Węgiel w pracach rolniczych – kiedy zwolniony z akcyzy

Zgodnie z ogólną zasadą zwalnia się od akcyzy wyroby węglowe zużywane w pracach rolniczych, ogrodniczych, w hodowli ryb oraz w leśnictwie. Tak wynika z art. 31a ust. 2 pkt 6 ustawy o podatku akcyzowym.

Wielu podatników ma wątpliwości, jak rozumieć ten przepis i czy mają prawo skorzystać z tego zwolnienia. Świadczy o tym duża liczba wniosków o interpretację. Najwięcej z nich dotyczy sposobu rozumienia pojęcia „prace rolnicze”.

Kurczaki nie mogą marznąć

Pytania zadają m.in. hodowcy drobiu. Jednym z wniosków o interpretację zajmowała się Izba Skarbowa w Poznaniu w odpowiedzi z 22 maja 2012 r. (ILPP3/443-70/12-2/TW). Zwróciła się z nim osoba fizyczna, która uzyskuje dochody z działów specjalnych produkcji rolnej. Działalność polega na hodowli drobiu (według Polskiej Klasyfikacji Działalności z 2007 r. oznaczonej kodem 01.47.Z, czyli chów i hodowla drobiu).

Wnioskodawca prowadzi księgi rachunkowe i jest podatnikiem VAT. Wyjaśnił on, że część kurników ogrzewa węglem. Jego zdaniem zużywany przez niego węgiel powinien być zwolniony z akcyzy. Izba skarbowa zgodziła się z tym stanowiskiem.

Zgodnie z art. 9a ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym obrót wyrobami węglowymi co do zasady jest obciążony akcyzą. Od tej reguły są jednak wyjątki.

Art. 31a ust. 1 pkt 1 ustawy mówi, że zwalnia się z podatku sprzedaż wyrobów węglowych na terytorium kraju przez pośredniczący podmiot węglowy pośredniczącemu podmiotowi węglowemu lub podmiotowi korzystającemu ze zwolnienia, o którym mowa w ust. 2. W pkt 6 tego ostatniego przepisu zwalnia się z akcyzy wyroby węglowe zużywane w pracach rolniczych, ogrodniczych, w hodowli ryb oraz w leśnictwie.

Powołując się na „Mały słownik języka polskiego” (PWN, Warszawa 1999), izba wyjaśniła, że rolniczy to odnoszący się do rolnictwa; związany z rolnictwem, zajmujący się rolnictwem. Rolnictwo to uprawa i hodowla roślin oraz chów i hodowla zwierząt gospodarskich. Praca to natomiast działalność człowieka zmierzająca do wytworzenia określonych dóbr materialnych.

Prace rolnicze to zatem działalność związana z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt gospodarskich. Oznacza to, że węgiel kupowany przez wnioskodawcę korzysta ze zwolnienia.

Konieczna ewidencja

Prawo do kupowania węgla bez akcyzy przez hodowców drobiu potwierdzają też inne odpowiedzi fiskusa. Przykładem są interpretacje Izby Skarbowej w Łodzi: z 11 maja 2012 r. (IPTPP3/443A-55/12-2/KK) i z 14 maja 2012 r. (IPTPP3/ 443A-53/12-2/BJ). Podkreśliła ona, że warunkiem zwolnienia jest prowadzenie ewidencji wyrobów węglowych zużywanych do celów zwolnionych. Wynika to z  art. 31a ust. 4 ustawy o podatku akcyzowym.

W piśmie z 14 maja 2012 r. izba wyjaśnia, że „ewidencja może być prowadzona w formie papierowej lub elektronicznej, po uprzednim pisemnym poinformowaniu właściwego naczelnika urzędu celnego o formie jej prowadzenia. Ewidencja powinna zawierać informacje umożliwiające ustalenie ilości wysłanych lub otrzymanych wyrobów węglowych zwolnionych od akcyzy ze względu na przeznaczenie, terminu wysłania lub odbioru tych wyrobów, a także miejsca odbioru w przypadku ich przemieszczania, oraz informacje o dokumentach dostawy i kodzie CN wyrobów węglowych.

Ewidencja oraz dokument dostawy powinny być przechowywane do celów kontroli przez okres pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym ewidencja została sporządzona, a dokument dostawy potwierdzony przez odbiorcę (art. 31a ust. 5 – 7 ustawy)”.

