalnego wynagrodzenia do rozliczeń z ZUS podaje kwotę przychodu w wysokości 480 zł. Jeśli zaś opłacał składki ZUS w podstawowej wysokości, wówczas jako przychód podaje 2227,80 zł.

Problemy zaczynają się, gdy przedsiębiorca poza działalnością gospodarczą dorabiał sobie np. na etacie czy umowie zlecenia. Wówczas kwoty przychodu z tych umów ma obowiązek doliczyć do zryczałtowanego przychodu z działalności gospodarczej, a wtedy nietrudno już o przekroczenie zapisanych w ustawie limitów i wstrzymanie części lub całości świadczenia.

Przykład



Rencista opłacający składki ZUS na preferencyjnych zasadach, od podstawy w wysokości 480 zł, dostał propozycję wyjazdu do prac sezonowych w Holandii. ?Tam zatrudnił się przy produkcji tulipanów i dorobił w ten sposób 2 tys. euro, od których zagraniczny ?pracodawca opłacił składki na ubezpieczenie ?w Holandii. Całe to wynagrodzenie polski przedsiębiorca ma obowiązek uwzględnić przy rozliczeniu swoich przychodów.

Podobny skutek będzie miało podwyższenie przez przedsiębiorcę podstawy do wyliczenia składek, dzięki czemu może on później liczyć na wyższy zasiłek chorobowy na zwolnieniu lekarskim.

Uwaga!

Do limitu przychodów wliczają się jedynie te kwoty, od których zostały potrącone składki ZUS. Wszelkie przychody z działalności twórczej i artystycznej, osiągane na podstawie samodzielnej umowy o dzieło nie wliczają się do tego limitu. Wyjątkiem są przychody z umowy o dzieło podpisanej z pracownikiem. Wówczas kwota wlicza się do podstawy wyliczenia składek i tym samym powinna zostać uwzględniona w limicie dozwolonych przychodów wcześniejszego emeryta czy rencisty.

Dowiedz się ?o limity zarobków

Zgodnie z art. 105 ustawy o emeryturach i rentach, świadczenia te ulegają zmniejszeniu po przekroczeniu limitów przychodów w wysokości 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (nie więcej jednak niż 130 proc. tej kwoty miesięcznie).

Po przekroczeniu tego drugiego limitu prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinnej czy wcześniejszej emerytury ulega całkowitemu zawieszeniu.

Zgodnie z komunikatem prezesa ZUS z 19 listopada 2013 r. w sprawie granicznych kwot przychodu dla 2013 r. stosowanych przy zawieszaniu albo zmniejszaniu emerytur i rent limit przychodów w wysokości 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia za kolejne miesiące 2013 i  wynosi:

- ?od 1 stycznia 2013 r. do 28 lutego 2013 r. ?– 2457,20 zł;

- ?od 1 marca 2013 r. do 31 maja 2013 r. – 2583,30 zł;

- ?od 1 czerwca 2013 r. do 31 sierpnia 2013 r. ?– 2618,10 zł;

- ?od 1 września 2013 r. do 30 listopada 2013 r. ?– 2528,80 zł;

- o?d 1 grudnia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. ?– 2556,20 zł.

Roczny dolny limit przychodów, którego przekroczenie powoduje zmniejszenie pobieranego świadczenia, wynosi w 2013 r. 30 661,20 zł.

Limit przychodów w wysokości 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia za kolejne miesiące ?2013 r.  wynosi zaś:

- ?od 1 stycznia 2013 r. do 28 lutego 2013 r. ?– 4563,30 zł;

- ?od 1 marca 2013 r. do 31 maja 2013 r. – 4797,40 zł;

- ?od 1 czerwca 2013 r. do 31 sierpnia 2013 r. ?– 4862,10 zł;

- ?od 1 września 2013 r. do 30 listopada 2013 r. ?– 4696,30 zł;

- ?od 1 grudnia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. ?– 4747,30 zł.

Roczny dolny limit przychodów, którego przekroczenie powoduje całkowite zawieszenie  pobieranego świadczenia, wynosi w 2013 r. 56 941,30 zł.

Wybierz ?sposób rozliczenia

Przedsiębiorcy, którzy mają nieregularne przychody z kilku tytułów, lub manipulują wysokością podstawy do wyliczenia składek na ubezpieczenia społeczne, mają do dyspozycji dwie metody wyliczenia, czy ich przychody nie przekroczyły ustawowych limitów.

