- Planuję założyć warsztat wulkanizacyjny. Chciałbym jak najbardziej uprościć zasady rozliczeń z fiskusem. Czy mogę wybrać opłacanie podatku dochodowego w formie ryczałtu? Czy muszę rozliczać VAT? Czy obowiązkowe jest posiadanie kasy fiskalnej?

– pyta czytelnik.

Zasady opodatkowania w uproszczonej formie zawarte są w ustawie z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Z art. 8 ust. 1 pkt 3 lit. f tej ustawy wynika, że opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie stosuje się do podatników osiągających w całości lub w części przychody z tytułu działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych.

Przepisy nie definiują ani pojęcia części, ani akcesoriów do pojazdów mechanicznych. W tej sytuacji organy podatkowe jednolicie uznają, że trzeba odnieść się do potocznego znaczenia tych słów. Skoro więc opona jest częścią samochodu, to jej sprzedaż nie może być opodatkowana ryczałtem. Dotyczy to zarówno nowych opon, jak i używanych.

Przedsiębiorcy, którzy chcą podjąć tego typu działalność już w momencie jej rozpoczęcia, powinni więc deklarować, że jako formę opodatkowania wybierają zasady ogólne. Podstawą opodatkowania będzie dochód. Podatnik powinien zatem prowadzić dokumentację rachunkową w formie podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Przykład

Pan Adam podjął decyzję, że otworzy firmę i będzie prowadził sprzedaż opon samochodowych. Będzie opłacał PIT od dochodu, czyli przychodu pomniejszonego o koszty.

Przedsiębiorca nie może prowadzić ewidencji przychodów, musi założyć podatkową księgę przychodów i rozchodów. Należy ją założyć na dzień rozpoczęcia działalności.

Rozszerzenie działalności

Inaczej będzie, jeżeli przedsiębiorca w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej podejmie decyzję, że chce poszerzyć zakres świadczeń o sprzedaż opon. Jeżeli dotyczy to podatnika, który prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów, to w zasadzie nie wywołuje dla niego żadnych skutków prawnych. Forma opodatkowania, zasady rozliczania podatku oraz rodzaj prowadzonej dokumentacji rachunkowej nie ulegną zmianie.

Ta sama decyzja, podjęta przez podatnika, który opodatkowany jest ryczałtem i prowadzi ewidencję przychodów, może oznaczać prawdziwą rewolucję. Z chwilą wykonania pierwszej sprzedaży opon przedsiębiorca utraci prawo do opo- datkowania zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Od tego dnia musi zaprowadzić właściwe księgi i opłacać podatek dochodowy według skali.

Wynika to z art. 22 ust. 1 ustawy o ryczałcie. W myśl tego przepisu, w razie utraty warunków do opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, podatnik jest zobowiązany, poczynając od dnia, w którym nastąpiła utrata tych warunków, zaprowadzić właściwe księgi  i opłacać podatek dochodowy na ogólnych zasadach.

Jeżeli sprzedaż opon nastąpi w trakcie miesiąca, to za ten okres podatnik będzie posiadał dwie różne ewidencje księgowe (ewidencję przychodów i księgę przychodów). Konieczne także będzie podwójne rozliczenie podatku do 20 dnia następnego miesiąca. Przedsiębiorca będzie musiał obliczyć i ewentualnie uregulować należny ryczałt oraz zaliczkę na podatek dochodowy.

Przykład

Przedsiębiorca świadczy usługi remontu i naprawy samochodów opodatkowane 8,5-proc. ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. W połowie stycznia 2012 r. podjął decyzję, że poszerzy działalność o handel oponami.

Pierwszą sprzedaż wykonał 25 stycznia br. Z tym dniem utracił prawo do opodatkowania przychodów w formie ryczałtu.

Na dzień 25 stycznia powinien założyć  podatkową księgę przychodów i rozchodów. Za rok podatkowy przedsiębiorca powinien złożyć dwa zeznania roczne: PIT-28 i PIT-36.

