W razie śmierci pracownika pracodawca ma obowiązek wypłacić członkom jego najbliższej rodziny odprawę pośmiertną. Zakres tego obowiązku i zasady wypłaty tego świadczenia określa art. 93 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link].

[srodtytul]Nie tylko dla obecnych[/srodtytul]

Odprawę pośmiertną wypłaca się członkom rodziny pracownika, który zmarł w czasie trwania stosunku pracy lub w okresie pobierania po rozwiązaniu stosunku pracy zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby.

Zatem obowiązek wypłaty tego świadczenia obciąża pracodawcę nie tylko w razie śmierci jego aktualnego pracownika, ale także byłego podwładnego, który po rozwiązaniu stosunku pracy korzystał z zasiłku chorobowego. Stanowi to istotne rozszerzenie zakresu odpowiedzialności szefa.

Jeżeli pracownik był zatrudniony u kilku pracodawców, odprawa przysługuje z tytułu każdego z tych stosunków pracy.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Adam był zatrudniony w spółce X. Ponieważ często chorował, pracodawca wypowiedział mu z tego powodu umowę o pracę. Po upływie tygodnia od rozwiązania umowy o pracę pan Adam zmarł na zawał serca. Jego śmierć nastąpiła w czasie, gdy nadal korzystał z zasiłku chorobowego. Pan Adam był żonaty i bezdzietny. Jego żona zgłosiła się do spółki X o wypłatę odprawy pośmiertnej.

Spółka odmówiła, tłumacząc, że zmarły nie był już jej pracownikiem. Żona pana Adama wniosła wtedy pozew do sądu pracy, domagając się zasądzenia jej odprawy pośmiertnej. Sąd uwzględnił jej powództwo, bo śmierć pana Adama nastąpiła w warunkach uprawniających do otrzymania odprawy.[/ramka]

Obowiązek wypłaty odprawy pośmiertnej spoczywa na pracodawcy w każdym przypadku śmierci pracownika w czasie zatrudnienia oraz w czasie pobierania zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby (wyjątek dotyczy tylko sytuacji określonej w § 7 art. 93 k.p.).

Zatem szef musi go zrealizować także w sytuacji, gdy śmierć zatrudnionego nastąpiła w wyniku jego winy lub przyczynienia się (np. w razie naruszenia zasad bhp czy zawinionego wypadku drogowego).

[srodtytul]Wysokość zależy od stażu[/srodtytul]

Wysokość odprawy pośmiertnej jest uzależniona od zakładowego stażu pracy zmarłego. Wynika to z art. 93 § 2 k.p. Przy czym pod pojęciem zakładowego stażu pracy należy rozumieć łączny okres pozostawania w stosunku pracy u tego samego pracodawcy.

Bez znaczenia jest tu podstawa prawna tego stosunku. Nie ma też znaczenia wymiar czasu pracy czy przerwy między kolejnymi okresami zatrudnienia.

Wysokość odprawy pośmiertnej jest równa:

- jednomiesięcznemu wynagrodzeniu, gdy pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat,

- trzymiesięcznemu wynagrodzeniu, jeśli był on zatrudniony co najmniej 10 lat,

- sześciomiesięcznemu wynagrodzeniu, jeśli był zatrudniony co najmniej 15 lat.

Przy obliczaniu stażu pracy zmarłego odpowiednio stosuje się art. 36 § 11 k.p.

Przewiduje on, że do okresu zatrudnienia wlicza się pracownikowi okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 231 k.p. (przejście zakładu pracy na nowego pracodawcę), a także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego tego pracownika. Dzięki temu może wydłużyć się okres zatrudnienia zmarłego, co wpływa na podwyższenie odprawy.

[srodtytul]Kiedy nie przysługuje[/srodtytul]

Odprawa pośmiertna nie przysługuje uprawnionym członkom rodziny, jeżeli pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone przez instytucję ubezpieczeniową jest nie niższe niż odprawa pośmiertna przysługująca zgodnie z art. 93 § 2 i 6 k.p.

Zatem w tym wypadku pracodawca jest wolny od obowiązku zapłaty odprawy. Jeżeli odszkodowanie to jest niższe od odprawy pośmiertnej, pracodawca jest obowiązany wypłacić rodzinie tylko różnicę między tymi świadczeniami (art. 93 § 7 k.p.).

[ramka][b]Kto otrzyma pieniądze[/b]

Krąg osób uprawnionych do wypłaty odprawy pośmiertnej jest dość wąski. Zgodnie bowiem z art. 93 § 4 k.p. mogą ją otrzymać:

- małżonek zmarłego, jeżeli był w związku małżeńskim w chwili śmierci pracownika,

- inni członkowie rodziny spełniający warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej (zwykle chodzi tu o dzieci zmarłego).

Pracodawca chcąc sprawdzić, kto konkretnie jest uprawniony do świadczenia po zmarłym, powinien sięgnąć do art. 65 – 74 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=07270EBBF75970C0F3657572610E7505?id=324468]ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.)[/link]. [/ramka]

[i]Autor jest sędzią w Sądzie Okręgowym w Kielcach[/i]