Jeżeli kontrahent nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań, przedsiębiorca nie powinien zwlekać. Warto od razu wystąpić przeciwko  nierzetelnemu partnerowi do sądu po to, aby uzyskać orzeczenie zasądzające roszczenie, które zostanie następnie opatrzone klauzulą wykonalności. Im szybciej wierzyciel się na to zdecyduje, tym większe będzie miał szanse na odzyskanie swoich należności.

Po uzyskaniu klauzuli wykonalności wierzyciel, który chce skutecznie odzyskać swoje należności, powinien wystąpić przeciwko swojemu dłużnikowi do komornika o wszczęcie egzekucji. W tym celu bardzo ważne jest właściwe wypełnienie wniosku egzekucyjnego oraz dołączenie do niego wszystkich niezbędnych dokumentów.

Wniosek egzekucyjny

We wniosku należy podać jak najwięcej informacji na temat dłużnika, nawet jego PESEL, NIP i REGON. Ułatwią one komornikowi zbieranie informacji o majątku dłużnika. Warto też zaproponować, w jaki sposób powinna być prowadzona egzekucja z majątku dłużnika – np. z nieruchomości, z konta w banku. W przypadku nieruchomości warto wskazać jej położenie, numer księgi wieczystej oraz sąd, który ją prowadzi. We wniosku egzekucyjnym należy też określić tytuł, w oparciu o który prowadzi się egzekucję z majątku dłużnika – np. orzeczenie sądu opatrzone klauzulą wykonalności, ugodę, nakaz zapłaty.

Określa się wysokość należności oraz odsetki naliczone do dnia złożenia wniosku. We wniosku wskazuje się też koszty procesu i koszty poniesione w związku z postępowaniem o nadanie klauzuli wykonalności. Natomiast wysokość kosztów postępowania egzekucyjnego zostanie określona dopiero po jego  zakończeniu. Do wniosku dołącza się oryginał tytułu wykonawczego. Nie wystarcza dołączenie kserokopii oraz wyciągu z rejestru, do którego wpisana jest firma.

Wierzyciel ma prawo wyboru komornika. Nie musi wcale składać wniosku egzekucyjnego do komornika właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę dłużnika.

Wyjawienie majątku dłużnika

W celu zwiększenia szans na odzyskanie należności z majątku dłużnika przedsiębiorca powinien współpracować z komornikiem, m.in. w zakresie poszukiwaniu majątku dłużnika. W tym celu może on zlecić komornikowi poszukiwanie za wynagrodzeniem majątku dłużnika.

Poza zleceniami składanymi komornikowi można również złożyć w sądzie wniosek o wyjawienie majątku przez dłużnika. Z wnioskiem takim występuje wierzyciel, a nie komornik. Może to zrobić jeszcze przed wszczęciem egzekucji przez komornika bądź dopiero wówczas, gdy komornik uzna, że egzekucja wierzytelności zakończyła się niepomyślnie.

Wyjawienie polega na tym, że dłużnik  składa w sądzie wykaz swojego majątku. Jest to lista rzeczy, wierzytelności i praw majątkowych, które mu przysługują. Powinien również wskazać, gdzie  majatek się znajduje.

Składając taki wniosek przed wszczęciem egzekucji, wierzyciel powinien uprawdopodobnić swoje obawy związane z tym, że nie uzyska w pełni zaspokojenia z majątku dłużnika, który zna.

Wniosek o wyjawienie majątku przez dłużnika należy sporządzić na piśmie – najlepiej w trzech egzemplarzach. Dwa egzemplarze składa się w sądzie, a trzeci wierzyciel powinien zachować dla siebie. Wniosek należy złożyć w sądzie rejonowym, który jest właściwy dla miejsca zamieszkania lub pobytu dłużnika, będącego osobą fizyczną, albo dla siedziby dłużnika, który jest przedsiębiorcą i nie jest osobą fizyczną.

Do wniosku o wyjawienie majątku wierzyciel powinien dołączyć tytuł wykonawczy. Jest nim np. wyrok opatrzony tytułem wykonalności.

Sąd może ukarać

Sąd rozpoznaje  sprawę na posiedzeniu. Zarówno wierzyciel, jak i dłużnik nie mają obowiązku się na nim stawiać. Jeżeli jednak to zrobią, to sąd powinien wysłuchać wierzyciela i dłużnika. Po zamknięciu posiedzenia sąd wydaje postanowienie, w którym nakazuje złożenie przez dłużnika wykazu majątku i przyrzeczenia, że jest on zgodny z prawdą.

Następnie sąd wyznacza posiedzenie, na które dłużnik powinien przyjść, złożyć wykaz majątku i przyrzeczenie, w którym zapewni, że złożony przez niego wykaz majątku jest prawdziwy i zupełny. Jeżeli dłużnik bez usprawiedliwionej przyczyny nie stawi się w  sądzie w celu złożenia wykazu lub przyrzeczenia, to sąd może skazać go na grzywnę lub nakazać przymusowe doprowadzenie oraz może zastosować areszt nieprzekraczający miesiąca.

Na postanowienie sądu w przedmiocie wyjawienia majątku przysługuje zażalenie. Wniesienie zażalenia nie tamuje jednak wykonania postanowienia.

Co zostanie u dłużnika

Egzekucji nie podlegają:

1. urządzenia domowe, pościel, bielizna i ubranie codzienne,

2. zapasy żywności i opału na okres miesiąca,

3. jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika i członków jego rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów,

4. narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem pojazdów mechanicznych,

5. pieniądze w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części wynagrodzenia na czas do najbliższego terminu wypłaty, a u dłużnika nieotrzymującego stałej płacy pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie,

6. przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową,

7. prawa niezbywalne, chyba że możność ich zbycia wyłączono umową, a przedmiot świadczenia nadaje się do egzekucji albo wykonanie prawa może być powierzone komu innemu, 8. świadczenia z pomocy społecznej.

Odpowie za zatory płatnicze

Posłowie PO złożyli w Sejmie projekt zakładający zmiany w ustawach o PIT, CIT i VAT, który ma rozwiązać problem zatorów płatniczych. Projekty zmian w ustawach o PIT i CIT przewidują, że wierzyciel będzie mógł odliczyć kwotę niezapłaconej przez dłużnika wierzytelności lub zwiększyć o nią poniesioną stratę.

Byłoby to możliwe po upływie 30 dni od terminu zapłaty, jeśli wierzytelność została zarachowana jako przychód należny. Natomiast zgodnie z projektem zmian w ustawie o VAT do 30 dni zostać ma skrócony okres uprawniający do odliczenia tego podatku. Obecnie termin ten wynosi 180 dni.