W celu stosowania procedury TAX FREE sprzedający, będący polskim podatnikiem VAT, powinien spełniać liczne wymogi stawiane przez polskiego ustawodawcę. Wymogi, o których mowa w art. 127 ustawy o VAT, nieco odbiegają jednak od tych, które zawiera Dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: dyrektywa 2006/112/WE). W związku z tym w praktyce powstają liczne kontrowersje odnośnie do tego, jakie warunki powinien spełniać sprzedawca, aby móc stosować preferencyjną stawkę zero proc. w ramach procedury TAX FREE.

Czytaj także:

VAT: jak sprzedawcy mają stosować procedurę Tax Free

Obligatoryjne przesłanki

Zgodnie z art. 127 ust. 1 ustawy o VAT w celu korzystania z możliwości stosowania preferencyjnej zerowej stawki podatnicy powinni spełniać następujące wymogi:

1. posiadać status czynnego podatnika VAT;

2. prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących;

3. zawrzeć umowę w sprawie zwrotu podatku przynajmniej z jednym z podmiotów, o których mowa w ust. 8 ww. przepisu.

Wymogu zawarcia takiej umowy nie stosuje się w przypadku, gdy sprzedawca zwraca podatek podróżnemu (art. 127 ust. 2 ustawy o VAT). Dodatkowo, na podstawie art. 127 ust. 6 ustawy o VAT, aby móc skorzystać z tej procedury, obroty podatników za poprzedni rok podatkowy powinny przekraczać kwotę 400 000 zł.

Dodatkowe obowiązki

Polska jest państwem Unii Europejskiej, które w ustawie o VAT zaimplementowało do porządku krajowego przepisy dyrektywy 2006/112/WE. A to oznacza, że krajowe przepisy ustawy o VAT powinny być zgodne z przepisami ww. dyrektywy.

W tym miejscu warto podkreślić, że w art. 273 dyrektywy 2006/112/WE wprowadzona została możliwość nakładania przez państwa członkowskie dodatkowych obowiązków na podatników w celu zapewnienia prawidłowego poboru VAT i zapobieżenia oszustwom podatkowym. Na podkreślenie zasługuje także fakt, że unijne przepisy dotyczące procedury TAX FREE nie nakładają na podatników dodatkowych obowiązków podatkowych, pozostawiając taką możliwość wyłącznie państwom członkowskim (art. 146 w zw. z art. 147 dyrektywy 2006/112/WE).

Powstaje zatem wątpliwość jakie przesłanki powinien spełnić podatnik w celu stosowania wspomnianej procedury. Jak dotąd, organy podatkowe uważały, że podatnicy są uprawnieni do stosowania procedury TAX FREE jedynie pod warunkiem kumulatywnego spełnienia przesłanek z art. 127 ust. 1 w zw. z ust. 6 ustawy o VAT. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej 6 maja 2014 r. (IPPP2/443-174/14-2/AO) uznał, że: „Z przytoczonych wyżej przepisów wynika, że dopiero przekroczenie w danym roku podatkowym limitu obrotów, określonego przepisem art. 127 ust.  6 ustawy o VAT (400 000 zł), uprawnia sprzedawcę do dokonywania zwrotów podatku VAT podróżnym w następnym roku podatkowym, przy spełnieniu innych warunków ustawowo określonych". Organy podatkowe interpretowały przepisy w ten sposób, że przesłanka przedmiotowa (tj. obrót gospodarczy powyżej 400 000 zł) jest przesłanką materialną, pozwalającą podatnikowi stosować ww. procedurę. Podatnik związany wykładnią organów musiał zatem spełniać łącznie wszystkie przesłanki, o których mowa wyżej.

Co na to Trybunał

Sprawiedliwości UE

W lutym 2018 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE) wydał w przedmiotowej kwestii ważny wyrok (C?307/16), w którym stwierdził niezgodność art. 127 ust. 6 ustawy o VAT z art. 147 i 273 dyrektywy Rady 2006/112/WE. W wyroku tym TSUE wskazał, że: „(...) zastosowanie art. 146 ust. 1 lit. b) i art. 147 dyrektywy VAT nie może być uzależnione od poszanowania warunków ustanowionych w przepisach krajowych rozpatrywanych w postępowaniu głównym, których nieprzestrzeganie skutkuje ostatecznym pozbawieniem podatnika prawa do zwolnienia w eksporcie (...) warunek dotyczący obowiązku osiągnięcia przez podatnika minimalnego pułapu obrotów za poprzedni rok podatkowy nie ma charakteru bezwzględnego, ponieważ wówczas, gdy ów pułap nie zostanie osiągnięty, podatnik ma możliwość skorzystania ze zwolnienia poprzez zawarcie umowy z podmiotem uprawnionym do zwrotu VAT podróżnym".

