[b]Od 22 września 2010 r. firma zatrudnia na podstawie umowy o pracę w celu nauki zawodu młodocianego pracownika po ukończeniu 16 lat, za minimalnym wynagrodzeniem właściwym dla tej kategorii zatrudnionych. Jest on uczniem pierwszej klasy zasadniczej szkoły zawodowej, wobec czego najniższa pensja dla niego to 127,91 zł brutto miesięcznie. Jak policzyć wynagrodzenie za przepracowaną część tego miesiąca? Dodam, że praktyki zawodowe wypadają mu w poniedziałki i wtorki. [/b]

Młodociany, czyli pracownik po ukończeniu 16 lat a przed przekroczeniem 18 lat, należy do specjalnie chronionej grupy zawodowej.

W świetle art. 190 i 191 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link] można go zatrudnić po osiągnięciu 16 lat, pod warunkiem że

- ukończył co najmniej gimnazjum i

- przedstawił lekarskie świadectwo potwierdzające, że dana praca nie zagraża jego zdrowiu.

Dodatkowo takiego młodocianego niemającego kwalifikacji zawodowych wolno przyjąć wyłącznie na umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego realizowaną w dwóch formach. Poza opisanymi sytuacjami jest dopuszczalny angaż młodocianego w ramach umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac.

[srodtytul]Nauka zawodu i…[/srodtytul]

Młodocianemu bez zawodowych kwalifikacji, który zaliczył minimum gimnazjum i wylegitymował się lekarskim świadectwem, możemy zatem zaproponować wyłącznie umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Wolno je realizować w dwóch formach: nauki zawodu i przyuczenia do wykonywania określonej pracy. Oferując mu umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego w ramach nauki zawodu, wykształcimy wykwalifikowanego robotnika bądź czeladnika.

Będzie gotowy do wykonywania jednej z profesji wyszczególnionych w klasyfikacjach zawodów:

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D259D55EEB50B9EFEA157A525FADC5E9?id=232232]szkolnictwa zawodowego (rozporządzenie ministra edukacji narodowej z 26 czerwca 2007 r., DzU nr 124, poz. 860 ze zm.)[/link],

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=2036202DFB9E596859B0D79DE967EA24?id=353806]specjalności na potrzeby rynku (rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 27 kwietnia 2010 r., DzU nr 82, poz. 537)[/link].

Nauka zawodu trwa od 24 do 36 miesięcy i obejmuje:

- teoretyczne dokształcanie, tzw. praktyczne zajęcia polegające na zdobywaniu wiedzy i umiejętności w danej profesji,

- praktyczną naukę zawodu odbywaną u pracodawcy bądź w szkole lub instytucji naukowej, tzw. praktyki zawodowe, praktyczne zastosowanie w warunkach faktycznej pracy w przedsiębiorstwie uzyskanej wiedzy i umiejętności.

Wynika tak z § 1 ust. 2 i § 6 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17B7C3A9F81E9F1B3C7C0E49AB27F282?id=73955]rozporządzenia Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (DzU nr 60, poz. 278 ze zm.[/link]; dalej rozporządzenie w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych).

Nauka zawodu kończy się egzaminem potwierdzającym kwalifikacje zawodowe na tytuł robotnika bądź czeladnika. Nasz młodociany przez dwa dni (poniedziałek i wtorek) w tygodniu ma praktyki zawodowe, a przez trzy pozostałe dni (środa – piątek) praktyczne zajęcia.

[srodtytul]…przyuczenie do profesji[/srodtytul]

Drugi typ umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego to przyuczenie do wykonywania określonej pracy, dzięki której młodociany będzie gotowy do pracy w charakterze przyuczonego robotnika.

Ta forma obejmuje wybrane prace związane z nauką zawodu figurujące w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego bądź w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy. Nie poświęcamy jej jednak więcej miejsca, bo nasz młodociany odbywa naukę zawodu.

