Wymiar i zasady udzielania urlopów pracowniczych, a także dopuszczalność wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za urlop niewykorzystany, określa kodeks pracy w art. 152 i następnych.

[srodtytul]Zależnie od stażu[/srodtytul]

Zgodnie z art. 154 § 1[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521] kodeksu pracy[/link] dla pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy wymiar urlopu wynosi 20 dni przy zatrudnieniu krótszym niż lat dziesięć oraz 26 dni przy zatrudnieniu przekraczającym ten okres.

W przypadku pracownika świadczącego pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy wymiar urlopu ustalany jest proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy zgodnie z art. 154 § 2 k.p.

Ważne jest, że przy ustalaniu stażu pracy, od którego zależą okresy urlopowe, wlicza się staż zatrudnienia u poprzednich pracodawców. Oznacza to, że pracownik, który nabył prawo do np. 20 dni urlopu, podejmujący dodatkowe zatrudnienie, uzyskuje prawo do takiego samego wymiaru urlopu u nowego pracodawcy.

Należy jednak wskazać, iż prawo do urlopu wypoczynkowego nabywa pracownik, pozostający w określonym stosunku pracy z określonym pracodawcą.

Zatem wymiar urlopu wyliczany jest odrębnie dla każdego stosunku zatrudnienia, niezależnie od tego, czy pracownik zatrudniony jest na podstawie dwu różnych umów o pracę u tego samego czy też różnych pracodawców. Ponadto prawa urlopowe nie podlegają sumowaniu.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pracownik jest zatrudniony w dwóch różnych firmach. W jednej na umowę o pracę na 1/4 etatu, w drugiej – na pełny etat. Posiadany przez niego staż pracy uprawnia go do 20 dni urlopu.

W tym przypadku oznacza to, że nabył prawo do urlopu w wymiarze 20 dni u pracodawcy, na rzecz którego świadczy pracę na pełnym etacie, oraz pięciu dni u pracodawcy, u którego zatrudniony jest na 1/4 etatu.[/ramka]

[srodtytul]Przy niepełnym wymiarze[/srodtytul]

Należy przy tym zwrócić uwagę na treść art. 154[sup]2[/sup] k.p. Wprowadza on zasadę, że urlopu udziela się na te dni, które są dla pracownika dniami świadczenia pracy, oraz że jeden dzień urlopu odpowiada ośmiu godzinom pracy. Jest to szczególnie istotne w razie świadczenia pracy w niepełnym wymiarze. Przysługujący pracownikowi wymiar urlopu liczony w dniach należy bowiem przeliczyć na godziny.

W przypadku czytelnika z przykładu będzie to odpowiednio 160 godzin dla pełnego etatu (20 dni x 8 h) i 40 godzin dla 1/4 etatu (5 dni x 8 h). Biorąc przy tym pod uwagę fakt, że urlopu wypoczynkowego udziela się w dni, w które pracownik zobowiązany jest do świadczenia pracy, w istocie okaże się, że czytelnikowi przysługuje urlop pokrywający się faktyczną długością u obu pracodawców. Zakładając, że praca, którą czytelnik świadczy w ramach pełnego etatu, wykonywana jest przez pięć dni w tygodniu po osiem godzin na dobę.

Urlop 20-dniowy oznacza zatem cztery tygodnie zwolnienia od obowiązku świadczenia pracy. Jeżeli czytelnik u drugiego z pracodawców zatrudniony jest w wymiarze 1/4 etatu, oznacza to, że zobowiązany jest do świadczenia pracy przez dziesięć godzin tygodniowo. Nie jest przy tym istotne, czy praca wykonywana jest przykładowo przez dwie godziny dziennie przez pięć dni w tygodniu, czy też po pięć godzin dziennie dwa dni w tygodniu.

Skoro bowiem urlopu udziela się na te dni, w których pracownik ma obowiązek świadczyć pracę, odpowiednio do ilości godzin, które miał obowiązek w danym dniu przepracować, okazuje się, że faktycznie czytelnik zwolniony będzie z obowiązku świadczenia pracy przez cztery tygodnie także u drugiego z pracodawców. Nie istnieją przy tym żadne przeszkody, aby zaplanować i wykorzystać urlopy wypoczynkowe w tym samym lub w innym czasie.

[srodtytul]Niewykorzystany nie przepada[/srodtytul]

Odrębną kwestią pozostaje możliwość wykorzystania urlopu później niż w pierwszym kwartale roku następnego. Zgodnie z regulacją art. 161 k.p. pracodawca jest zobowiązany do udzielenia urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo.

W razie niewykorzystania przez pracownika całości urlopu w danym roku kalendarzowym pozostałej części urlopu należy udzielić do końca I kwartału roku następnego (art. 168 k.p.). Należy jednak zauważyć, że udzielenie urlopu zależy od tego, czy pracodawca w tym okresie ma możliwość jego udzielenia, biorąc pod uwagę sytuację zakładu.

Nie oznacza to jednak, że urlop niewykorzystany przepada. Zgodnie bowiem z treścią § 5 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=BA14B8F01D7440DDB95A7350DBCD79E0?id=74468]rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 14 ze zm.)[/link] pracodawca udziela pracownikowi niewykorzystanego urlopu w terminie z tymże pracownikiem uzgodnionym.

Jeżeli zatem pracownik nie ma możliwości wykorzystania zaległego urlopu do końca I kwartału roku następnego, nie ma przeszkód, aby uzgodnić z pracodawcą jego wykorzystanie w terminie późniejszym, dogodnym dla obu stron.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Zasadą jest udzielenie urlopu w naturze. Wypłata ekwiwalentu, jako wyjątek od tej zasady, może nastąpić tylko w przypadku, gdy przysługujący pracownikowi urlop wypoczynkowy nie został wykorzystany, w całości lub w części, z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy (art. 171 k.p.).[/ramka]

[i]Autor jest radcą prawnym w Kancelarii Mamiński & Wspólnicy [/i]