Kontrowersyjne zmiany

Przedstawiona przez TSUE argumentacja stała się przedmiotem licznych kontrowersji w zakresie dotychczasowej wykładni przepisów. W związku z tym, że TSUE stwierdził sprzeczność przepisów krajowych w zakresie stosowania procedury TAX FREE wobec podatników, organy skarbowe zmieniły dotychczasową linię interpretacyjną. Przykładowo dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 17 września 2018 r. (115-KDIT1-2.4012.409.2018.2.AW), powołując się na wykładnię TSUE wskazał, że: „Analiza przedstawionych we wniosku okoliczności faktycznych oraz brzmienia powołanych przepisów prawa, przy uwzględnieniu treści cyt. orzeczenia TSUE, prowadzi do stwierdzenia, że skoro jest Pani sprzedawcą towarów przewożonych w bagażu osobistym podróżnych niemających miejsca zamieszkania na terytorium Unii Europejskiej, to – niezależnie od osiągniętych obrotów za poprzedni rok podatkowy i przy braku zawarcia umowy z podmiotem uprawnionym do zwrotu podatku podróżnym – może Pani dokonywać zwrotu podatku tym podróżnym, przy założeniu, że spełnione zostaną pozostałe warunki uprawniające do zwrotu podatku, w szczególności o ile nastąpi wywóz tych towarów z obszaru celnego Unii Europejskiej przed końcem trzeciego miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła dostawa".

Nowelizacja pilnie potrzebna

Z uwagi na rozbieżności poglądów interpretacyjnych związanych z tym, że przepisy krajowe różniły się zasadniczo od przepisów dyrektywy2006/112/WE, zostały podjęte prace legislacyjne w celu wprowadzenia zmian w tym zakresie. 24 czerwca 2019 r. minister finansów wniósł projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Kodeks karny skarbowy (numer wykazu UC158), który zmienia dotychczasowe brzmienie art. 127 ust. 6 ustawy o VAT, a mianowicie: „sprzedawcy, o których mowa w ust. 5, mogą dokonywać zwrotu, o którym mowa w art. 126 ust. 1, wyłącznie w odniesieniu do towarów nabytych przez podróżnego u tego sprzedawcy". W uzasadnieniu do projektu (por. https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12322050/katalog/12601952#12601952) ustawodawca nie przedstawił własnej argumentacji odnośnie do planowanych zmian, lecz podkreślił szczególne znaczenie wyroku TSUE, który orzekł o niezgodności przepisów krajowych.

podstawa prawna: art. 127 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 2174 ze zm.)

podstawa prawna: art. 146, art. 147 i art. 273 dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE. L Nr 347, str. 1 ze zm.)

Zdaniem autorki

Maria Strelczenko, młodszy konsultant podatkowy w ECDP TAX Mazur i Wspólnicy sp.k. www.ecdpgroup.com

Będzie łatwiej stosować zerową stawkę

Wykładnia przedstawiona w wyroku TSUE jest bardzo kontrowersyjna. Z jednej strony ustawodawca unijny pozostawia pewien margines swobody dla krajowego ustawodawcy, twierdząc iż m.in. Polska ma prawo do nakładania dodatkowych obciążeń na swoich podatników (art. 273 dyrektywy 2006/112/WE). Z drugiej strony TSUE wyraźnie jednak zaznaczył, że wprowadzenie limitów obrotów za poprzedni rok podatkowy jest niezgodne z dyrektywą, gdyż takie limity nie są przewidziane przepisami tej dyrektywy. Zaistniała kolizja norm w zakresie nakładania dodatkowych obciążeń na podatnika stosującego procedurę TAX FREE jedynie podkreśla szczególne znaczenie prawa unijnego (tj. stosowania dyrektywy 2006/112/WE).

Planowana nowelizacja art. 127 ust. 6 ustawy o VAT będzie skutkować rozszerzeniem kręgu podmiotów, które skorzystają z procedury TAX FREE, czyli będą uprawnione do stosowania preferencyjnej zerowej stawki VAT.

Ustawa zmieniająca ustawę o podatku od towarów i usług oraz ustawę – Kodeks karny skarbowy planowo ma wejść w życie 1 stycznia 2020 r.