[b]Odpowiada Agnieszka Pietrzak, adwokat w Kaczor Klimczyk Pucher Wypiór Adwokaci Spółka Partnerska:[/b]
Zgodnie z art. 63[sup]1[/sup] [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link] śmierć pracownika w trakcie trwania stosunku pracy oznacza przede wszystkim wygaśnięcie łączącego strony stosunku pracy z mocy samego prawa z dniem śmierci pracownika, tzn. bez konieczności zaistnienia jakichkolwiek dalszych zdarzeń.
Wynika to z osobistego charakteru świadczenia przez pracownika pracy w ramach stosunku pracy. Należy zauważyć, że śmierć pracownika powinna być stwierdzona aktem zgonu.
Śmierć pracownika wywołuje także doniosłe skutki w zakresie praw pracownika wynikających ze stosunku pracy w zależności od charakteru tych praw, tj. w zależności od tego, czy są to prawa osobiste czy majątkowe.
Prawa ściśle osobiste bowiem, jak np. roszczenie o przywrócenie do pracy – wygasają. Natomiast prawa majątkowe, np. prawo do wynagrodzenia należnego do chwili śmierci pracownika, do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop czy do odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie stosunku pracy – nie wygasają i przechodzą na krąg osób uprawnionych.
[b]Kto konkretnie należy do kręgu osób uprawnionych?[/b]
Regulują to kodeks pracy oraz [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3F81F48DAD962189AA0A8DA34B156623?id=324468]ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych[/link].
Zgodnie z art. 63[sup]2[/sup] [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu paracy[/link], prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą po śmierci pracownika w równych częściach na jego małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z FUS, a w przypadku braku takich osób prawa te wchodzą do spadku po pracowniku.
Na podstawie przepisów ustawy o FUS, co do zasady, do renty rodzinnej uprawnieni są: dzieci własne pracownika, dzieci jego małżonka oraz dzieci przysposobione, jak również przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, a także małżonek i rodzice pracownika.
Jednak odnosząc się do małżonka, należy zauważyć, że związek małżeński musi trwać w chwili śmierci pracownika, tym samym, co istotne, uprawnienia majątkowe pracownika nie przechodzą na jego współmałżonka, z którym pozostawał on w chwili swojej śmierci w separacji.
[b]Co musi zrobić firma, gdy się dowie o śmierci pracownika? [/b]
Przede wszystkim, z uwagi na wygaśnięcie stosunku pracy, pracodawca ma obowiązek niezwłocznie sporządzić świadectwo pracy pracownika i włączyć je do jego akt osobowych. Na wniosek osób uprawnionych pracodawca zobowiązany jest do wydania im świadectwa pracy zmarłego pracownika.
Obowiązki te wynikają z § 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3E7603F7ED30BBBAA6396C9FDD7817AD?id=73959]rozporządzenia z 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania[/link].
Pracodawca powinien również niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu siedmiu dni od dnia wygaśnięcia stosunku pracy, czyli od śmierci pracownika, wyrejestrować go z ubezpieczeń społecznych.
Obowiązek ten wynika z faktu, że pracodawca ma status płatnika składek. W zakresie spraw majątkowych na pracodawcy ciąży obowiązek wypłacenia rodzinie pracownika odprawy pośmiertnej. Odprawa ta należna jest również w czasie pobierania przez pracownika zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, po rozwiązaniu stosunku pracy.
Uprawnionymi do jej otrzymania są: małżonek zmarłego pracownika oraz inni członkowie rodziny spełniający warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej. Wysokość odprawy zgodnie z art. 93 § 2 k.p. uzależniona jest od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy.
Świadczenie to dzieli się w częściach równych między wszystkich uprawnionych członków rodziny zmarłego pracownika, a gdy uprawnionym jest tylko jedna osoba, odprawę pośmiertną wypłaca się w połowie wysokości.
Co ważne, odprawa pośmiertna nie przysługuje, gdy pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone przez ubezpieczyciela jest nie niższe niż odprawa pośmiertna. W przypadku zaś, gdy odszkodowanie nie jest równe lub większe od odprawy pośmiertnej, na pracodawcy ciąży obowiązek wypłaty uprawnionym różnicy między tymi świadczeniami.
