Bywa, że przedsiębiorca, który spóźnił się kiedyś z zapłatą składki chorobowej, dowiaduje się o utracie prawa do zasiłku dopiero wtedy, gdy zachoruje. W takiej sytuacji może żądać zwrotu od ZUS wszystkich składek, które zapłacił po tym spóźnieniu, lub naprawić swój błąd.

Prowadzę działalność gospodarczą. W sierpniu tego roku zachorowałem, ale ZUS odmówił mi zasiłku chorobowego, bo okazało się, że po terminie zapłaciłem składkę na ubezpieczenia społeczne za luty 2007 r., w tym i na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe (wszystkie późniejsze składki płaciłem już terminowo). Skoro więc przez cały ten okres, aż do dziś, nie byłem objęty ubezpieczeniem chorobowym, to czy teraz, gdy ZUS odmawia mi zasiłku, mogę uznać, że niepotrzebnie płaciłem składki od lutego 2007 r. i żądać ich zwrotu?

Tak.

Moim zdaniem ZUS nie powinien odmówić czytelnikowi zwrotu tych składek. W zasadzie przedsiębiorca, który spóźnił się z zapłatą składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe (i tym samym ustało jego ubezpieczenie w tym zakresie), ma trzy możliwości:

- może ubiegać się o zwrot nienależnie zapłaconych składek na ubezpieczenie chorobowe,

- może złożyć do ZUS wniosek o zgodę na opłacenie po terminie składki za luty, a tym samym uznanie, że nie ustało jego ubezpieczenie chorobowe,

- może złożyć do ZUS dokumenty zgłoszeniowe (i poprzedzające je dokumenty wyrejestrowujące), dzięki którym będzie ubezpieczony od pierwszego dnia miesiąca, za który zapłacił składki w terminie i w pełnej wysokości.

Czytelnik ma rację, twierdząc, że skoro z powodu opóźnienia w zapłacie składki za luty 2007 r. ustało jego ubezpieczenie chorobowe, to wszystkie zapłacone po tym fakcie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe stały się składkami nienależnymi.

Zgodnie z art. 24 ust. 6a

ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

nienależnie opłacone składki są zaliczane przez ZUS na poczet zaległych lub bieżących składek, a gdy ich nie ma – na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik (w tym wypadku czytelnik) złoży wniosek o zwrot składek.

Z art. 24 ust. 6c ustawy o sus wynika, że wniosek o zwrot składek można złożyć nie później niż w ciągu siedmiu dni od otrzymania zawiadomienia z ZUS o kwocie nienależnie opłaconych składek. Jednak w sytuacji, o którą pyta czytelnik, przepis ten nie znajdzie zastosowania, bo ZUS nie informuje przedsiębiorcy o tym, że jego ubezpieczenie chorobowe ustało z powodu nieterminowego opłacenia składki (ustaje ono z mocy samej ustawy).ZUS powinien zwrócić nienależnie opłacone składki w ciągu 30 dni od wpływu wniosku.

Przypomnijmy, że po ostatniej nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych można ubiegać się o zwrot składek nienależnie opłaconych do dziesięciu lat wstecz (wcześniej tylko do pięciu).

Jeśli czytelnik nie chce, aby przepadło mu jego ubezpieczenie chorobowe, może złożyć wniosek do ZUS o zgodę na opłacenie składki po terminie (czyli składki za luty 2007 r.). Taką możliwość daje mu art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o sus. W uzasadnionych wypadkach – jak mówi przepis – ZUS może się na to zgodzić. Ale nie musi. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy przedsiębiorca opłacił składki w terminie, ale nie dopłacił ich na nie więcej, niż wynosi kwota zwolniona z odsetek (teraz jest to 6,60 zł). W takiej sytuacji ZUS automatycznie zgadza się na opłacenie składki po terminie i czytelnik nadal byłby objęty ubezpieczeniem chorobowym.

To, że od marca 2007 r. czytelnik opłacał składki terminowo, może też przemawiać za tym, że chciał podlegać ubezpieczeniu chorobowemu. I ZUS może to uznać, ale pod warunkiem że czytelnik sporządzi i przekaże odpowiednie dokumenty. Jeśli tego nie zrobi, ZUS nie ma prawnych podstaw, żeby uznać, że czytelnik jest objęty ubezpieczeniem chorobowym.Jakie to dokumenty? Ponieważ w lutym 2007 r. czytelnik zapłacił składki po terminie, więc – jak już powiedzieliśmy – z tą datą ustało jego ubezpieczenie chorobowe. To oznacza, że czytelnik powinien:

- złożyć formularz ZWUA i tym samym wyrejestrować się ze wszystkich ubezpieczeń, do których był zgłoszony (podając w polu data ustania ubezpieczeń 01.02.2007) i

- złożyć formularz ZUS ZUS i tym samym zgłosić się wyłącznie do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego (wpisując w polu data powstania obowiązku ubezpieczeń tę samą datę 01.02.2007).

