Od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia jego zakończenia pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać z nim umowy o pracę. Ten zakaz nie obowiązuje jedynie w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji firmy, a także w okolicznościach uzasadniających tzw. dyscyplinarkę (art. 1861 k.p.).
Są jednak wyjątki
Powyższa zasada nie dotyczy sytuacji, gdy dochodzi do rozwiązania umowy z pracownikiem z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Obowiązująca od wielu lat ustawa z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, zwana powszechnie ustawą o zwolnieniach grupowych, pozwala na rozwiązanie – w określonych sytuacjach – umów o pracę z osobami podlegającymi tzw. szczególnej ochronie. Jedną z grup pracowników szczególnie chronionych, w tym również przed zwolnieniem, są kobiety w ciąży oraz pracownicy przebywający na urlopach wychowawczych.
Ustawa o zwolnieniach grupowych, wbrew potocznej nazwie, ma zastosowanie do zwolnienia z pracy nawet jednej osoby z przyczyny niedotyczącej pracownika. Warunkiem jest to, aby była ona wyłącznym powodem uzasadniającym wypowiedzenie stosunku pracy. Najczęściej pracodawcy korzystają z tej możliwości, kiedy likwidują stanowisko pracy lub dokonują reorganizacji z firmie.
Co jednak ważne, regulacja ta dotyczy wyłącznie pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników.
Wśród grup pracowników, które są chronione przed zwolnieniem w czasie redukacji grupowych >patrz ramka nie ma osób przebywających na urlopach wychowawczych. Takim pracownikom można więc wypowiedzieć umowę o pracę.
Sąd Najwyższy potwierdza
Powyższe stanowisko zostało potwierdzone w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W uchwale z 15 lutego 2006 r. (II PZP 13/05) SN stwierdził, że przepisy art. 10 ust. 1 i 2 ustawy o zwolnieniach grupowych mogą być podstawą rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem w okresie urlopu wychowawczego, także w sytuacjach, gdy nie zachodzą przesłanki przewidziane w art. 1861 § 1 zd. 2 kodeksu pracy – czyli do zwolnienia dyscyplinarnego.
Z kolei w wyroku z 23 czerwca 2010 r. (II PK 21/10) SN przyjął, że „w razie zwolnień grupowych pracodawca może wypowiedzieć definitywnie umowę o pracę pracownikowi podlegającemu szczególnej ochronie z mocy przepisu odrębnego (art. 5 ust. 1 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników, DzU nr 90, poz. 844 ze zm.), nie wymienionemu w art. 5 ust. 5 tej ustawy, choćby nie nastąpiło ogłoszenie upadłości lub likwidacja pracodawcy".
Liczba zatrudnionych
W związku z tym, że ustawa o zwolnieniach grupowych ma zastosowanie do firm, w których jest zatrudnionych co najmniej 20 pracowników, tylko taki pracodawca może w przypadku reorganizacji czy likwidacji stanowisk rozwiązać umowę o pracę z pracownikiem przebywającym na urlopie wychowawczym. Natomiast pracodawców mniejszych (do 19 pracowników) obowiązuje zasada wynikająca z k.p. – czyli zakaz wypowiedzenia czy rozwiązania umowy o pracę z osobami korzystającymi z urlopów wychowawczych.
Zatem ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę tej grupie pracowników jest różna i zależy od wielkości firmy.
Bezwzględny zakaz wypowiedzenia
Art. 5 ust. 5 ustawy o zwolnieniach grupowych wskazuje kategorie osób, którym – nawet na podstawie tej ustawy, w warunkach zwolnień grupowych – nie można wypowiedzieć umowy o pracę. Pod szczególną ochroną pozostają pracownicy:
1) którym pozostały co najmniej 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego,
2) kobiety w ciąży,
3) członkowie:
4) społeczni inspektorzy pracy,
5) powołani do odbycia czynnej służby wojskowej, służby zastępczej, zasadniczej służby wojskowej albo przeszkolenia wojskowego.
