Zasada ta została zapisana w art. 123 § 1 ordynacji podatkowej (dalej op). Zgodnie z tym przepisem organy podatkowe obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Prawo do czynnego udziału w każdym stadium postępowania oznacza zatem, że strona ma prawo czynnie uczestniczyć w całym toku postępowania, czyli od momentu wszczęcia postępowania do chwili doręczenia decyzji organu odwoławczego. Realizacji tego prawa służą przepisy szczególne, w tym m.in. art. 190 op.
Na podstawie art. 190 § 1 op strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków, opinii biegłych lub oględzin przynajmniej na 7 dni przed terminem. Strona ma prawo brać udział w przeprowadzaniu dowodu, może zadawać pytania świadkom i biegłym oraz składać wyjaśnienia. Uniemożliwienie stronie tego rodzaju aktywności to jeden z podstawowych błędów organów podatkowych popełnianych w postępowaniu dowodowym.
Wynika najczęściej z tego, że organ podatkowy, wysyłając pismo z zawiadomieniem, nie uwzględnia, że podatnik może odebrać z poczty list polecony w ciągu 14 dni. Prawo do odbioru listu poleconego w tym terminie powoduje, że podatnik otrzymuje zawiadomienie o przeprowadzeniu dowodu już po np. przesłuchaniu świadków przez przedstawicieli fiskusa.
Podobnie jest, gdy organ podatkowy wyśle list do podatnika zamiast do jego pełnomocnika. Taki – wydawałoby się drobny, techniczny błąd organów podatkowych daje duże szanse na sukces przed sądem administracyjnym (zostanie zakwalifikowany przez sąd jako naruszenie przepisów prawa procesowego mogący mieć istotny wpływ na wynik sprawy). Zwłaszcza gdy ten zarzut zostanie podniesiony w odwołaniu i bezpodstawnie nie zostanie uwzględniony przez organ odwoławczy. To naruszenie art. 190 § 1 op często jest podstawą do uchylenia decyzji organu I instancji.
Organy podatkowe otrzymują od sądu nakaz, aby przy ponownym rozpoznaniu sprawy sprawdzić, czy rzeczywiście podatnik został prawidłowo zawiadomiony o przeprowadzeniu dowodu. Przykładem takiego rozstrzygnięcia jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 18 października 2011 r. (I SA/ Po 357/11). Sąd ocenił, że akta sprawy wprost dowodzą, iż organy podatkowe naruszyły prawo do czynnego udziału w postępowaniu, tymczasem nie mogą one w żaden sposób pozbawić strony tego uprawnienia.