Zasady podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu reguluje [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=FC82065E4D85429274F00186C975005D?id=282315]ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.[/link], dalej ustawa zdrowotna).

Zgodnie z jej art. 3 ust. 2 pkt 4 ubezpieczonymi w NFZ są członkowie rodzin osób podlegających obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego albo ubezpieczających się dobrowolnie, jeżeli nie są osobami podlegającymi obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego ani nie są osobami uprawnionymi do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji.

Pojęcie członka rodziny definiuje z kolej art. 5 pkt 3 ustawy zdrowotnej.

Z przepisu tego wynika, że za członka rodziny na gruncie przepisów ustawy uważa się:

- dziecko własne, dziecko drugiego małżonka, dziecko przysposobione, wnuka albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli kształci się dalej, do 26 lat, natomiast jeżeli ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi, to bez ograniczenia wieku,

- małżonka,

- wstępnych pozostających z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym.

Zarówno osoba objęta obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, jak i osoba, która dobrowolnie się ubezpieczyła, ma obowiązek zgłosić do NFZ członków rodziny, którzy po zgłoszeniu uzyskują prawo do świadczeń opieki zdrowotnej.

Zgłoszenia członków rodziny ubezpieczony dokonuje za pośrednictwem płatnika składek (tj. w przypadku pracownika za pośrednictwem pracodawcy) na formularzu ZUS ZCNA.

Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej ubezpieczonego i członków jego rodziny ustaje po upływie 30 dni od dnia wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego.

Członek rodziny, który uzyskuje inny tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego bądź traci status członka rodziny, powinien zostać wyrejestrowany z ubezpieczenia zdrowotnego.

Wyrejestrowania dokonuje płatnik w dokumencie ZUS ZCNA. Zatem nie dokonuje tego na druku ZUS ZWUA.