Kodeks pracy wymienia trzy przyczyny wygaśnięcia angażu. Jedną z nich jest śmierć pracownika (art. 63

1

kodeksu pracy

).

Z tą chwilą strony przestaje łączyć stosunek pracy. Natomiast związane z angażem prawa majątkowe (np. do zaległego wynagrodzenia czy ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy) przechodzą w równych częściach na określonych członków rodziny zmarłego. A jeśli takich osób nie ma, wchodzą do spadku.

Ważne!

Roszczenia finansowe przechodzą na spadkobierców w takiej wysokości, w jakiej przysługiwałyby zmarłemu.

Kto jest uprawniony

Do dziedziczenia praw majątkowych z kontraktu o pracę zmarłego uprawniony jest zawsze jego małżonek (również wdowa i wdowiec), a ponadto ci członkowie rodziny, którzy spełniają warunki do uzyskania renty rodzinnej.

Przy czym, nabycie praw majątkowych związanych ze stosunkiem pracy nie zależy od kryteriów, jakim w dacie śmierci musi odpowiadać zmarły, aby jego rodzina otrzymała prawo do renty na podstawie ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Dziedziczenie praw majątkowych związanych z angażem jest bowiem niezależne od prawa do tej renty. Odwołanie się zaś do tej ustawy ma wyłącznie pomóc określić krąg uprawnionych do uzyskania wszelkich świadczeń majątkowych pozostałych po zmarłym podwładnym.

Lista uprawnionych jest następująca:

- dzieci: własne, drugiego małżonka, przysposobione do ukończenia 16 lat, a jeżeli nadal się uczą - do ukończenia edukacji, ale maksymalnie do ukończenia 25 lat oraz bez względu na wiek w razie ich całkowitej niezdolności do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowitej niezdolności do pracy powstałej w wymienionych okresach (tj. do ukończenia 16 albo 25 lat).

Ważne!

Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

Przykład

Pani Laura, zatrudniona w X sp. z o.o. na czas nieokreślony, zmarła 3 grudnia 2012 r. Pozostawiła męża i ośmioletnią córkę. Zarabiała 3600 zł miesięcznie. Nie zdążyła odebrać pensji za listopad, a ponadto zaległej za październik. Mąż i dziecko powinni otrzymać od pracodawcy pani Laury po 3600 zł.

- przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletniości (tj. do ukończenia 18 lat) wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, które spełniają w/w kryteria, a ponadto:

1) zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), chyba że śmierć była następstwem wypadku, oraz

2) nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją, jeżeli:

– nie mogą zapewnić im utrzymania albo

– ubezpieczony (emeryt lub rencista) lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd.

Przykład

Pani Klara pracowała w Y sp. z o.o. na czas nieokreślony. 30 listopada 2012 r. podpisała porozumienie rozwiązujące kontrakt o pracę. Strony ustaliły m.in., że 600 zł ekwiwalentu za niewykorzystany w 2011 r. urlop zostanie jej wypłacone 7 grudnia 2012 r.

Pani Klara zmarła 6 grudnia, pozostawiając męża oraz 17-letniego brata Oktawiana, dla którego od dwóch lat była prawnym opiekunem. Mężowi i Oktawianowi należy się po 300 zł z ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop pani Klary.

- rodzice (również ojczym, macocha i osoby przysposabiające), którzy są niezdolni do pracy lub ukończyli 50 lat albo wychowują minimum jedno z dzieci, wnuków, rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym, jeżeli bezpośrednio przed śmiercią pracownik przyczyniał się do ich utrzymania.

Przykład

Panią Ninę zatrudniała na czas nieokreślony ABC sp. z o.o. Zmarła 5 grudnia 2012 r. Pozostawiła wyłącznie rodziców, którzy są niezdolni do pracy.

Bezpośrednio przed śmiercią pani Nina przyczyniała się do ich utrzymania. Do daty zgonu nie odebrała wypłaty za listopad. Ponieważ jej miesięczna pensja wynosiła 2000 zł, każde z rodziców może domagać się po 1000 zł.

Wdowa (wdowiec) ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

1) w chwili śmierci męża osiągnęła 50 lat lub była niezdolna do pracy albo

2) wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole – 18 lat, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej.

Prawo do renty rodzinnej nabywa też wdowa, która osiągnęła 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu pięciu lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych w pkt 2.

Małżonka rozwiedziona lub wdowa, która do dnia śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia tych warunków miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową. Jeśli wdowa nie spełnia tych warunków do renty rodzinnej i nie ma niezbędnych źródeł utrzymania, ma prawo do okresowej renty rodzinnej:

- przez rok od śmierci męża,

- w okresie udziału w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez dwa lata od śmierci męża.

Rodzice mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

- ubezpieczony (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania,

- spełniają odpowiednio warunki określone dla wdowy i wdowca oraz co do wieku.

Komu wydać dokument

W świetle § 3 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania (DzU nr 60, poz. 282 ze zm., dalej rozporządzenie) wygaśnięcie angażu z powodu śmierci podwładnego powoduje, że przełożony musi sporządzić świadectwo pracy i włączyć je do akt osobowych zmarłego. Z wnioskiem o wydanie przez szefa tego dokumentu może wystąpić członek rodziny zmarłego, a także inna osoba będąca jego następcą prawnym.

Zgodnie z § 4 rozporządzenia kopię świadectwa przechowuje się w aktach osobowych zmarłego, a w uzasadnionych wypadkach zatrudniający wydaje odpis tego dokumentu wymienionym osobom.

Przykład

Pani Olga, bezterminowo zatrudniona w DEF sp. z o.o., zmarła 8 grudnia 2012 r. Pan Antoni, jej mąż, wystąpił 10 grudnia do prezesa tej spółki z wnioskiem o wydanie świadectwa pracy. Firma tak uczyniła, a w aktach osobowych pozostała jego kopia.

Autorka jest adwokatem, prowadzi własną kancelarię w Płocku