Następnie, żeby ponownie zostać objętym ubezpieczeniem chorobowym od 1 marca 2007 r., czytelnik powinien złożyć:

- formularz ZWUA i tym samym wyrejestrować się z wszystkich obowiązkowych ubezpieczeń, do których był zgłoszony (podając w polu data ustania ubezpieczeń 01.03.2007) i

- złożyć formularz ZUS ZUS i tym samym zgłosić się do wszystkich ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego, w tym i do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego (wpisując w polu data powstania obowiązku ubezpieczeń tę samą datę 01.03.2007).

Zasadniczo czytelnik powinien był to zrobić już w 2007 r., ale w praktyce nie mógł tego uczynić, skoro – jak pisze – o tym, że przestał być objęty ubezpieczeniem chorobowym, dowiedział się dopiero, gdy zachorował. Nie pozostaje mu więc nic innego, jak złożyć wszystkie te dokumenty dopiero teraz. W zasadzie ZUS nie powinien odmówić ich przyjęcia. Dzięki temu czytelnik będzie ponownie objęty ubezpieczeniem chorobowym od 1 marca 2007 r. Ponieważ od tego dnia upłynęło już wymagane minimum 180 dni, więc czytelnik powinien dostać zasiłek chorobowy. Ale – podkreślmy raz jeszcze – nie będzie to możliwe, jeśli zainteresowany nie złoży wspomnianych dokumentów.

Jest jeszcze jedna, czwarta możliwość: odwołanie się do sądu od decyzji ZUS odmawiającej przyznania zasiłku chorobowego. Wówczas to sąd sprawdzi, czy odmowa była zasadna. Pisaliśmy o tym w artykule z 8 sierpnia 2008 r. „Sąd sprawdzi, czy ZUS słusznie odmówił ci chorobowego”. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę z tego, że jest to rozwiązanie czasochłonne. Dlatego lepiej rozważyć inne, wskazane przez nas rozwiązania.

Decydując się na wybór jednej z opisanych możliwości, czytelnik powinien przede wszystkim zastanowić się, co mu się bardziej opłaca: czy starać się o objęcie wstecz ubezpieczeniem chorobowym, czy występować o zwrot nienależnie opłaconych składek. Policzmy.

Przykład

Czytelnik pisze, że jego ubezpieczenie chorobowe ustało 1 lutego 2007 r. Suma składek na ubezpieczenie chorobowe, które zapłacił od lutego 2007 r. do lipca 2008 r., wyniosła 724,55 zł.

Jeśli więc zasiłek chorobowy, który miałby otrzymać czytelnik:

- byłby wyższy niż 724,55, zł, to czytelnikowi opłaca się złożyć do ZUS dokumenty zgłoszeniowe do wszystkich ubezpieczeń od 1 marca 2007 r. (i poprzedzające je dokumenty wyrejestrowujące), dzięki którym dostanie w sierpniu 2008 r. zasiłek,

- byłby niższy niż 724,55 zł, to czytelnikowi opłaca się ubiegać o zwrot nienależnie zapłaconych składek na ubezpieczenie chorobowe za okres od lutego 2007 r. do lipca 2008 r.

Czytelnik nie musi składać do ZUS wniosku o zgodę na opłacenie składki po terminie za luty 2007 r. Miałoby to sens, gdyby zachorował wcześniej i brakowałoby mu tego miesiąca do osiągnięcia 180 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Uwaga: jeśli czytelnik wybierze wariant pierwszy i złoży do ZUS dokumenty zgłoszeniowe do wszystkich ubezpieczeń, to musi to zrobić z datą 1 kwietnia 2007 r., bo wtedy właśnie zaczął opłacać składki w terminie. Nie może odliczyć sobie wstecz 180 dni ( licząc od sierpnia 2008 r., kiedy zachorował ) i złożyć dokumenty zgłoszeniowe do wszystkich ubezpieczeń od 1 lutego 2008 r., natomiast za okres od lutego 2007 r. do stycznia 2008 r. domagać się zwrotu składek chorobowych (jako nienależnie zapłaconych ). ZUS na pewno nie zgodzi się na to.

Trzeba więc podjąć jednoznaczną decyzję:

- czy chcemy być objęci ubezpieczeniem od pierwszego dnia miesiąca, za który zapłaciliśmy składki terminowo i w należnej wysokości,

- czy chcemy zwrotu składek za cały ten okres jako nienależnie zapłaconych.

Przedsiębiorca, który jest objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, ma prawo do następujących świadczeń w razie choroby i macierzyństwa:

- zasiłku chorobowego,

- świadczenia rehabilitacyjnego,

- zasiłku macierzyńskiego,

- zasiłku opiekuńczego.