Obecnie dowodem ubezpieczenia zdrowotnego jest każdy dokument, który potwierdza uprawnienia do świadczeń opieki zdrowotnej. W szczególności może to być dokument potwierdzający opłacanie składek na to ubezpieczenie. Tak ma być do czasu wydania kart ubezpieczenia zdrowotnego.
W przypadku pracowników, zleceniobiorców i innych osób wykonujących pracę najemną takim dokumentem na poświadczenie objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym jest przede wszystkim imienny raport miesięczny dla osoby ubezpieczonej, którą firmy najczęściej sporządzają, korzystając z przygotowanego przez ZUS formularza RMUA.
Co w zestawieniu
W tej informacji płatnik składek ma obowiązek wykazać te informacje, które przekazał do ZUS w złożonych za ubezpieczonego imiennych raportach miesięcznych (ZUS RCA, ZUS RZA, ZUS RSA).
Poza danymi identyfikacyjnymi płatnika składek i osoby ubezpieczonej, datą sporządzenia i podpisem płatnika składek lub osoby przez niego upoważnionej, obejmuje ona:
- zestawienie należnych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne osoby,
- podsumowanie wypłaconych świadczeń oraz wynagrodzeń za czas absencji chorobowej,
- rodzaje i okresy przerw w opłacaniu składek (np. z powodu urlopu bezpłatnego).
Jest alternatywa
Płatnicy nie muszą wydawać osobom, za które rozliczają i opłacają składki na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, informacji ZUS RMUA. Ale dotyczy to wyłącznie tych płatników, którzy informacje z imiennych raportów przekazują ubezpieczonym w innej formie, np. paska płacowego.
Raport RMUA jest więc fakultatywną formą przekazywania ubezpieczonym tego typu informacji, a płatnik składek może posługiwać się inną formą, pod warunkiem że zawiera ona te same informacje co raport RMUA.
Pisemna? Niekoniecznie
W praktyce płatnicy składek przekazują ubezpieczonym raport ZUS RMUA na papierze. Nie oznacza to jednak, że jest to jedyna dopuszczalna forma. Po spełnieniu dwóch rygorystycznych warunków płatnik składek może bowiem przekazywać ubezpieczonym omawianą informację w postaci dokumentu elektronicznego. Musi się jednak zgodzić na to ubezpieczony.
Poza tym taki raport RMUA trzeba opatrzyć bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy użyciu ważnego kwalifikowanego certyfikatu, w rozumieniu ustawy z 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (DzU nr 130, poz. 1450 ze zm.), osoby odpowiedzialnej za przekazanie tego dokumentu.
Raz na rok, z wyjątkami
Od 1 stycznia 2012 r. zasadą jest, że płatnicy przekazują ubezpieczonym raporty RMUA za rok ubiegły w terminie do 28 lutego roku następnego. A więc inaczej, niż miało to miejsce dotychczas, płatnicy zasadniczo nie mają obowiązku przekazywania takiego dokumentu co miesiąc.
Taki roczny raport RMUA powinien obejmować informacje zawarte we wszystkich złożonych w minionym roku kalendarzowym za ubezpieczonego imiennych raportach miesięcznych, ale w podziale na poszczególne miesiące.
W praktyce jednak ubezpieczony, który jest zainteresowany otrzymywaniem raportu RMUA częściej niż raz na rok, może zgłosić takie żądanie płatnikowi. Należy jednak pamiętać, że płatnik składek na żądanie ubezpieczonego ma obowiązek przekazywać mu taki raport za miesiąc poprzedni nie częściej niż raz na miesiąc. Jeśli więc ubezpieczony np. zgubi otrzymany za dany miesiąc raport RMUA, to wydanie kolejnego egzemplarza jest już uzależnione od dobrej woli płatnika składek.
Takie zasady wydawania raportu RMUA mają szczególne znaczenie dla tych ubezpieczonych, dla których stanowi on jedyny dowód ubezpieczenia zdrowotnego. W ich przypadku uzasadnione jest zażądanie od płatnika, aby wydawał im raport RMUA co miesiąc.
Obecnie obowiązujący wzór raportu RMUA nie daje możliwości przedstawienia tych informacji w podziale na poszczególne miesiące. Jednak do sporządzania pierwszej rocznej informacji pozostało jeszcze dziesięć miesięcy.
Póki co ZUS opracował szablon miesięcznej i rocznej informacji dla osoby ubezpieczonej w celu ewentualnego wykorzystania go przez płatników. Opublikował go na stronie internetowej http://www.zus.pl/default.asp?p=1&id=3928.
Czy można kwestionować dane w informacji
Jakkolwiek raport RMUA stanowi dowód ubezpieczenia zdrowotnego, to podstawowym celem przekazywania go ubezpieczonemu jest umożliwienie mu weryfikacji zawartych w nim danych, które są odzwierciedleniem informacji, które płatnik przekazał do ZUS.
Jeżeli ubezpieczony uważa, że takie dane są niezgodne ze stanem faktycznym, ma prawo zgłosić płatnikowi składek (na piśmie lub do protokołu) wniosek o sprostowanie informacji zawartych w imiennym raporcie miesięcznym (ZUS RCA, ZUS RZA, ZUS RSA). Taką reklamację ubezpieczony powinien złożyć płatnikowi w ciągu trzech miesięcy od otrzymania tych informacji (z reguły od otrzymania raportu RMUA). O fakcie złożenia reklamacji ubezpieczony powinien zawiadomić ZUS.
W razie nieuwzględnienia reklamacji przez płatnika w terminie miesiąca, na wniosek ubezpieczonego, ZUS przeprowadza postępowanie wyjaśniające i wydaje decyzję. ZUS może też zakwestionować informacje dotyczące okresu objętego raportem z urzędu. Wówczas też wydaje decyzję. Gdy ubezpieczony nie podważa prawidłowości RMUA przez trzy miesiące uznaje się, że uznał ją za zgodną ze stanem faktycznym.
Jakie dokumenty honoruje NFZ
Dla pracownika, poza RMUA, potwierdzeniem ubezpieczenia zdrowotnego może być też aktualne zaświadczenie z zakładu pracy lub podstemplowana legitymacja ubezpieczeniowa (jeśli są w niej jeszcze miejsca na nowe wpisy, ponieważ od 1 stycznia 2010 r. ZUS nie wydaje legitymacji).
Pracownik przebywający na zasiłku chorobowym lub wypadkowym po wygaśnięciu ubezpieczenia zdrowotnego, dokumentuje swoje prawo do świadczeń (przysługujące do ostatniego dnia zwolnienia) zaświadczeniem z ZUS z informacją o wypłacie zasiłku.
Dokument potwierdzający prawo do świadczeń jest ważny przez 30 dni od:
- daty wystawienia – gdy jest to zaświadczenie z zakładu pracy, czy zaświadczenie ZUS,
- daty poświadczenia
– np. legitymacja ubezpieczeniowa,
- daty opłacenia składki
– gdy dokumentem jest RMUA.