Jednym z korzystniejszych, a może najkorzystniejszym sposobem finansowania inwestycji związanych z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych jest pożyczka z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (zfśs).

Podstawowym jej atutem jest niskie oprocentowanie lub jego brak. Dlatego pracownicy chętnie z niej korzystają. Okazuje się jednak, że przeszkodą w jej uzyskaniu może być brak możliwości zabezpieczenia w sposób przewidziany w regulaminie zfśs.

Najpowszechniejszym zabezpieczeniem jest poręczenie spłaty długu przez innego pracownika tej samej firmy (zwykle równocześnie wymaganych jest dwóch lub trzech poręczycieli). Powszechność dotyczy występowania w regulaminach, jednak niekoniecznie pokrywa się ona z chęcią pracowników korzystania z tego zabezpieczenia.

Poręczenie jest zabezpieczeniem korzystnym z punktu widzenia pracodawcy, w odróżnieniu od np. banku zna on doskonale zdolność kredytową dłużnika i poręczyciela oraz ma wpływ na trwałość ich zatrudnienia. Ponadto z treści poręczenia wynika na ogół, że stosunkowo szybko może zaspokajać się z majątku i dochodów poręczycieli.

Poręczenie nie jest natomiast dobrze postrzegane przez potencjal-nych poręczycieli. Świadomość szybko zmieniających się warunków ekonomicznych, solidarna odpowiedzialność, rotacja pracowników, łatwość wyjazdu za granicę i wreszcie ludzka nieuczciwość skutecznie odstraszają współpracowników od poręczania pożyczek kolegom z pracy. To powoduje, że postanowienia regulaminów są martwe.

Alternatywą są inne zabezpieczenia osobiste i rzeczowe. Wśród tych pierwszych wymienić można umowę o potrącenie długu z wynagrodzenia, weksel, dobrowolne poddanie się egzekucji, a wśród rzeczowych przede wszystkim hipotekę.

Zabezpieczenia osobiste wiążą się z osobą dłużnika lub poręczyciela. Mają swoje zalety i wady. Zalety można wykorzystywać przede wszystkim w trakcie trwania stosunku pracy, dłużnik jest bowiem na miejscu.

W przypadku umowy o potrącanie długu z wynagrodzenia pracodawca doceni łatwość i pewność comiesięcznego pokrywania długu.

Przesłanką zastosowania takiego zabezpieczenia jest podpisanie umowy i  uwzględnianie w warunkach pożyczki, by po potrąceniu pozostawała kwota równa minimalnemu wynagrodzeniu za  pracę (po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne i zaliczki na podatek). Główną wadą jest natomiast utrata zabezpieczenia w momencie rozwiązania stosunku pracy.

Kontrowersyjnym zabezpieczeniem jest weksel. Jego zaletą jest niewątpliwe łatwość wystawienia. Sam weksel nie jest jednak źródłem zaspokojenia wierzyciela, jest tylko środkiem uproszczającym procedurę odzyskiwania długu.

Umożliwia uzyskanie nakazu w postępowaniu nakazowym, który pracodawca może złożyć u komornika z żądaniem zabezpieczenia roszczenia na majątku pożyczkobiorcy. Jest to przewaga nad uzyskaniem nakazu w postępowaniu upominawczym, ale to właściwie jedyna zaleta.

Po  pierwsze, dlatego że zabezpieczenie na majątku to jeszcze nie spłata długu. A po drugie, powstaje pytanie, co zrobić, jeżeli zadłużony pracownik majątku nie ma. Można rozważyć dobrowolne poddanie się egzekucji w akcie notarialnym.

W tym wypadku ograniczeniem są jednak koszty ustanowienia tego zabezpieczenia. A przede wszystkim, podobnie jak w przypadku weksla, nie daje ono pewności, że istnieje majątek, z którego można egzekwować dług.

Pozostaje zatem hipoteka – zabezpieczenie wierzytelności, którego ustawowa regulacja została ostatnio głęboko zmodyfikowana. Jej przewagą nad innymi zabezpieczenia-mi jest trwały i pewny przedmiot zabezpieczenia oraz pierwszeństwo w egzekucji przed  wierzycielami osobistymi dłużnika.

Ustanowienie hipoteki wymaga wprawdzie wielu formalności, ale za to daje pracodawcy silne zabezpieczenie, niezależne od stosunku pracy i niezależne od osoby dłużnika.

Pracodawca może w regulaminie wprowadzić katalog zabezpieczeń i wymóg stosowania ich alternatywnie lub łącznie. Jednak gdy np. wymóg trzech poręczycieli skutecznie odstrasza pożyczkobiorców, warto zmienić regulamin, przecież pożyczka z zfśs to świetny środek motywujący pracownika do pracy i do lojalności wobec pracodawcy.

Autor jest prawnikiem w Primum Legis

Czytaj też:

 

Zobacz więcej:

» Kadry i płace » Świadczenia dla pracowników » Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych

» Firma » Dłużnicy » Poręczenie

» Dłużnicy » Zabezpieczenie roszczeń