Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, rozumiana odpowiednio jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel lub każde świadczenie, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT.

Ustawa wymienia również szczegółowe przypadki zarówno dostawy towarów, m.in.: wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub wydanie towarów na podstawie umowy komisu, jak i świadczenia usług, takich jak przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych czy zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

[srodtytul]Trzeba naliczyć podatek...[/srodtytul]

Przepisy ustawy o VAT należy rozumieć w ten sposób, że opodatkowaniu podlegać będzie nie tylko umowa sprzedaży, na podstawie której sprzedający przenosi własność i wydaje rzecz, a kupujący płaci sprzedawcy wynagrodzenie pieniężne, ale również wszelkie inne czynności prawne i faktyczne, skutkiem których nastąpi przeniesienie władztwa ekonomicznego nad rzeczą, a więc np. umowy zamiany lub inne umowy nienazwane, gdzie odpowiednikiem zapłaty ceny będzie sprzedaż innego towaru, wzajemne świadczenie usługi lub inne świadczenie w naturze. Podobnie należy objąć opodatkowaniem wszelkie świadczenie usług w zamian za świadczenie innej usługi czy za zbycie towaru.

[srodtytul]... od całego świadczenia... [/srodtytul]

Podstawę opodatkowania co do zasady stanowi zgodnie z art. 29 ustawy o VAT kwota całości świadczenia należnego od nabywcy z tytułu sprzedaży (dostawy towarów lub świadczenia usług) pomniejszona o kwotę należnego podatku. Jeżeli należność jest określona w naturze, podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa towarów lub usług pomniejszona o kwotę podatku (pamiętajmy jednak, że odniesienie podstawy opodatkowania w przypadku świadczenia w naturze do wartości rynkowej towaru/usługi jest problematyczne w świetle zgodności tej regulacji z dyrektywą 2006/112).

[b]Jeżeli zatem transakcja polega na wzajemnym świadczeniu, gdzie każde z tych świadczeń podlega opodatkowaniu, każda ze stron obowiązana jest do wystawienia faktury VAT stwierdzającej dokonanie sprzedaży lub wykonanie usługi i zapłatę należnego podatku. Podstawę opodatkowania każda ze stron powinna określić na podstawie wartości rynkowej towaru lub usługi.[/b]

Przy świadczeniach ekonomicznie ekwiwalentnych podatnicy wymienią się fakturami, w których podstawa opodatkowania będzie określona w równej wysokości (chyba że wystąpią różne stawki podatku po obu stronach).

[srodtytul]... choć nie zawsze tak będzie[/srodtytul]

[b]Nie każde jednak wzajemne świadczenie będzie opodatkowane.[/b] Opodatkowanie nie wystąpi na przykład, jeżeli przedmiotem wzajemnego świadczenia będzie zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, jako że pozostaje ono poza zakresem VAT albo też gdy świadczenie wzajemne będzie dokonane przez osobę niedziałającą w charakterze podatnika (np. działalność prywatna lub emisja akcji).

[ramka][b]Jak ustalić wartość rynkową[/b]

Przez wartość rynkową rozumie się całkowitą kwotę, jaką w celu uzyskania w danym momencie danych towarów lub usług nabywca lub usługobiorca na takim samym etapie sprzedaży jak ten, na którym dokonywana jest dostawa towarów lub świadczenie usług, musiałby w warunkach uczciwej konkurencji zapłacić niezależnemu dostawcy lub usługodawcy na terytorium kraju. W przypadku gdy nie można ustalić porównywalnej dostawy towarów lub świadczenia usług, przez wartość rynkową rozumie się, w odniesieniu do towarów – kwotę nie mniejszą niż cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a w przypadku braku ceny nabycia, koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy, a w odniesieniu do usług – kwotę nie mniejszą niż całkowity koszt poniesiony przez podatnika na wykonanie tych usług. [/ramka]

[i]Autor jest radcą prawnym i partnerem w InCorpo[/i]