[srodtytul]W stałej stawce miesięcznej[/srodtytul]

W okolicznościach wskazanych w pytaniu mamy do czynienia z młodocianym zatrudnionym na podstawie nauki zawodu. A podwładnym o takim statusie przysługuje za pracę wynagrodzenie określone jako odpowiedni procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, różny dla poszczególnych lat nauki.

Skoro młodociany jest w pierwszym roku nauki zawodu, należy mu się 4 proc. takiej podstawy, czyli za wrzesień, październik i listopad br. po 127,91 zł (3197,85 zł x 4 proc.).

Oczywiście jest to suma za pełny miesiąc pracy, do której wliczamy zarówno zajęcia praktyczne (zdobywanie umiejętności praktycznych np. w szkole), jak i praktykę zawodową (zastosowanie i pogłębienie zdobytej wiedzy i umiejętności w warunkach rzeczywistej pracy).

Potwierdaza to § 1 ust. 2 rozporządzenia w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych w związku z § 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=5370203C13573527E5E3CAAC4419C04B?id=166436]rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 1 lipca 2002 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (DzU nr 113, poz. 988 ze zm.)[/link].

[srodtytul]Za dni przepracowane[/srodtytul]

Taka konstrukcja pełnej pensji miesięcznej młodocianych wykonujących naukę zawodu pozwala z góry rozwiązać problem szacowania wynagrodzenia częściowego dla tej grupy zawodowej.

Stosujemy dokładnie takie zasady co przy pozostałych zatrudnionych, a konkretnie § 12 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=242DFA8EE143A69F2C26EA35F18B2E2A?id=73966]rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.)[/link].

Aby ustalić wynagrodzenie za przepracowaną część miesiąca, w trakcie którego zatrudniony podjął pracę, postępujemy następująco:

- miesięczną stawkę wynagrodzenia dzielimy przez tyle godzin, ile podwładnemu przypada do przepracowania w tym miesiącu; chodzi tu o nominalny czas pracy, który dla młodocianych powyżej 16 lat szacujemy tak samo jak dla pozostałych pracowników, we wrześniu 2010 r. wynosił on 176 godzin,

- uzyskaną stawkę godzinową mnożymy przez liczbę godzin, jakie młodociany przepracowałby przez część miesiąca, kiedy jeszcze nie pracował, gdyby oczywiście wtedy już pozostawał w zatrudnieniu; między 1 a 21 września 2010 r. (bo o taki okres chodzi w opisanym wypadku) pracownik przepracowałby 120 godzin,

- wynik odejmujemy od wynagrodzenia w stałej stawce miesięcznej.

[srodtytul]Są wątpliwości[/srodtytul]

Część specjalistów twierdzi jednak inaczej. Mianowicie okresu poświęconego przez młodocianego na dokształcanie (w tym wypadku trzy dni w tygodniu) nie wliczamy do jego czasu pracy.

Teoria ta prowadzi do wniosku, że minimalne stawki właściwe dla młodocianych pracowników, określone w rozporządzeniu w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych, przysługują im wyłącznie za wykonaną pracę, a więc tzw. praktyki zawodowe (tu za dwa dni w tygodniu, poniedziałek i wtorek).

Nie zgadzam się z tym stanowiskiem, ponieważ

- z § 1 ust. 2 rozporządzenia w sprawie przygotowania zawodowego wyraźnie wynika, że zajęcia praktyczne (nauka) należą do jego obowiązków, i

- doprowadziłoby to do komplikacji w rachunkach, np. w oszacowaniu dla młodocianego nominału czasu pracy, wynagrodzenia częściowego itd.

Dlatego opowiadam się za przeciwnym poglądem. Skoro nauka należy do zakresu czynności młodocianego, nie można mówić, że zajęcia praktyczne odbywa poza czasem pracy. Uwzględniamy je zatem w czasie pracy tak samo jak praktyki zawodowe i oba te elementy składają się na jego nominał czasu pracy.

Taką też teorię przyjęłam w powyższych obliczeniach częściowej pensji. Bez wątpienia jednak ta sporna kwestia wymaga wyjaśnienia sądowego bądź ze strony resortu pracy i inspekcji pracy.