Inaczej przedstawia się sytuacja podatkowa przedsiębiorców, którzy świadczą usługi wulkanizacyjne. Nie są one wyłączone z opodatkowania ryczałtem. Przychód z usług wulkanizacyjnych opodatkowany jest 8,5-proc. stawką. Wynika to z art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o ryczałcie.

Pojawia się więc pytanie, czy może rozliczać się ryczałtem przedsiębiorca, który świadczy usługę polegającą na wymianie opon na nowe, przez niego zakupione? Wydaje się, że tak. W takiej sytuacji mamy bowiem do czynienia z jednym niepodzielnym świadczeniem: usługą wymiany opon.

Nie zmienia tego fakt, że usługa ta składa się z kilku elementów, a jednym z nich jest zapewnienie materiałów do jej wykonania. W takim przypadku opona nie jest bowiem towarem handlowym. To dlatego, że towarami są tylko wyroby kupione w celu dalszej odsprzedaży, w stanie nieprzetworzonym.

Opona wykorzystana do wykonania usługi spełnia definicję materiału. Cenę opon w takiej sytuacji należy wliczyć do kosztów usługi wulkanizacyjnej.

Niejednoznaczne odpowiedzi

Niestety organy podatkowe nie chcą zająć jednoznacznego stanowiska w tym zakresie. Przykładem jest odpowiedź Izby Skarbowej w Katowicach z 29 kwietnia 2010 r. (IBPBI/1/415-101/10/WRz). Z pytaniem zwrócił się podatnik, który ma wątpliwości, czy będąc opodatkowanym w formie ryczałtu może naprawiać samochody kupionymi przez niego częściami (tylko na potrzeby konkretnej naprawy).

Wyjaśnił, że dotychczas pracuje, bazując tylko na częściach powierzonych przez klientów. Przypomina to jednak sytuację, kiedy pacjent  musiałby przychodzić do szpitala z własnymi lekami. Zapytał więc, czy przy opodatkowaniu w formie ryczałtu będzie mógł naprawiać samochody kupionymi przez siebie częściami?

Chciał się też dowiedzieć, czy montowanie do samochodu opon kupionych na potrzeby konkretnego klienta jest usługą, tj. zdarzeniem, które nie wykluczałoby z ryczałtu ewidencjonowanego oraz czy przychodem jest tylko wartość robocizny, czy również kupionych części do naprawy?

Organ odpowiedział jedynie, że gdyby w ramach prowadzonej działalności gospodarczej podatnik sprzedał części do naprawianego pojazdu mechanicznego, nawet tylko nabyte na potrzeby konkretnego klienta, dokumentując ten fakt wystawionym rachunkiem, z wyszczególnieniem wartości tych części (opon, felg, itp.), to osiągnięcie przychodu z tego tytułu wykluczy przedsiębiorcę z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. W takiej bowiem sytuacji podatnik osiągnie przychód zarówno ze sprzedaży części samochodowych, jak i z tytułu wykonanej usługi.

Istotna treść faktury

Niewiele wskazówek daje też interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 28 sierpnia 2008 r. (IPPB1/415-728/08-2/JB). Dotyczy ona podatnika, który świadcząc usługę dla nabywcy, wykorzystuje uprzednio nabyte we własnym zakresie części: opony, dętki i łatki, ciężarki i inne.

Uszkodzona opona samochodowa jest naprawiana, ale zdarza się, że ze względu na zły stan techniczny wymieniana jest na nową. Podatnik podkreślił, że jako mechanik nie prowadzi działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych. Nową oponę musi zamontować – jest ona smarowana, zakładana na felgę, pompowana, wyważana itd.

Dla celów udokumentowania rozliczenia usługi, a także w celu identyfikacji złożenia ewentualnej reklamacji podatnik wyszczególnia na fakturach nowe opony, sprzedane i zamontowane oraz felgi.

