Zgodnie z art. 411 § 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0878F97C9B855869DA1A3F9BAD45E3AB?id=133014]kodeksu spółek handlowych[/link] akcjonariusze mogą ograniczyć prawo głosu podmiotów reprezentujących co najmniej 1/10 ogółu głosów w spółce.

To radykalne, ale dopuszczalne odstępstwo od zasady władzy większości kapitałowej w nomenklaturze anglojęzycznej nosi miano voting cap. Już art. 404 zd. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=50B8E6F6494933F4B816E9510B9B7D52?id=70998]kodeksu handlowego z 1934 r.[/link] przewidywał możliwość ograniczenia prawa głosu akcjonariuszy dysponujących „większą ilością akcji”.

Obowiązujący art. 411 § 3 k.s.h. bardziej precyzyjnie zezwala na wprowadzenie ograniczenia prawa głosu akcjonariuszy, którzy dysponują powyżej 1/10 ogółu głosów w spółce akcyjnej.

K.s.h. dopuszcza także inne wyjątki od zasady, że jedna akcja daje prawo do jednego głosu na walnym zgromadzeniu. Dla przykładu art. 353 § 3 k.s.h. zezwala na wyłączenie prawa głosu w stosunku do akcji uprzywilejowanych w zakresie dywidendy (tzw. akcje nieme). Z kolei art. 351 § 1 zd. 1 i art. 352 zd. 1 k.s.h. dopuszczają wydawanie akcjonariuszowi akcji uprzywilejowanych co do prawa głosu (maksymalnie jednak dwa głosy na jedną akcję).

[srodtytul]Czyje prawo można ograniczyć... [/srodtytul]

Ograniczenie prawa głosu na podstawie art. 411 § 3 k.s.h. dotyczyć może jedynie akcjonariuszy dysponujących powyżej 1/10 ogółu głosów w spółce. Niedopuszczalne jest zatem wprowadzenie jakichkolwiek ograniczeń w wykonywaniu prawa głosu wobec akcjonariusza, który dysponuje w danej spółce dokładnie 1/10 ogółu głosów lub mniejszą ich ilością. Takie postanowienie statutu uznać należałoby za nieważne.

Statut oczywiście może także wprowadzić wyższy (niż 1/10) limit głosów, powyżej którego ograniczane jest prawo głosu (np. 1/3 ogółu głosów w spółce).

[srodtytul]...i w jaki sposób[/srodtytul]

Ograniczenie dotyczyć może jedynie wykonywania prawa głosu z akcji przekraczających limit głosów określony w statucie. Jeśli zatem statut przewiduje ograniczenie prawa głosu akcjonariuszy dysponujących powyżej 1/10 ogółu głosów w spółce, a dany akcjonariusz posiada np. 1/4 głosów, to wykonuje on prawo głosu jedynie z tej 1/10 głosów, z pozostałych już nie.

Zauważyć należy, że niedopuszczalne i absolutnie sprzeczne z zasadą równego traktowania akcjonariuszy jest pozbawienie akcjonariusza na podstawie art. 411 § 3 k.s.h. prawa głosu całkowicie [b](zob. wyrok SN z 20 czerwca 2007 r., V CSK 154/07)[/b].

Pamiętać także trzeba, że aby ograniczenie prawa głosu było skuteczne, konieczne jest umieszczenie stosownych postanowień w statucie spółki. Uchwała odbywającego się walnego zgromadzenia nie może ad hoc ograniczać prawa głosu z ponad 1/10 głosów w spółce, musi to koniecznie wynikać ze statutu.

[srodtytul]Ile głosów[/srodtytul]

Przy obliczaniu głosów przysługujących danemu akcjonariuszowi należy zsumować wszystkie przysługujące mu głosy, w tym z akcji uprzywilejowanych (oprócz akcji niemych), wszystkich akcji nieuprzywilejowanych oraz uprawnienia osobiste przyznane danemu akcjonariuszowi.

Do liczby głosów, jakimi dysponuje akcjonariusz, doliczyć należy także głosy przysługujące akcjonariuszowi jako zastawnikowi czy użytkownikowi lub na podstawie innego tytułu prawnego.

Statutowe ograniczenia wykonywania prawa głosu dotyczyć mogą również osób niebędących w ogóle akcjonariuszami, ale które dysponują prawem głosu na podstawie innego tytułu prawnego, w szczególności jako zastawnik lub użytkownik.

[srodtytul]Kiedy następuje kumulacja[/srodtytul]

Statut spółki może przewidywać kumulację głosów dalej idącą niż tylko zsumowanie głosów przysługujących akcjonariuszowi jako zastawnikowi czy użytkownikowi lub na podstawie innego tytułu prawnego.

Zgodnie bowiem z art. 411 § 4 k.s.h. w statucie przyjąć można także kumulację głosów należących do akcjonariuszy, między którymi istnieje stosunek dominacji lub zależności w rozumieniu k.s.h. (art. 4 § 1 pkt 4 i § 3 – 5 k.s.h.) lub innej ustawy (czyli np. [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=FED97A5F8D6D05B89466AF597DE4A66E?id=185138]ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów[/link] czy też [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=EE7F99341FF33B9BF780CA3EB802559B?id=324433]ustawy o rachunkowości[/link]).

Zatem w przypadku gdy statut przewiduje kumulację, do głosów należących do spółki dominującej dolicza się także głosy należące do spółki lub spółdzielni zależnej.

[srodtytul]Nie dla wszystkich decyzji[/srodtytul]

Nie zawsze jednak ograniczenie prawa głosu akcjonariuszy reprezentujących co najmniej 1/10 ogółu głosów w spółce będzie skuteczne. Zgodnie bowiem z art. 385 § 9 k.s.h. w głosowaniu nad wyborem członków rady nadzorczej oddzielnymi grupami każdej akcji przysługuje tylko jeden głos bez przywilejów lub ograniczeń (z uwzględnieniem art. 353 § 3 ks.h.). Podobnie jest także w głosowaniu nad uchwałą o istotnej zmianie przedmiotu działalności spółki (art. 416 § 2 k.s.h.).

[ramka][b]Z kodeksu spółek handlowych[/b]

[b]Art. 411 [/b]

[b]§ 3.[/b] Statut może ograniczyć prawo głosu akcjonariuszy dysponujących powyżej 1/10 ogółu głosów w spółce. Do liczby głosów, jakimi dysponuje akcjonariusz, dolicza się głosy przysługujące mu jako zastawnikowi lub użytkownikowi lub na podstawie innego tytułu prawnego.

Ograniczenie może również dotyczyć innych osób dysponujących prawem głosu jako zastawnik, użytkownik lub na podstawie innych tytułów prawnych. Ograniczenie to może dotyczyć wyłącznie wykonywania prawa głosu z akcji przekraczających limit głosów określony w statucie.

[b]§ 4. [/b]Statut może przewidywać także kumulację głosów należących do akcjonariuszy, między którymi istnieje stosunek dominacji lub zależności w rozumieniu niniejszej lub odrębnej ustawy, a także określać zasady redukcji głosów. W takim przypadku do głosów z akcji spółki dominującej dolicza się głosy z akcji spółki lub spółdzielni zależnej. [/ramka]

[i]Autor jest prawnikiem w Kancelarii Kwaśnicki, Wróbel & Partnerzy (www.rkkw.pl)[/i]