Od początku września z wychowawczego – choć nie klasycznego – mogą korzystać nie tylko pracownicy etatowi, ale także samozatrudnieni, zleceniobiorcy, rolnicy i bezrobotni. Zawieszenie firmy czy rezygnacja z kontraktu cywilnego na czas zajmowania się dzieckiem procentuje prawem do budżetowego składkowego wsparcia. Z opcji tej skorzystało na razie 1030 osób. Ministerstwo pracy szacuje, że w przyszłym roku budżet opłaci składki za 172 tys. rodziców – niepracowników.

Nowy przywilej

Budżet państwa finansuje pełne składki ubezpieczeniowe za czas opieki nad dzieckiem do ukończenia 5 lat – emerytalną, rentową i zdrowotną – za każdą osobę, która przerwie pracę na cywilnym kontrakcie, pod warunkiem, że wcześniej uzbiera ona półroczny staż ubezpieczeniowy z tego tytułu. Ważne jest, aby przypadał on bezpośrednio przed opiekuńczą przerwą, i aby ze zlecenia za to półrocze ubezpieczony miał opłacone składki – przynajmniej emerytalną i rentową. Natomiast w przypadku zleceniobiorców dotychczas nieubezpieczonych i tych, którzy opłacali składki krócej niż 6 miesięcy przed przerwaniem pracy w celu opieki nad dzieckiem, budżet sfinansuje tylko składkę emerytalną.

Problem z leczeniem?

Dla zleceniobiorcy droga do wychowawczej pauzy z prawem do opieki medycznej mogłaby być jednak utrudniona. Warunkami skorzystania z nowych uprawnień w pełni jest bowiem:

Szczególnie ten drugi wymóg powoduje kłopoty interpretacyjne. Zleceniobiorca nie jest płatnikiem składek z wykonywanego kontraktu. Do ZUS przekazuje je zleceniodawca. Od pracującego na zlecenie nie zależy terminowe regulowanie opłat. Nie ma on żadnego wpływu na bieżące rozliczenia składkowe i ewentualne zaległości na swoim koncie w ZUS.

Pracy na umowie cywilnej nie poniesie konsekwencji uchybień zleceniodawcy.

W konsekwencji mogłoby się okazać, że na skutek współpracy z nierzetelnym zleceniodawcą (płatnikiem) zleceniobiorca ma zamkniętą drogę do tego, aby w czasie „wychowawczego" miał opłacaną przez budżet składkę zdrowotną i tym samym prawo do leczenia. To z kolei oznaczałoby, że jest w gorszej sytuacji niż pracownik, który bez względu na to, czy szef odprowadzał za niego wszystkie składki terminowo i w pełnej wysokości, w czasie wychowawczego ma zagwarantowaną opiekę zdrowotną.

Na szczęście zdaniem resortu pracy tego typu okoliczność nie ma wpływu na prawo zleceniobiorcy do opłacania za niego w tym czasie wszystkich składek (emerytalnej, rentowej i zdrowotnej) >patrz stanowisko ministerstwa pracy (w treści stanowiska resortu pytania zadane przez redakcję). Niestety ZUS nie odpowiedział jednoznacznie na pytanie redakcyjne w tej sprawie >patrz stanowisko ZUS.

Ile na ubezpieczenia rodziców

Budżet państwa sfinansuje składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i zdrowotne na ubezpieczenia osób, które przed przerwaniem pracy w celu zaopiekowania się dzieckiem w czasie tzw. wychowawczego, przez co najmniej pół roku same opłacały składki. W czasie sprawowania tej opieki, ZUS rozlicza składki emerytalno-rentowe od równowartości 60 proc. średniego wynagrodzenia. Natomiast w przypadku osób nieubezpieczonych, a także tych, które opłacały składki krócej niż 6 miesięcy, budżet sfinansuje tylko składkę emerytalną. Dodatkowo ustali ją od podstawy w wysokości 75 proc. pensji minimalnej. W 2013 r. to 1200 zł brutto, czyli minimalna składka wynosi 234 zł.

Stanowisko Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z 18 listopada 2013 r. w sprawie wychowawczego dla zleceniobiorców

1. Czy jeśli zleceniobiorca, który ma 6-miesięczny okres świadczenia pracy na podstawie tej umowy, ale zleceniodawca nie odprowadzał za niego terminowo składek emerytalno-rentowych, może liczyć na sfinansowanie za niego z budżetu nie tylko składek na ubezpieczenia społeczne, ale i na ubezpieczenie zdrowotne?

Ubezpieczony nie ma możliwości kontroli płatnika składek w zakresie terminowości i prawidłowości ich opłacania, zatem nie może ponosić negatywnych konsekwencji niezawinionego przez siebie działania. Zatem w przypadku opłacenia za niego składek przez płatnika, nawet jeżeli zostały one opłacone po terminie, może ubiegać się o objęcie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i zdrowotnym.