W sprawie rozstrzygnięcia przedstawionych wątpliwości redakcja wystąpiła do resortu pracy i Głównego Inspektoratu Pracy, których stanowiska opublikujemy.

[ramka][b]Czas na wyliczenia.

Przedstawiamy rozliczenie uzyskanej płacy młodocianego na liście płac, ale najpierw ustalimy pensję częściową za wrzesień.[/b]

[b]KROK 1. Pensja częściowa[/b]

127,91 zł : 176 godzin nominalnych = 0,73 zł

0,73 zł x 120 godzin = 87,60 zł

127,91 zł – 87,60 zł = 40,31 zł brutto

Młodociany powinien dostać 40,31 zł wynagrodzenia za pracę od 22 do 30 września 2010 r. Chodzi tu oczywiście o sumę brutto, czyli przed potrąceniem z niej obciążeń publicznoprawnych.

[b]KROK 2. Składki społeczne[/b]

podstawa wymiaru 40,31

składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez młodocianego:

- emerytalna 40,31 zł x 9,76 proc. = 3,93 zł

- rentowe 40,31 zł x 1,5 proc. = 0,60 zł

- chorobowa 40,31 zł x 2,45 proc. = 0,99 zł

razem 5,52 zł

[b]KROK 3. Składki zdrowotne[/b]

podstawa wymiaru 40,31 zł – 5,52 zł = 34,79 zł

pełna składka zdrowotna 34,79 zł x 9 proc. = 3,13 zł, a po obliczeniu zaliczki 0 zł

składka zdrowotna do odliczenia z zaliczki 34,79 zł x 7,75 proc. = 2,70 zł, a po obliczeniu zaliczki 0 zł

[b]KROK 4. Zaliczka na podatek dochodowy[/b]

podstawa opodatkowania 40,31 zł – (5,52 zł + 111,25 zł) = 0 zł

zaliczka na podatek 0 zł

[b]KROK 5. Kwota do wypłaty [/b]

40,31 zł – (5,52 zł + 0 zł + 0 zł) = 34,79 zł

Gdy składka zdrowotna okazuje się wyższa od zaliczki na podatek dochodowy, to całą składkę obniżamy do wysokości zaliczki (art. 83 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=92C7B52E1DCC4FFF1703098FEF447A20?id=282315]ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.)[/link].

Oznacza to, że przy zaliczce PIT na poziomie 0 zł składkę zdrowotną redukujemy do 0 zł. [/ramka]

[ramka][b]Trochę teorii, trochę praktyki[/b]

Wyjątkowo wolno zatrudnić – na wniosek przedstawiciela ustawowego lub opiekuna – młodocianego, który nie ukończył gimnazjum, na umowę o pracę w celu przyuczenia do wykonywania określonej pracy, jeżeli:

– został on przyjęty do oddziału przysposabiającego do pracy w gimnazjum lub ma pozytywną opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej albo

– uzyskał zezwolenie dyrektora gimnazjum, w obwodzie którego mieszka, na spełnienie obowiązku szkolnego poza szkołą i pozytywną opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej.

W drodze wyjątku można przyjąć na umowę o pracę w formie nauki zawodu osobę poniżej 16 lat, która ukończyła gimnazjum i dostarczyła: zgodę przedstawiciela ustawowego lub opiekuna, zaświadczenie lekarskie, że dana praca nie zagraża zdrowiu, i pozytywną opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Można przyjąć na umowę o pracę w formie przyuczenia do określonej pracy osobę poniżej 16 lat, która nie ukończyła gimnazjum i dostarczyła: zgodę przedstawiciela ustawowego lub opiekuna, zaświadczenie lekarskie, że dana praca nie zagraża zdrowiu, i pozytywną opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej. Ale to też wyjątek.

Wynika tak z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=9F0ACBB4A87917B0337915C291D9A019?id=167717]rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 5 grudnia 2002 r. w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum, oraz osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum (DzU nr 214, poz. 1808)[/link]. [/ramka]