– Jestem podatnikiem VAT, rozliczam się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Czy mogę odliczać VAT od zakupów (innych niż paliwa) dotyczących wykorzystywanego w działalności gospodarczej samochodu osobowego?

– pyta czytelnik DF.

Przedsiębiorcy opodatkowani według zasad ogólnych wykorzystujący w działalności gospodarczej samochody osobowe (niewprowadzone do ewidencji środków trwałych i inne niż leasingowane) powinni prowadzić tzw. ewidencję przebiegu pojazdu. Tylko wtedy ponoszone wydatki mogą być kosztem uzyskania przychodu (o ile oczywiście nie przekraczają kwoty będącej iloczynem liczby kilometrów faktycznego przebiegu i stawki za 1 km przebiegu).

Podatnik opodatkowany jest jednak ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Nie musi zatem prowadzić ewidencji przebiegu pojazdu. Jest jedynie zobligowany, na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, do posiadania i przechowywania dowodów zakupu towarów, prowadzenia wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, ewidencji wyposażenia i, odrębnie za każdy rok podatkowy, ewidencji przychodów. Jeżeli jednak wykorzystuje na potrzeby prowadzonej działalności np. własny samochód osobowy, to – moim zdaniem – ewidencję przebiegu warto posiadać. Nie po to, aby wyliczać wydatki mogące być kosztami uzyskania przychodu (bo tych odliczać nie może), ale po to, by wykazać sam fakt używania samochodu i celowość ponoszonych wydatków.

Możliwość odliczania VAT z faktur dokumentujących zakup usług lub towarów (innych niż paliwa) związanych z wykorzystywanym w opodatkowanej działalności samochodem osobowym przysługuje wszystkim podatnikom VAT, bez względu na sposób rozliczania podatku dochodowego. Problemem był jednak zakres odliczeń. A to za sprawą interpretacji art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT dokonywanej przez organy podatkowe. Przepis ten mówi, że obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika towarów i usług, jeżeli wydatki na ich nabycie nie mogłyby być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, z wyjątkiem przypadków gdy brak możliwości zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów pozostaje w bezpośrednim związku ze zwolnieniem od podatku dochodowego. Do dzisiaj na stronie Ministerstwa Finansów znajduje się interpretacja z 16 lutego 2006 r. wydana przez Urząd Skarbowy Kraków-Stare Miasto (PP-1/443-17/12684/ 06/216265/14/CzW). Czytamy w niej: „w stanie prawnym obowiązującym do 30 kwietnia 2004 r. podatnik miał prawo dokonywać odliczenia podatku z tytułu nabycia towarów i usług, gdy poniesione na nie wydatki nie mogłyby być zaliczone do kosztów uzyskania przychodu z powodu przekroczenia norm w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym. W obecnie obowiązującej ustawie takie unormowanie nie zostało sformułowane”.

Czy to oznacza, że podatnicy VAT, w tym także ryczałtowcy, mogą odliczać podatek jedynie od wydatków mieszczących się w limicie kilometrowo-stawkowym wynikającym z prowadzonej ewidencji przebiegu pojazdu?

Od początku obowiązywania nowej ustawy o VAT eksperci wskazywali, że interpretacja taka, jak urzędu skarbowego z Krakowa, jest nieuprawniona. Ostatnio, dzięki wyrokowi Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 30 kwietnia 2008 r. (III SA/Wa 173/08; pisaliśmy o nim w „Rzeczpospolitej” z 5 maja), rozstrzygnięcie tego problemu wydaje się jednoznaczne. Sąd stwierdził wyraźnie, że uzależnienie prawa do obniżenia podatku należnego o naliczony od przepisów o podatku dochodowym jest niezgodne z prawem wspólnotowym. Podatnicy mogą więc odliczać VAT z faktur dokumentujących wydatki niebędące kosztami uzyskania przychodu, o ile oczywiście służą czynnościom opodatkowanym w rozumieniu przepisów o VAT.

Można zatem przyjąć, że podatnik VAT wykonujący wyłącznie czynności opodatkowane i będący ryczałtowcem może odliczać podatek naliczony od zakupów dotyczących użytkowanego w działalności samochodu (innych niż zakupy paliwa) w całości, bez względu na to, czy mieszczą się, czy nie w limicie wyznaczanym przez ilość faktycznie przejechanych kilometrów i stawkę za 1 km. Z tego też powodu, ale również dlatego że prowadzona przez podatnika ryczałtu ewidencja nie służy do generowania kosztów, nie musi ona zawierać zapisów dotyczących wszystkich przejazdów z danego miesiąca. Wystarczy, jeśli przedsiębiorca wpisze np. jedną jazdę wskazującą na wykorzystywanie samochodu na potrzeby działalności gospodarczej, czyli na potrzeby czynności opodatkowanych VAT.

Autor jest doradcą podatkowym w kancelarii Tax s.c. z Lublina