Jednak płatnik nie może dochodzić zwrotu składek, jeżeli od daty ich opłacenia upłynęło dziesięć lat. Tak wynika z art. 27 ust. 7 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B25EF3B02B6606A02ACD9605B3272CCF?id=333804]ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.[/link]; dalej: ustawa o sus).

Ustawa ta reguluje jedynie tryb postępowania, jaki powinien mieć miejsce w relacjach ZUS – płatnik składek. Natomiast jeżeli zachodzi problem, czy pracodawca, w razie stwierdzenia dokonanej nadpłaty na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, powinien tę nadpłatę zwrócić pracownikowi (nawet jeżeli jest to już były pracownik), to mamy do czynienia z problematyką roszczeniową z zakresu prawa pracy (gdy pracownik jest lub był zatrudniony na podstawie umowy o pracę) lub prawa cywilnego (gdy praca jest lub była wykonywana na podstawie umowy cywilnoprawnej, np. zlecenia).

W żadnym jednak przypadku nie reguluje tej kwestii ustawa o sus. Zatem termin dziesięciu lat liczony od daty opłacenia nienależnych składek, w którym płatnik składek mógłby żądać od ZUS ich zwrotu, nie ma odniesienia do relacji pracodawca – pracownik.

[srodtytul]Oddaj finansującemu...[/srodtytul]

Jednakże nie oznacza to, że pracownik nie mógłby się domagać od pracodawcy zwrotu nadpłaconych składek. Ani tego, że pracodawca nie ma obowiązku zwrotu pracownikowi (byłemu także) nadpłaconych składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe.

Wprawdzie obowiązku tego nie wyraża wprost żaden przepis prawny – ani ustawy o sus, ani [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link], ale obowiązek ten wynika pośrednio z art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy o sus, zgodnie z którym składki na ubezpieczenie emerytalne pracowników finansują z własnych środków, w równych częściach, ubezpieczeni i płatnicy składek, natomiast składki na ubezpieczenie rentowe (w wysokości 1,5 proc. podstawy wymiaru) i chorobowe pracownicy finansują z własnych środków (art. 16 ust. 1b i ust. 2).

Zatem, jeżeli pracownik jest zobowiązany do opłacenia składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe i chorobowe z własnych środków (tj. pracodawca potrąca je z wynagrodzenia), oczywisty wydaje się obowiązek zwrotu przez pracodawcę ewentualnej nadpłaty składek.

[srodtytul]...w odpowiednim czasie[/srodtytul]

W jakim czasie pracodawca powinien dokonać zwrotu pracownikowi nadpłaconych składek? Nadpłatę i ewentualne żądanie jej zwrotu należałoby rozpatrywać w kategorii roszczeń ze stosunku pracy. Termin dochodzenia roszczeń ze stosunku pracy określa art. 291 § 1 k.p., zgodnie z którym roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (tj. od daty nienależnie opłaconych składek w tym przypadku).

W przypadku wykonywania pracy na podstawie umowy-zlecenia zasady są te same. [b]Zleceniodawca ma obowiązek zwrotu nadpłaty składek zleceniobiorcy[/b]. Jednakże jeśli tego nie zrobi, zleceniobiorca nie będzie mógł się domagać zwrotu nadpłaty, jeżeli upłynie już dziesięcioletni okres, w którym mógłby swoje żądanie zwrotu nadpłaty zgłosić.

Różnica polega na znacznie dłuższym okresie, w którym zleceniobiorca mógłby żądać zwrotu nadpłaconych składek od swojego zleceniodawcy. Dzieje się tak dlatego, że w przypadku wykonywania pracy na podstawie umowy-zlecenia (lub innej umowy cywilnoprawnej) zastosowanie mają przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksu cywilnego[/link].

Wskazać tu należy art. 118 k.c., zgodnie z którym, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć dla cywilnoprawnych roszczeń majątkowych. Nadpłatę składek należałoby traktować właśnie jako cywilnoprawne roszczenie majątkowe, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Pracodawca ma obowiązek zwrotu nadpłaty składek pracownikowi. Jeśli tego nie zrobi, pracownik nie będzie mógł się domagać zwrotu nadpłaty, jeżeli upłynie już trzyletni okres, w którym mógłby swoje żądanie zwrotu nadpłaty zgłosić. [/ramka]