Podpisanie angażu z członkiem rodziny nie jest zakazane. Często jednak jest on zawierany głównie po to, aby uzyskać świadczenia z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych albo te wynikające z przepisów kodeksu pracy, np. urlop macierzyński lub wychowawczy.

Warto pamiętać, że w każdym wątpliwym przypadku, np. przed wypłatą zasiłku chorobowego albo macierzyńskiego ZUS może przeprowadzić postępowanie wyjaśniające. Sprawdzi wtedy, czy praca była faktycznie świadczona przez danego pracownika oraz czy umowa została zawarta wyłącznie po to, aby otrzymać w niedalekiej przyszłości zasiłek.

Jeżeli ze sprawdzenia wynika, że praca nie była w danym przypadku świadczona, ZUS wyda decyzję wyłączającą z ubezpieczeń społecznych, co w konsekwencji pozbawi taką osobę prawa do świadczeń np. z ubezpieczenia chorobowego.

[b]Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 2 grudnia 2004 r. (III AUa 1160/04)[/b] wskazał, że organy ubezpieczeń społecznych są uprawnione do kontroli i weryfikacji zawartych umów o pracę w stosunku do osób zgłoszonych do ubezpieczenia społecznego, nie tylko w zakresie warunków formalnych tych umów, ale także tego, czy osoby zgłoszone do ubezpieczenia społecznego faktycznie wykonywały obowiązki pracownicze w okresie wskazanym w umowie.

[srodtytul]Pozorna nie jest skuteczna[/srodtytul]

[b]Sąd Najwyższy również wypowiadał się na ten temat. W wyroku z 19 września 2003 r. (II UK 41/03)[/b] wskazał, że fakt nawiązania stosunku pracy bez wypełniania lub okazjonalnego wypełniania obowiązków pracowniczych może być poczytany jako fikcyjne zawarcie umowy, która nie może jako nieprawdziwa powołać do życia stosunku ubezpieczeniowego. Warunkiem objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym jest bowiem nie tylko fakt zawarcia stosunku pracy, ale także zamiar stron wypełniania przyjętych przez siebie obowiązków, a przede wszystkim jego rzeczywista realizacja.

[b]W innym wyroku, z 13 lipca 2005 r. (I UK 296/04), Sąd Najwyższy podkreślił[/b], że praca u członka rodziny, nawet na krótko przed przejściem na zasiłek, nie dyskwalifikuje takiego zatrudnienia i nie jest obejściem przepisów ubezpieczeniowych. Trzeba ją jednak jednoznacznie wykazać.

[srodtytul]Współpracujący to nie podwładny [/srodtytul]

Przypomnijmy, że świadczenia z tytułu ubezpieczeń społecznych przysługują każdemu pracownikowi, który obowiązkowo podlega ubezpieczeniom społecznym. Zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=EE026C9EA45CED612AF6317CB6E30EF4?id=184677]ustawą z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.[/link]), każdy zatrudniony obowiązkowo podlega ubezpieczeniom społecznym. Przepisy te jednak przewidują pewien wyjątek dotyczący obejmowania ubezpieczeniami społecznymi pracowników – członków rodziny pracodawcy.

Wskazują, że są oni osobami współpracującymi. W sytuacji bowiem, gdy osoba prowadząca pozarolniczą działalność zatrudnia swojego małżonka albo dzieci, to nie będą oni traktowani jak pracownicy. Jednak będzie tak wyłącznie dla celów ubezpieczeniowych. Zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=E52B174E66DDD3E4F98D01DB1B0C9940?id=76037]kodeksem pracy[/link] zachowują status pełnoprawnego pracownika.

[srodtytul]Konieczne wspólne gospodarstwo[/srodtytul]

[b]Aby jednak rzeczywiście zostały uznane za osoby współpracujące, muszą dodatkowo prowadzić z pracodawcą wspólne gospodarstwo domowe oraz współpracować przy prowadzeniu tej działalności[/b].

Jeśli jednak firma jest np. spółką cywilną, a stronami stosunku pracy są z jednej strony członek rodziny jednego ze wspólników, a z drugiej strony spółka, wówczas nie powinno być wątpliwości, że osobę taką należy uznać za pracownika w świetle ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

[b]Sąd Najwyższy we wspomnianym wyroku (II UK 41/03)[/b] wskazał ponadto, że warunkiem objęcia podmiotu zatrudnionego pracowniczym ubezpieczeniem społecznym nie jest sam fakt nawiązania stosunku pracy sprowadzony do czynności zgodnego złożenia oświadczenia woli i konsekwentne płacenie składek na ubezpieczenie społeczne, ale nawiązanie i praktyczna jego realizacja w postaci wykonywania zobowiązania pracowniczego. Tak postrzegane zagadnienie pozwala uznać, że o włączeniu podmiotu do ubezpieczenia społecznego nie decyduje fakt zawarcia umowy i status pracownika, ale przynależność do kategorii osób stanowiących grupę pracowników pozostających w stosunku pracy i wykonujących obowiązki pracownicze.

[ramka][b]Uwaga[/b]

Z uwagi na prawo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych ubezpieczenie pracownicze jest korzystniejsze od tego, jakie oferowane jest osobom współpracującym. [/ramka]