Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy o PIT opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów zwolnionych z podatku oraz dochodów od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W trakcie roku podatnicy prowadzący działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych wpłacają w trakcie roku zaliczki na podatek dochodowy. Remanent więc wpływa na końcowe rozliczenie podatku dochodowego.

PRZYKŁAD

Kto musi przygotować spis

Z początkiem ubiegłego roku rozpocząłem prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej w zakresie protetyki dentystycznej. Na rozwój działalności otrzymałem dotację z urzędu pracy w kwocie 20 000 zł. Czy dotacja podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym? Czy w związku z prowadzoną działalnością powinienem na koniec ubiegłego roku sporządzić spis z natury towarów i materiałów protetycznych, które zostały na stanie i skorygować zaliczki na podatek?

Na podstawie art. 24a ust. 1 ustawy o PIT m.in. osoby fizyczne prowadzące działalność są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów albo księgi rachunkowe w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, w tym za okres sprawozdawczy, a także uwzględnić w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacje niezbędne do obliczenia wysokości odpisów amortyzacyjnych. Obowiązek sporządzenia spisu z natury oraz jego termin wynika z rozporządzenia w sprawie prowadzenia książki przychodów i rozchodów. Zgodnie z § 17 ust. 1 rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, zakup materiałów podstawowych oraz towarów handlowych musi być wpisany do księgi, z zastrzeżeniem § 30, niezwłocznie po ich otrzymaniu, najpóźniej przed przekazaniem do magazynu, przerobu lub sprzedaży. Treść § 27 ust. 1 tego rozporządzenia wskazuje, że podatnicy zobowiązani są do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury: towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów; produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów.

Osoby prowadzące działalność gospodarczą muszą przygotować spis z natury na koniec każdego roku podatkowego oraz na dzień 1 stycznia. Spis należy także sporządzić w przypadku zmian zachodzących w przedsiębiorstwie, np. w sytuacji zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników, a także w chwili likwidacji działalności gospodarczej. W remanencie początkowym oraz końcowym przedsiębiorca zobowiązany jest ująć m.in. materiały podstawowe oraz materiały pomocnicze, a także surowce i materiały, których przedsiębiorca nie zużył w trakcie roku.

Trzeba obliczyć podatek

W myśl art. 24 ust. 2 ustawy o PIT, u podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów, dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem w rozumieniu art. 14, a kosztami uzyskania powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadków, jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego, lub pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego, jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa. W sytuacji, gdy wartość remanentu początkowego jest mniejsza niż wartość remanentu końcowego, dochód ulega zwiększeniu o powstałą różnicę remanentową. Jeżeli wartość remanentu początkowego jest większa niż wartość remanentu końcowego, to dochód ulega zmniejszeniu o powstałą różnicę remanentową.

Dotacja bez podatku

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 121 ustawy o PIT wolne od podatku dochodowego są jednorazowe środki przyznane na podjęcie działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Oznacza to, że dotacja w kwocie 20 000 zł przyznana z powiatowego urzędu pracy na rozpoczęcie działalności stanowi przychód z tej działalności jednak podlega on zwolnieniu z podatku dochodowego. Przedsiębiorca nie musi wykazywać tych środków w rocznym zeznaniu podatkowym ani ewidencjonować ich w książce przychodów i rozchodów.

Co z kosztami

Na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 56 ustawy o PIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodu wydatków i kosztów bezpośrednio sfinansowanych z dochodów uzyskanych m.in. z programów rządowych czy dotacji.

Omawiany przepis nie wyłącza jednak z kosztów uzyskania przychodów wydatków sfinansowanych z dotacji otrzymanych na rozpoczęcie działalności z powiatowego urzędu pracy, pomimo, że jest to przychód zwolniony z podatku.

Według zasad ogólnych wynikających z art. 22 ust. 1 ustawy o PIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. W rozumieniu powołanych przepisów, żeby wydatek mógł stanowić koszt uzyskania przychodów musi być związany z przychodem, musi być poniesiony w celu uzyskania przychodów i nie może mieścić się w wydatkach nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów. Przepis ten ma charakter ogólny. Z tego względu, każdy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej.

Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy badać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

Oznacza to, że dla kwalifikacji prawnej danego kosztu istotne znaczenie ma cel, w jakim został poniesiony. Zatem zakup z dotacji materiałów i wyposażenia koniecznych do prowadzenia działalności gospodarczej, które nie stanowią środków trwałych można bezpośrednio zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu. Organ skarbowy w interpretacji z 28 grudnia 2020 r. (0112-KDIL2-2.4011. 720.2020.MM) potwierdza, że (…) „sfinansowanie zakupu wyposażenia (tj. składników majątkowych, które nie są zaliczone do środków trwałych ani wartości niematerialnych i prawnych), niezbędnego do prowadzenia działalności gospodarczej ze środków przyznanych z urzędu pracy osobie bezrobotnej na podjęcie działalności gospodarczej nie wyklucza możliwości zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów, mimo że przyznane środki korzystają ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 121 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis ten nie został bowiem wymieniony w art. 23 ust. 1 pkt 56 tej ustawy.”

Podsumowanie

W stanie faktycznym dotacja, którą otrzymał przedsiębiorca z urzędu pracy na rozwój własnej firmy stanowi dochód zwolniony z podatku, a wydatki sfinansowane z otrzymanych pieniędzy związane z działalnością gospodarczą przedsiębiorca może zaliczyć bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodu pod warunkiem, że nie są to środki trwałe.

Należy pamiętać, że środki trwałe podlegają amortyzacji, a więc mogą stanowić koszt podatkowy wyłącznie poprzez odpisy amortyzacyjne. Na dzień 31 grudnia 2022 r. i 1 stycznia 2023 r. przedsiębiorca powinien sporządzić spis z natury (remanent). Remanent końcowy stanowi jednocześnie remanent początkowy. Przedsiębiorca powinien wycenić składniki majątkowe, które ma na stanie i ostatecznie rozliczyć podatek dochodowy w zeznaniu PIT-36, które musi złożyć do końca kwietnia br.

W piśmie dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej z 19 marca 2019 r. (0114-KDIP3-1.4011. 126.2019.2.EC) czytamy (…) „podsumowując, stwierdzić należy, że leki, opatrunki, ubranka pooperacyjne oraz inne środki medyczne zużywane w toku świadczonych usług podlegają ujęciu w spisie z natury, jako materiały podstawowe i pomocnicze i powinny być księgowane w kolumnie 10 podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Również towary do bezpośredniej odsprzedaży, np. smycze, obroże podlegają ujęciu w spisie z natury i powinny być księgowane w kolumnie 10 podatkowej księgi przychodów i rozchodów”.

Krzysztof Wiesław Żukowski

Podstawa prawna:

- art. 9 ust. 1, art. 21 ust. 1 pkt 56, art. 22 ust. 1, art. 24a ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2021 r., poz. 1128 ze zm.)

- rozporządzenie Ministra Finansów z 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (DzU z 2019 r., poz. 2544)