Pierwsza tzw. roczna polega na tym, że przedsiębiorca sprawdza, czy kwota jego rocznych przychodów nie przekroczyła ustawowych limitów. Nie ma wtedy znaczenia, że w poszczególnych miesiącach jego przychody były wyższe od ustawowych limitów, a w innych niższe. Liczy się bowiem suma roczna. Przy tej metodzie rozliczenia, jeśli przychody przedsiębiorcy przekroczyły drugi, wyższy limit dozwolonych przychodów w wysokości 56 941,30 zł. Przedsiębiorca może uniknąć konieczności zwrotu całego pobranego świadczenia, jeśli przeleje do ZUS kwotę przekroczenia jako dobrowolną wpłatę na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych. ZUS poprosi go wtedy o zwrot niewielkiej części świadczenia >patrz krok 5, a nie całości. Warunkiem jest jednak, by kwota przekroczenia tego limitu nie była większa od wysokości świadczeń podlegających zwrotowi w wyniku przekroczenia tego limitu. Za każdym razem ZUS wysyła do zainteresowanego szczegółową informację w tym zakresie, określającą wysokość dobrowolnej wpłaty, lub świadczenia do zwrotu.

Druga metoda rozliczenia przychodów polega na sprawdzeniu, na ile limity zostały przekroczone w poszczególnych miesiącach. Ta metoda jest korzystniejsza dla osób, które w zeszłym roku osiągnęły np. duże przychody w jednym miesiącu. Wówczas mogą one rzutować na przekroczenie limitu zarobków w całym roku. Rozliczone w poszczególnym miesiącu powodują zmniejszenie lub zawieszenie świadczenia za jeden miesiąc, a nie za cały rok.

Oblicz, ?ile do zwrotu

Zgodnie z art. 104 ust 7 i 8 ustawy o emeryturach i rentach, jeśli przychody wcześniejszego emeryta lub rencisty nie przekroczyły niższego limitu dozwolonych przychodów, jego świadczenie nie zostaje zmniejszone.

W przypadku gdy te przychody przekroczyły 70 proc przeciętnego wynagrodzenia, jednak nie więcej niż 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia, przedsiębiorca będzie musiał zwrócić do ZUS świadczenie w wysokości kwoty przekroczenia dolnego limitu, nie więcej jednak niż:

- od 1 stycznia 2013 r., do o 28 lutego 2013 r.:

– 528,00 zł w przypadku pobierania wcześniejszej emerytury czy renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,

– 396,03 zł w przypadku pobierania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy,

– 448,83 zł w przypadku pobierania renty rodzinnej dla jednej osoby,

- od 1 marca 2013 r., do 31 grudnia 2013 r.:

– 549,12 zł w przypadku pobierania wcześniejszej emerytury czy renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,

– 411,87 zł w przypadku pobierania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy,

– 466,78 zł w przypadku pobierania renty rodzinnej dla jednej osoby.

Jeśli chodzi o pomniejszanie renty rodzinnej pobieranej przez więcej niż jedną osobę, maksymalna kwota zmniejszenia świadczenia jest obliczana proporcjonalnie do liczby osób pobierających to świadczenie. Przekroczenie limitu dozwolonych przychodów przez jednego świadczeniobiorcę nie ma wpływu na wypłatę należną pozostałym osobom pobierającym rentę rodzinną.

W przypadku przekroczenia drugiego, wyższego limitu przychodów za dany miesiąc, czy cały rok zwrotowi podlega całe wypłacone w tym czasie świadczenie.

Przykład

Emerytowany górnik, prowadzący w Polsce działalność gospodarczą na wcześniejszej emeryturze, wyjechał na trzy miesiące do pracy w niemieckiej kopalni węgla. Zarobki, jakie tam osiągnął, spowodowały przekroczenie nie tylko miesięcznego, ale także rocznego limitu przychodu w wysokości 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Grozi mu więc teraz konieczność zwrotu emerytury pobranej w 2013 r. Jeśli jednak skorzysta ?z miesięcznego rozliczenia przychodów, będzie mógł zwrócić tylko świadczenie, jakie otrzymał w miesiącach pracy za granicą. Zachowa wtedy prawo do emerytury wypłaconej w pozostałych miesiącach.

podstawa prawna: Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: DzU z 4 grudnia 2013 poz. 1440, ze zm.)

podstawa prawna: Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 22 lipca 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty (DzU z 1992r., nr 58 poz. 290)