Ustalając podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, macierzyńskiego czy opiekuńczego dla pracownika bierze się pod uwagę jego oskładkowane wynagrodzenie pomniejszone o kwotę sfinansowanych przez niego składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe. Co do zasady jest to odpowiednio 9,76 proc., 1,5 proc. i 2,45 proc. tych zarobków, co łącznie daje 13,71 proc. Jednak w sytuacji, gdy przychód pracownika od początku roku osiągnął równowartość trzydziestu stawek prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, od nadwyżki ponad tę kwotę nie pobiera się już składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Od tego momentu potrąca się tylko składkę chorobową w wysokości 2,45 proc. podstawy jej wymiaru. W 2017 r. limit tzw. 30-krotności wynosi 127 890 zł.
W praktyce ustalając podstawę wymiaru zasiłku dla pracownika, który przekroczył roczny limit składek, pracodawca pomniejsza uwzględniany przychód o 13,71 proc. lub 2,45 proc. (za miesiące po osiągnięciu tego limitu). Za miesiąc, w trakcie którego doszło do przekroczenia tej granicy, od części zarobków odlicza natomiast 13,71 proc., a od reszty tylko 2,45 proc.
Gorzej, jeśli wynagrodzenie za miesiąc, w którym doszło do przekroczenia limitu, trzeba uzupełnić, bo pracownik był nieobecny z przyczyn usprawiedliwionych. Wówczas należy obliczyć tzw. średni wskaźnik potrąconych za ten miesiąc składek według wzoru:
W = (S x 100) : P
gdzie:
S – to kwota składek potrąconych w danym miesiącu,
P – to przychód stanowiący podstawę wymiaru składek.
Ustalonym wskaźnikiem wyznacza się wartość pełnych składek, które za ten miesiąc zostałyby pobrane, gdyby pracownik był ciągle obecny. O obliczone przy jego użyciu składki pomniejsza się stały miesięczny przychód określony w umowie. Przy czym nie jest to jedyna sytuacja, kiedy konieczne jest obliczenie średniego wskaźnika potrąconych składek >patrz ramka.
Przykład
Pracownik zachorował w grudniu br. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone mu za okres od grudnia 2016 r. do listopada 2017 r. We wrześniu br. zarobki pracownika przekroczyły próg 30-krotności. Jednocześnie przez 13 dni w tym miesiącu przebywał na urlopie bezpłatnym. Dni roboczych we wrześniu było 21 (168 godzin). Za ten miesiąc pracownik otrzymał wynagrodzenie w wysokości 5504, 96 zł, a składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe pobrano od 4851 zł. Składki potrącone z pensji pracownika wyniosły:
? emerytalna: 4851 zł x 9,76 proc. = 473,46 zł
? rentowa: 4851 zł x 1,5 proc. = 72,77 zł
? chorobowa: 5504,96 zł x 2,45 proc. = 134,87 zł
Łącznie: 681,10 zł.
Aby ustalić, w jakiej wysokości należy uwzględnić wrześniowe w podstawie wynagrodzenia chorobowego pracownika, należy:
1) obliczyć średni wskaźnik potrąconych składek:
(681,10 zł x 100) : 5504,96 zł = 12,37 proc.
2) o ten wskaźnik pomniejszyć wynagrodzenie stałe określone w umowie:
14 450 zł – (14 450 zł x 12,37 proc.) = 12 662,53 zł.
Średni wskaźnik potrąconych składek trzeba również wykazać w zaświadczeniu płatnika składek przy przekazywaniu płatności zasiłku do ZUS. W tym druku podaje się bowiem składniki wynagrodzenia wchodzące do podstawy zasiłku w kwotach przed pomniejszeniem o składki pobrane ze środków zatrudnionego. Aby ZUS mógł prawidłowo ustalić podstawę świadczenia, musi znać średni wskaźnik potrąconych składek.
Ostatni rok przeliczeń
Sejm uchwalił 24 listopada nowelę, która znosi limit 30-krotności od 2018 r. Jeśli zmiana wejdzie w życie, od przyszłego roku pracodawcy będą opłacać składki emerytalno-rentowe bez ograniczeń. Jeszcze w 2018 r. będą musieli uwzględniać fakt przekroczenia tej granicy w 2017 r., wliczając w podstawie wymiaru zasiłku wynagrodzenie osiągnięte w tym czasie. Później jednak ta konieczność zniknie.
Kiedy trzeba ustalić procent
Płatnik musi obliczyć średni wskaźnik potrąconych składek, gdy:
1) przy ustalaniu podstawy zasiłku nie są brane pod uwagę wszystkie składniki wynagrodzenia wypłacone w miesiącu przekroczenia, od których została opłacona składka chorobowa,
2) składnik wynagrodzenia za okres brany pod uwagę przy ustalaniu podstawy zasiłku został wypłacony w terminie późniejszym, w miesiącu przekroczenia podstawy wymiaru składek,
3) w miesiącu przekroczenia pracownik, oprócz pensji zasadniczej, otrzymał np. nagrodę roczną, którą wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku w 1/12 kwoty wypłaconej za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
