Takie wyjaśnienie zawarł Sąd Najwyższy w uchwale z 28 lutego 2008 r. (III CZP 150/07). Chodzi o należności z tytułu składek w rozumieniu art. 24 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. W myśl tego przepisu składki oraz odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia i dodatkowa opłata, zwane należnościami z tytułu składek nieopłacone w terminie, są ściągane według przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej. Kolejność spłaty długów z sumy uzyskanej przez komornika określa – dzieląc je na dziesięć kategorii – art. 1025 § 1 kodeksu postępowania cywilnego.

Taka kategoryzacja ma dla wierzycieli zasadnicze znacznie. Decyduje o szansach odzyskania należności, jeśli kwota uzyskana przez komornika nie starcza na spłacenie wszystkich poszkodowanych. Zasada bowiem zapisana na taki wypadek w art. 1026

1

k.p.c. jest taka, że należności zaliczane w art. 1025 k.p.c. do kategorii czwartej, piątej i ósmej są spłacane w kolejności odpowiadającej przysługującemu im pierwszeństwu, a inne – stosunkowo do wysokości każdej z nich.

Wątpliwość prawna wyjaśniona w tej uchwale SN powstała na tle sprawy egzekucyjnej wszczętej przez wierzyciela spółki z o.o. Petra Polska. Komornik uzyskał ze sprzedaży nieruchomości 342 tys. zł. Sąd zatwierdził sporządzony przez niego plan podziału tej sumy, w którym niezapłacone przez spółkę składki na ubezpieczenia społeczne jej pracowników komornik umieścił w kategorii siódmej, wskazanej w art. 1025 § 1 pkt 7 k.p.c. Natomiast należności tego wierzyciela jako zaliczone do należności wierzycieli, którzy prowadzili egzekucję, umieścił – stosownie do art. 1025 § 1 pkt 9 k.p.c. – na pozycji dziewiątej.

Art. 1025 § 1 pkt 7 k.p.c. wymienia „należności, do których stosuje się przepisy działu III ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, i o ile nie zostały zaspokojone, w kolejności piątej”. Do niej zalicza się należności zabezpieczone hipotecznie albo zastawem rejestrowym lub zabezpieczone wpisem do innego rejestru.

Wierzyciel Petry Polska w zażaleniu kwestionującym plan podziału przekonywał, że należności ZUS korzystają z równego pierwszeństwa z jego należnością, tj. powinny być umieszczone w kategorii dziewiątej.

Sąd drugiej instancji nie był pewien, czy jest to słuszne stanowisko. Przyczyną wątpliwości było po pierwsze to, że w bliźniaczym (w stosunku do art. 1025 § 1 pkt 7 k.p.c.) art. 115 § 2 pkt 4 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji obok należności, do których stosuje się przepisy działu III (zobowiązania podatkowe) ordynacji podatkowej, odrębnie wymienia się należności ze składek na ubezpieczenie społeczne. Drugi powód wątpliwości wiązał się z tym, że w art. 31 ustawy z 1998 r. wskazującym wyczerpująco przepisy ordynacji podatkowej, które stosuje się odpowiednio do należności ze składek, zostały wymienione tylko niektóre przepisy tego działu.

SN nie podzielił tych wątpliwości. W uchwale stwierdził, że w sądowym postępowaniu egzekucyjnym należności ze składek na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu art. 24 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podlegają zaspokojeniu w kolejności określonej w art. 1025 § 1 pkt 7 k.p.c.