Naczelny Sąd Administracyjny (Sygn. II GSK 519/11) potwierdził zasadę, która wciąż napotyka niewiedzę znacznej części zainteresowanych. Niezależnie od potrąceń z emerytury czy renty istnieje obowiązek opłacania ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej – stwierdził.
Składki nie płacą tylko ci emeryci i renciści, których świadczenie nie przekracza minimalnego wynagrodzenia, a osiągane dodatkowe przychody z działalności gospodarczej nie przekraczają 50 proc. najniższej emerytury.
W skardze kasacyjnej do
NSA, tak samo jak w poprzedzającej ją skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, radca prawny Krystyna D. zarzucała, że jest to obowiązek niezasadny, nie do pogodzenia z art. 5 kodeksu cywilnego i art. 8 kodeksu pracy, które statuują zasadę współżycia społecznego. W jej opinii nie ma społecznego uzasadnienia dla obciążania emerytów i rencistów powtórną składką na ubezpieczenie zdrowotne, skoro już raz jest potrącana ze świadczenia.
Zgodnie z art. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się m.in. twórcę i artystę, wolne zawody. Ich przedstawiciele mają obowiązek zgłoszenia tej działalności do ubezpieczenia zdrowotnego, a w konsekwencji opłacania i rozliczania składek bez wezwania. Inaczej będą ściągnięte w trybie i na zasadach określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Taki też skutek miała dla Krystyny D. decyzja prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. W maju 2010 r. ustalił on, że zgodnie z art. 66 i 69 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, od 1 stycznia 1999 r. i nadal Krystyna D. podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Wyłącza z niego zaś tylko zawieszenie działalności.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zaakceptował decyzję prezesa NFZ i oddalił skargę. Analogiczną ocenę wyraził NSA, oddalając skargę kasacyjną Krystyny D. – Organy administracji nie orzekają na podstawie wspomnianych przepisów kodeksu cywilnego i kodeksu pracy – przypomniała sędzia Barbara Mleczko-Jabłońska. – A przepisy ustaw o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o świadczeniach opieki zdrowotnej zastosowano prawidłowo. Dla oceny decyzji prezesa NFZ nie ma znaczenia kwestia wymiaru składki, jej proporcji do przychodów oraz zaległości wskutek niezgłoszenia do ubezpieczenia. Zasadność obciążania pracujących emerytów i rencistów podwójną składką na ubezpieczenie zdrowotne wykracza poza materię tej sprawy.