Wspólnik zapłaci składki, nawet jeśli nie ponosi winy za zaległości

Wspólnik spółki cywilnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne spółki i wspólników wynikające z działalności spółki.

Stanowi o tym art. 115 § 1 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=176376]ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. DzU z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.)[/link] oraz art. 31 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=184677]ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.)[/link].

Zasada ta ma zastosowanie również do odpowiedzialności byłego wspólnika za zaległości z tytułu zobowiązań powstałych w okresie, gdy był on wspólnikiem. Zaś za zobowiązania powstałe na podstawie odrębnych przepisów po rozwiązaniu spółki odpowiadają osoby będące wspólnikami w momencie rozwiązania spółki.

Istotne jest przy tym, że ustawodawca nie przewidział tu żadnych możliwości pozwalających wspólnikom na zwolnienie się od tej odpowiedzialności w całości lub w pewnym zakresie, za wyjątkiem czasowego ograniczenia związanego z posiadaniem statusu wspólnika.

[srodtytul]Za emerytalne, rentowe, zdrowotne...[/srodtytul]

Zaznaczyć należy, że ZUS ma możliwość dochodzenia od wspólników spółki cywilnej także składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Według bowiem art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych do składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne. Na możliwość dochodzenia przez ZUS tych składek wskazuje pośrednio również [b]uchwała Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2008 r. (II UZP 3/08)[/b].

[srodtytul]... i odsetki za zwłokę[/srodtytul]

Wspólnik spółki cywilnej odpowiadający za zaległe składki z okresu, kiedy był wspólnikiem, odpowiada również za związane z nimi odsetki. Obowiązek zapłaty odsetek związany jest bowiem z istnieniem zaległości. Skoro więc ciąży na nim (jako osobie trzeciej odpowiedzialnej za składki) obowiązek zapłaty zaległości, i to także wówczas, gdy jest już byłym wspólnikiem, to tym samym ciąży na nim również obowiązek zapłaty odsetek jako należności ubocznej, związanej z tym zobowiązaniem, także za okres, kiedy nie pozostaje on w spółce. Tak też wskazywał [b]NSA w Warszawie w wyroku z 13 grudnia 2005 r. (FSK 2232/04)[/b].

[srodtytul]Bezskuteczność egzekucji[/srodtytul]

Podstawową przesłanką powstania odpowiedzialności wspólnika spółki cywilnej za nieuiszczone składki jest bezskuteczność egzekucji wobec spółki. Okoliczność tę musi wykazać ZUS dochodzący zapłaty zaległych składek. Wątpliwości budziła kwestia, czy bezskuteczność ta musi być wykazana w sposób formalny poprzez uprzednio prowadzone postępowanie egzekucyjne i jego umorzenie, czy też może być udowodniona w inny sposób. Obecnie dominuje w tym zakresie podgląd, że bezskuteczność egzekucji wobec spółki może być wykazana tylko po zakończeniu postępowania egzekucyjnego.

[b]ZUS, chcąc objąć odpowiedzialnością za nieuiszczone składki wspólników, musi uprzednio przeprowadzić postępowanie egzekucyjne przeciwko spółce i dopiero po stwierdzeniu jego nieskuteczności może wystąpić przeciwko jej wspólnikom.[/b] Przy czym istotne jest tu, że egzekucja ta musi być prowadzona przeciwko całemu majątkowi spółki i przy wykorzystaniu wszelkich możliwych sposobów. Podobnie wskazywał

[b]Sąd Najwyższy w wyroku z 11 maja 2006 r. (I UK 271/05)[/b], stwierdzając, że „egzekucja tylko z części majątku lub przeprowadzona z wykorzystaniem tylko jednego ze sposobów egzekucji nie uzasadnia przyjęcia bezskuteczności egzekucji jako przesłanki odpowiedzialności członka zarządu spółki handlowej za dług tej spółki jako płatnika składek na ubezpieczenie społeczne. ZUS musi zatem wyczerpać w toku tego postępowania egzekucyjnego wszystkie możliwe sposoby egzekucji, a egzekucja musi dotyczyć całego majątku spółki”.

[b]Nie można zatem przyjmować, że nieudana egzekucja tylko z części majątku (np. tylko z rachunku bankowego) lub przeprowadzona z wykorzystaniem jednego ze sposobów egzekucji wystarcza do przyjęcia bezskuteczności egzekucji jako podstawy odpowiedzialności wspólników[/b]. Wspólnicy bowiem jako osoby trzecie ponoszą odpowiedzialność za cudzy majątek w sposób posiłkowy i odpowiadają dopiero w dalszej kolejności, dlatego też warunkiem ich odpowiedzialności jest bezskuteczność egzekucji w stosunku do spółki.

Odpowiedzialność wspólników spółki cywilnej za zaległości z tytułu składek nie jest niezależna od wysokości wkładów poszczególnych wspólników.

[srodtytul]Niezależnie od wkładów i stopnia zaangażowania[/srodtytul]

Oznacza to, że [b]ZUS może orzec o odpowiedzialności wspólnika za pełną kwotę zaległości spółki niezależnie od wartości wniesionego przez niego wkładu do spółki.[/b] Czyli także i wówczas, gdy ma on minimalną wartość.

Podobnie wskazywał[b] NSA w wyroku z 1 września 2000r. (III SA 1456/99)[/b]. Również bez znaczenia dla odpowiedzialności wspólników jest stopień zaangażowania poszczególnych wspólników w działalność spółki i przyczynienia się do powstania zaległości z tytułu składek. Odpowiedzialność ta ma bowiem charakter obiektywny. ZUS zatem nie musi wykazać winy wspólnika w powstaniu zaległości z tytułu składek.

Wspólnicy nie mogą przy tym umową ograniczyć ani ukształtować swojej odpowiedzialności za nieuiszczone składki odmiennie, niż to wynika z art. 115 ordynacji podatkowej.

[i]Autor jest sędzią w Sądzie Rejonowym w Kielcach[/i]