Na początku stycznia 2000 r. z jedną z naszych pracownic zawarliśmy umowę-zlecenie na czas nieokreślony. Przez cały okres jej wykonywania są odprowadzane wyłącznie składki na ubezpieczenie zdrowotne, bo osoba ta złożyła oświadczenie, że nie chce podlegać dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Teraz jest w ciąży i wkrótce przejdzie na urlop macierzyński. Jakim ubezpieczeniom (z jakiego tytułu) będzie podlegała, jeżeli w dalszym ciągu będzie trwała zawarta w styczniu 2000 r. umowa-zlecenie. Jakie konsekwencje będzie miało ewentualne rozwiązanie zlecenia z dniem nabycia prawa do zasiłku macierzyńskiego i ponowne zawarcie zlecenia po jej powrocie do pracy?
Osoba pobierająca zasiłek macierzyński z tego tytułu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty oraz innych tytułów rodzących wymóg ubezpieczeń. Składki na te ubezpieczenia wykazuje pracodawca (jeżeli to on wypłaca zasiłek), a finansuje budżet państwa. Podstawę wymiaru składek stanowi kwota wypłacanego zasiłku.
Aby więc podlegać ubezpieczeniom z zasiłku macierzyńskiego, nie można mieć innych tytułów do ubezpieczeń. Warunek ten nie będzie spełniony, jeżeli u pracownicy nadal trwa zawarte w styczniu 2000 r. zlecenie. Wówczas od dnia nabycia prawa do zasiłku ubezpieczona będzie miała dwa tytuły do ubezpieczeń – pobieranie zasiłku oraz umowę-zlecenie. Ponieważ każdy tytuł do ubezpieczeń wyklucza podleganie ubezpieczeniom z zasiłku od dnia nabycia prawa do niego, to obowiązkowym tytułem do ubezpieczeń będzie zlecenie.
Płatnik składek powinien wówczas złożyć formularz ZUS ZWUA i wyrejestrować pracownicę z ubezpieczenia zdrowotnego (podając jako datę ustania ubezpieczeń dzień, od którego nabyła prawo do zasiłku) oraz z umowy-zlecenia zgłosić ją na formularzu ZUS ZUA do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego (jeżeli praca jest wykonywana w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności przez zleceniodawcę), ubezpieczenia zdrowotnego oraz ewentualnie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Za każdy miesiąc trwania zlecenia w czasie urlopu macierzyńskiego płatnik należne składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne z umowy-zlecenia wykazuje w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA, z kodem tytułu ubezpieczenia 04 xx xx.
Jeżeli w miesiącu zleceniobiorca nie będzie otrzymywał żadnego przychodu, za ten miesiąc należy złożyć imienny raport miesięczny z zerową podstawą wymiaru i zerową kwotą składek.
Oczywiście płatnik nie będzie za ubezpieczoną składał imiennego raportu miesięcznego ZUS RCA z kodem 12 40 xx i nie będzie za nią wykazywał składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z zasiłku macierzyńskiego. Składa natomiast raport ZUS RSA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 xx i kodem świadczenia przerwy 311 (zasiłek macierzyński), gdzie wykazuje kwotę wypłacanego zasiłku.
Jeżeli po zakończeniu urlopu macierzyńskiego pracownica wróci do pracy, płatnik powinien złożyć formularz ZUS ZWUA (z kodem tytułu ubezpieczenia 04 xx xx) i wyrejestrować ją od umowy-zlecenia z ubezpieczeń społecznych, do których została zgłoszona, i ubezpieczenia zdrowotnego oraz złożyć formularz ZUS ZZA i zgłosić ją do ubezpieczenia zdrowotnego od dnia powrotu do pracy. Wówczas składki będą rozliczane tak jak przed nabyciem prawa do zasiłku macierzyńskiego, czyli obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne z umowy o pracę (wykazywane w raporcie ZUS RCA z kodem 01 10 xx) oraz składka zdrowotna od zlecenia (wykazywana w ZUS RZA z kodem 04 xx xx).
Jeżeli natomiast z dniem nabycia prawa do zasiłku macierzyńskiego zlecenie zostanie rozwiązane, zatrudniona będzie podlegać ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Jest to bowiem jej jedyny tytuł do ubezpieczeń. Wówczas płatnik wykaże należne składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od wypłacanego zasiłku w składanym za nią imiennym raporcie ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia 12 40 xx. Płatnik musi także składać raport ZUS RSA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 xx, gdzie wykaże kwotę zasiłku i okres przerwy w podleganiu ubezpieczeniom z umowy o pracę z kodem świadczenia przerwy 311.
Po zakończeniu okresu zasiłkowego, gdy zatrudniona wróci do pracy, będzie obowiązkowo podlegała ubezpieczeniom społecznym oraz zdrowotnemu jako pracownik. Jeżeli zakład pracy zdecyduje się zawrzeć z nią ponownie umowę-zlecenie, musi naliczać składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne od zsumowanego przychodu, jaki ta osoba będzie otrzymywała z umowy o pracę i ze zlecenia.