Izba skarbowa wskazała, że gdy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej podatnik sprzedał części do pojazdów mechanicznych, dokumentując ten fakt wystawioną fakturą, z wyszczególnieniem pozycji – sprzedaż opon – to osiągnięcie przychodu z tego tytułu wyklucza go z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Najbardziej jednoznaczna jest odpowiedź Urzędu Skarbowego w Limanowej z 23 marca 2007 r. (PDOF/415-3/07). Wynika z niej, że montaż części zamiennych do naprawianych przez podatnika samochodów nie jest działalnością w zakresie handlu. Prowadzona przez wnioskodawcę działalność gospodarcza w zakresie usług blacharsko-lakierniczych może więc być opodatkowana w formie ryczałtu.

Z opisanych odpowiedzi fiskusa wynika, że bardzo istotna jest treść faktury lub rachunku. Jeżeli wulkanizator na dokumencie sprzedaży w osobnej pozycji wyszczególni wartości opon, to wykluczy go to z ryczałtu.

Na starcie bez kasy fiskalnej

W § 4 ust. 1 rozporządzenia ministra finansów z 26 lipca 2010 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (DzU nr 138, poz 930) wskazano katalog czynności, które bezwzględnie muszą być dokumentowane paragonem. Z pkt 4 wynika, że w kasie fiskalnej trzeba ująć dostawę:

części do silników (PKWiU 28.11.4), silników spalinowych wewnętrznego spalania w rodzaju stosowanych do napędu pojazdów (PKWiU 29.10.1), nadwozi do pojazdów silnikowych (PKWiU 29.20.1), przyczep i naczep; kontenerów (PKWiU 29.20.2), części przyczep, naczep i pozostałych pojazdów bez napędu mechanicznego (PKWiU 29.20.30.0), części i akcesoriów do pojazdów silnikowych (z wyłączeniem motocykli), gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 29.32.30.0), silników spalinowych tłokowych wewnętrznego spalania w rodzaju stosowanych w motocyklach (PKWiU 30.91.3).

Przepis ten nie ma zastosowania ani przy świadczeniu usług wulkanizacyjnych, ani przy sprzedaży opon. To dlatego, że ustawodawca ich nie wymienia (opony zakwalifikowane są do innego grupowania PKWiU).Oznacza to, że otwierając działalność czy to handlową, czy usługową, nie trzeba od razu instalować kasy. Podatnik musi jednak dopełnić tego obowiązku  w momencie przekroczenia określonych w rozporządzeniu limitów sprzedaży. Kasę, w pierwszym roku prowadzenia działalności gospodarczej należy zainstalować dopiero, gdy obroty detaliczne przekroczą 20 tys. zł.

Limit ten dotyczy sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących pozarolniczej działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Nie uwzględnia się więc sprzedaży na rzecz przedsiębiorców. W kolejnych latach prowadzenia działalności limit ten wynosi 40 tys. zł. Jeżeli zostanie przekroczony, to rejestrowanie sprzedaży przy użyciu kasy będzie konieczne po upływie dwóch miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym w ciągu roku podatkowego została przekroczona ta kwota.

Zwolnienie podmiotowe z VAT

Prowadząc pozarolniczą działalność  gospodarczą zarówno w zakresie usług wulkanizacyjnych, jak i handlu oponami można  korzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT. Przysługuje ono ze względu na limit obrotów.

Jeżeli przedsiębiorca rozpoczyna działalność w ciągu roku podatkowego, to może korzystać ze zwolnienia z VAT pod warunkiem, że wartość sprzedaży w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej nie przekroczy 150 tys. zł.

Jeżeli działalność jest prowadzona kolejny rok podatkowy, to zwolnienie przysługuje pod warunkiem, że limit obrotów nie został przekroczony w poprzednim roku podatkowym. Trzeba też pilnować limitu sprzedaży w bieżącym roku podatkowym. Jego przekroczenie będzie oznaczało konieczność rozliczania VAT od nadwyżki sprzedaży ponad 150 tys. zł.