2. Czy przez zaprzestanie wykonywania zlecenia należy rozumieć zakończenie współpracy, czy wystarczy aby zleceniobiorcę w wykonywaniu umowy zastąpił podwykonawca (jeśli strony przewidziały taką możliwość)?

Warunkiem objęcia ubezpieczeniami z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem jest zaprzestanie działalności zarobkowej (zakończenie współpracy).

3. Czy jeśli w 6-miesięcznym okresie bezpośrednio poprzedzającym opiekę nad dzieckiem wystąpiły przerwy w opłacaniu składek – np. dwumiesięczna choroba, to zleceniobiorca może liczyć na opłacanie z budżetu składki zdrowotnej?

Przesłankę bezpośredniości uważa się za spełnioną również, jeżeli zleceniobiorca wykonuje działalność zarobkową nieprzerwanie, z tytułu tej działalności odprowadzane są składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przez okres co najmniej 6 miesięcy, a przerwy w ich opłacaniu spowodowane są jedynie pobieraniem świadczeń z ubezpieczenia chorobowego wynikającego z wykonywanej umowy (np. prawo do składek w związku ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem będzie miał zleceniobiorca, za którego opłacone zostały przez okres co najmniej 6 miesięcy składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, który następnie pobiera zasiłek macierzyński w związku z urodzeniem dziecka i bezpośrednio po nim zamierza zaprzestać działalności zarobkowej i skorzystać z ubezpieczenia w okresie sprawowania opieki nad dzieckiem).

Stanowisko resortu pracy dostępne jest pod adresem: http://prawo.rp.pl/artykul/1067918.html

Stanowisko ZUS z 19 listopada 2013 r. w sprawie wychowawczego dla zleceniobiorców

Ustawa z 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 983) wprowadziła od 1 września 2013 r. nowe tytuły do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Zgodnie z dodanym art. 6a ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem, które na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej są:

1) osobami, które prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą przez okres co najmniej 6 miesięcy i zaprzestały jej prowadzenia albo zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie art. 14a ust. 1d ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (DzU z 2013 r. poz. 672, z późn.zm.);

2) osobami, które prowadziły inną niż określona w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 ustawy, przez okres co najmniej 6 miesięcy i które zaprzestały jej prowadzenia;

3) zleceniobiorcami, którzy wykonywali pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, przez okres co najmniej 6 miesięcy i którzy zaprzestali jej wykonywania;

4) osobami współpracującymi z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność bądź zleceniobiorcami, przez okres co najmniej 6 miesięcy i które zaprzestały tej współpracy;

5) osobami duchownymi, podlegającymi z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym przez okres co najmniej 6 miesięcy.

Warunek prowadzenia pozarolniczej działalności, działalności zarobkowej i współpracy lub bycia osobą duchowną przez okres co najmniej 6 miesięcy uważa się spełniony, jeżeli osoby, o których mowa wyżej, podlegały z tych tytułów nieprzerwanie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym bezpośrednio przed dniem rozpoczęcia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i opłacały składki na te ubezpieczenia – art. 6a ust. 2 ustawy.

W świetle powyższego, w przypadku zleceniobiorcy wymagane jest zaprzestanie wykonywania umowy przez tego zleceniobiorcę. Osoba ta nie może więc wykonywać umowy i powinna zostać wyrejestrowana z ubezpieczeń z tego tytułu. Osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem podlegają bowiem ubezpieczeniom, jeśli nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych i nie mają prawa do emerytury lub renty (art. 9 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

W świetle art. 6a ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, warunek prowadzenia działalności zarobkowej przez okres co najmniej 6 miesięcy uważa się za spełniony, jeżeli osoba podlegała z tego tytułu nieprzerwanie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym bezpośrednio przed dniem rozpoczęcia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i opłacała składki na te ubezpieczenia. Nie są brane pod uwagę przerwy w opłacaniu składek spowodowane pobieraniem świadczeń z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego.

Zakład informuje ubezpieczonego, jakimi ubezpieczeniami został objęty w przypadku, jeśli są one inne niż wskazane w oświadczeniu o zamiarze przystąpienia do ubezpieczeń. Taka sytuacja będzie miała miejsce, jeśli ubezpieczony złoży oświadczenie o zamiarze przystąpienia do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, a spełnia warunki do objęcia wyłącznie ubezpieczeniem emerytalnym.

Z tytułu sprawowania osobistej opieki ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi albo wyłącznie ubezpieczeniem emerytalnym zostało objętych 1029 osób.

Stanowisko ZUS dostępne jest pod adresem: http://prawo.rp.pl/artykul/1067916.html