Szczegółowy zakres danych, jakie powinna zawierać ewidencja wyrobów zwolnionych, i sposób jej prowadzenia określa rozporządzenie ministra finansów z 30 sierpnia 2010 r. (DzU nr 160, poz. 1075 ze zm.).

Suszenie paszy dla zwierząt

Zasady opodatkowania węgla budzą także wątpliwości u innych podatników zajmujących się działalnością rolniczą. W interpretacji z 21 maja 2012 r. (ILPP3/443-68/12-4/TW) Izba Skarbowa w Poznaniu odpowiedziała na pytanie spółki, która prowadzi działalność rolniczą na gruntach i w budynkach dzierżawionych od Agencji Nieruchomości Rolnych. Oprócz budynków inwentarskich dzierżawi także budynki mieszkalne (wraz z kotłowniami), które zajmowane są przez osoby fizyczne. Ogrzewanie tych mieszkań jest obowiązkiem spółki. Dlatego kupuje ona węgiel (CN 2701) na firmę.

Podstawową działalnością spółki jest jednak uprawa zbóż i roślin oleistych (PKD 01.11.Z) oraz chów i hodowla bydła (PKD 01.41.Z, 01.42.Z). Wnioskodawca wyjaśnił, że podczas produkcji zbóż i roślin oleistych powstają, jako produkt uboczny, odpady (niedosuszone połówki ziarna). Spółka suszy je w suszarni bębnowej opalanej węglem (CN 2701), a następnie wykorzystuje jako dodatek paszowy dla bydła. W ten sposób przerabia tylko odpady z własnej uprawy.

Izba zgodziła się, że spółka może kupować węgiel bez akcyzy. Po pierwsze, wynika to z art. 31a ust. 2 pkt 3 ustawy o podatku akcyzowym. Wskazuje on, że zwalnia się od akcyzy wyroby węglowe zużywane przez gospodarstwa domowe. Ustawa nie zawiera definicji legalnej pojęcia „gospodarstwo domowe”. Zdaniem izby  odwołać należy się zatem do jego znaczenia językowego.

Z „Małego słownika języka polskiego” (PWN, Warszawa 1999) wynika, że gospodarstwo to m.in. posiadłość wiejska obejmująca grunty i zabudowania, natomiast domowy to w szczególności odnoszący się do domu. Dom to pomieszczenia mieszkalne, miejsce stałego zamieszkania, jak i ogół spraw, obowiązków rodzinnych domowych, gospodarstwo domowe.

Gospodarstwo domowe to zatem przede wszystkim pomieszczenia mieszkalne (służy jako miejsce stałego zamieszkania, w którym koncentruje się ogół spraw, obowiązków rodzinnych i domowych). Na podstawie tego przepisu zwolniony jest więc węgiel służący do ogrzewania opisanych we wniosku o interpretację mieszkań.

Powołując się na definicję słownikową, izba uznała też, że „istnieje (...) bezpośredni związek pomiędzy suszeniem wytworzonych przez spółkę odpadów (połówek ziarna) a hodowlą zwierząt gospodarskich (dodatek paszowy dla bydła)”. W tym wypadku ma więc zastosowanie art. 31a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku akcyzowym.

W podsumowaniu czytamy: „Wnioskodawca korzysta ze zwolnienia od podatku, gdyż nabywany węgiel zużywany jest w celu ogrzewania gospodarstw domowych. Zwolniony jest również w opisanym przypadku węgiel kupowany w celu suszenia odpadu produkcji roślinnej spółki (połówek ziarna) wykorzystywanych przez nią jako dodatek paszowy dla bydła”.

Garaż i warsztat

Nie wszystkie odpowiedzi są jednak korzystne dla podatników. Świadczy o tym pismo Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 25 kwietnia 2012 r. (ITPP3/ 443-48/12/JK). Z wnioskiem o interpretację wystąpiła prowadząca gospodarstwo rolne osoba fizyczna. Kupuje ona węgiel, który wykorzystywany jest do ogrzewania wchodzącego w skład gospodarstwa rolnego garażu, w którym są przechowywane i naprawiane używane w gospodarstwie maszyny rolnicze (ciągniki i kombajny).

Zapewnia to ciągłą sprawność i użyteczność sprzętu. Węgiel jest też wykorzystywany do ogrzewania budynku socjalnego, z którego korzystają pracownicy zatrudnieni w gospodarstwie.

Zdaniem wnioskodawcy przysługuje mu prawo zakupu węgla bez akcyzy, ponieważ zużywa go w ramach prac rolniczych. Izba skarbowa nie zgodziła się z tym stanowiskiem. Według niej „prace rolnicze to takie prace, które związane są z działalnością obejmującą uprawę roślin oraz hodowlę zwierząt gospodarskich.

Zatem zużycie wyrobów węglowych do celów grzewczych powinno być związane bezpośrednio z czynnościami uprawy roślin czy hodowli zwierząt, np. do ogrzewania pomieszczeń, gdzie przebywają zwierzęta, lub utrzymywania określonej temperatury przy uprawie roślin”. Skoro tak nie jest, to zwolnienie wnioskodawcy nie przysługuje.

Biuro firmy i magazyn warzyw

Odpowiedź Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 4 maja 2012 r. (ITPP3/443-65/12/AF) również dotyczy węgla przeznaczonego do ogrzewania pomieszczeń pomocniczych. Pytanie zadała spółdzielnia, która prowadzi jedynie rolniczą produkcję roślinną: zboża i warzywa. W działalności wykorzystuje budynki produkcyjne: magazyn płodów rolnych, pomieszczenia do przygotowywania warzyw do sprzedaży (obcinanie, czyszczenie, ważenie, workowanie itp.), budynki pomocnicze (magazyny, warsztaty), garaże dla ciągników i maszyn rolniczych, kotłownię. Do majątku spółdzielni należą także budynki mieszkalne.

W konsekwencji jedna kotłownia służy do ogrzewania:

23 mieszkań, biura, świetlicy, magazynu warzyw (cebula przetrzymywana do marca), pomieszczenia do przygotowywania warzyw do sprzedaży. Spółdzielnia podkreśliła, że we wszystkich lokalach mieszkają jej członkowie: aktualnie pracujący oraz ci, którzy przeszli już na renty i emerytury (wszyscy płacą czynsz). Jeden pokój w biurze spółdzielnia wynajmuje spółce, której jest członkiem.

Spółdzielnia wyjaśniła, że ilość wyrobów węglowych z akcyzą, zużytych do ogrzewania biura spółki, obliczana jest proporcjonalnie do całej powierzchni ogrzewanej przez centralną kotłownię. Jej zdaniem natomiast wyroby węglowe zużywane do ogrzewania mieszkań oraz pomieszczeń pomocniczych  są zwolnione od akcyzy.

Izba skarbowa nie zgodziła się z tym stanowiskiem. Wyjaśniła, że warunkiem zastosowania zwolnienia do wyrobów węglowych przeznaczonych do celów opałowych jest ich docelowe zużywanie m.in. przez gospodarstwa domowe lub w pracach rolniczych.

W podsumowaniu czytamy: „Stwierdzić należy, że nabyte wyroby węglowe (zarówno w 2011, jak i w 2012 r.) korzystają i będą korzystać ze zwolnienia od akcyzy, o którym mowa w art. 31a ust. 2 pkt 3 ustawy o podatku akcyzowym, jednakże tylko w takim zakresie, w jakim zużywane są na potrzeby gospodarstw domowych, tj. lokali mieszkalnych członków spółdzielni. W tej bowiem sytuacji wyrób ten jest zużywany zgodnie z celem (przeznaczeniem) określonym w tym przepisie, tj. na potrzeby gospodarstw domowych.

Nabyte wyroby węglowe (zarówno w 2011, jak i w 2012 r.) zużywane do ogrzewania pomieszczeń pomocniczych w produkcji roślinnej, tj. biura (całego), magazynu warzyw oraz pomieszczeń służących do przygotowywania warzyw do sprzedaży, nie korzystają ze zwolnienia od akcyzy, o którym mowa w art. 31a ust. 2 pkt 6 ustawy, ponieważ nie są zużywane w pracach rolniczych”.

Użycie niezgodne z przeznaczeniem

Zgodnie z art. 9a ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku akcyzowym przedmiotem opodatkowania akcyzą jest użycie wyrobów węglowych do celów innych niż wskazane w art. 31a ust. 2 (katalog preferowanych celów).

Za takie użycie uważa się zarówno naruszenie warunków zwolnienia, jak i sprzedaż, dostawę wewnątrzwspólnotową albo eksport wyrobów węglowych przez podmiot korzystający ze zwolnienia, o którym mowa w art. 31a ust. 2, niebędący pośredniczącym podmiotem węglowym, zamiast użycia go do celów zwolnionych.