[b]Jestem pracownikiem biurowym. Szef polecił mi, bym w zastępstwie chorego kolegi zrzucił śnieg z dachu naszej firmy. Odmówiłem, ponieważ nie miałem odpowiedniego ubrania, a ponadto mam lęk wysokości. Czy pracodawca może zlecić mi takie zadanie? Ponoć nawet przez trzy miesiące pracodawca może zlecić mi wykonywanie innej pracy... Czy to prawda? Czy moja odmowa była uzasadniona?[/b]

[b]Tak[/b], odmowa czytelnika była jak najbardziej uzasadniona. To, że na właścicielu czy zarządcy obiektu budowlanego ciąży obowiązek zapewnienia bezpiecznego użytkowania budynku (wynika on z art. 61 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=A1CAC4895EC13718DA602CD76279FA96?id=183262]prawa budowlanego[/link]), nie oznacza, że może on bezkarnie przerzucać jego ciężar na osoby trzecie. A z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w zdarzeniu opisanym w pytaniu.

[srodtytul] Praca na wysokości z uprawnieniami[/srodtytul]

Pracodawca, który jest zobowiązany - jako np. właściciel budynku - do usuwania z dachu śniegu i lodu, jest również zobowiązany do zapewnienia swoim pracownikom bezpiecznych warunków pracy. A to z kolei oznacza, że pracę związaną z usuwaniem śniegu mogą wykonywać jedynie pracownicy specjalnie w tym celu przeszkoleni, uprawnieni do wykonywania pracy na wysokości.

[b]Pracodawca nie może skierować ani dopuścić do pracy na wysokości pracownika bez wymaganych badań, udokumentowanych szkoleń, zabezpieczeń i nadzoru nad wykonywaną pracą[/b].

Odśnieżanie dachów wiąże się z licznymi zagrożeniami, ponieważ praca ta jest wykonywana na otwartej przestrzeni i bardzo często w niekorzystnych warunkach atmosferycznych (np. w czasie dużego mrozu, trwających opadów śniegu, czy silnego wiatru). Ponadto odśnieżane dachy są najczęściej śliskie, z powodu oblodzenia. Częstym zagrożeniem są również niewidoczne pod śniegiem:

- zamontowane urządzenia techniczne (np. urządzenia kotwiące, instalację odgromową, instalację telewizyjną, okna i świetliki dachowe),

- nierówności i kruchość połaci dachowej,

- murki, schodki i progi, okna.

[b]Odśnieżanie dachów to praca na wysokości - jest bowiem pracą wykonywaną powyżej 1 metra nad poziomem podłogi lub ziemi[/b] (z zastrzeżeniami, o których mowa w § 105 ust. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=7823B5EFEF9DBE5D76FFD0FB3DDAE292?id=170775]rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp – tj. DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650, ze zm.)[/link], przy wykonywaniu której wystąpienie niepożądanych zdarzeń, szczególnie upadków z wysokości, jest wysoce prawdopodobne.

[b]Jeżeli jednak na dachach są zamontowane stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości (np. murowane ściany, balustrady, bariery), to odśnieżania dachów nie zalicza się do prac na wysokości, niezależnie od wysokości, na jakiej te dachy się znajdują.[/b]

[srodtytul]Nie każdy pracownik zrzuci śnieg z dachu...[/srodtytul]

Prace na wysokości mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby posiadające aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do tej pracy. Zgodnie z wymaganiami określonymi w załączniku nr 1 do [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=74016]rozporządzenia ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU Nr 69, poz. 332, ze zm.)[/link], osoby zatrudnione przy odśnieżaniu dachów, pracujące na wysokości:

- do 3 m – podlegają lekarskim badaniom okresowym co 3-5 lat (w zależności od wskazań lekarza);

- powyżej 3 m – podlegają badaniom okresowym: co 2-3 lata,

- po ukończeniu 50-tego roku życia co roku.

[b]Zakazane jest wchodzenie i schodzenie po drabinach i klamrach.[/b]

Zgodnie art. 237[sup]3[/sup] § 1 i 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3805C31C3E8CA8CD90ABC180076F9E82?id=76037]kodeksu pracy[/link] nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której nie ma on:

- odpowiednich kwalifikacji lub umiejętności,

- dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpiecznego i higienicznego jej wykonywania.

[srodtytul]Niezbędne szkolenia i dokumentacja[/srodtytul]

Pracodawca kierując pracownika do odśnieżania powinien zadbać o:

- przeszkolenie pracownika w zakresie bhp przed dopuszczeniem go do tej pracy (szkolenie wstępne) oraz

- prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie.

Szkolenie wstępne (w formie instruktażu) wg programów opracowanych specjalnie dla osób odśnieżających powinno obejmować instruktaż ogólny oraz instruktaż stanowiskowy.

[ramka] [b]Niezbędna dokumentacja[/b]

Pracodawca powinien przechowywać następującą dokumentację z dziedziny bhp, w związku z odśnieżaniem dachów budynków:

- wykaz prac szczególnie niebezpiecznych, uwzględniający prace polegające na odśnieżaniu dachów,

- instrukcję bhp dotyczącą odśnieżania dachów,

- orzeczenia lekarskie stwierdzające u zatrudnionych przy odśnieżaniu pracowników brak przeciwwskazań do wykonywania tej pracy,

- potwierdzenie przez pracowników w Karcie szkolenia wstępnego faktu odbycia instruktażu ogólnego i stanowiskowego w dziedzinie bhp,

- udokumentowaną ocenę ryzyka zawodowego związanego z odśnieżaniem, uwzględniającą zastosowanie niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszające ryzyko,

- pisemne oświadczenia pracowników, że zostali poinformowani o ryzyku zawodowym związanym z przydzielonymi im funkcjami przy odśnieżaniu dachów oraz ewentualnie

- protokół w sprawie szczegółowych warunków bhp prowadzenia robót związanych z odśnieżaniem dachów przez zewnętrzną firmę usługową. [/ramka]

[srodtytul]Czasowe skierowanie do odśnieżania? [/srodtytul]

Odśnieżanie na pewno nie leży w zakresie obowiązków naszego czytelnika. Co prawda, zgodnie z art. 42 § 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3805C31C3E8CA8CD90ABC180076F9E82?id=76037]kodeksu pracy[/link] pracodawca może na trzy miesiące powierzyć pracownikowi wykonywanie innej pracy niż ustalona w umowie. Jednak praca ta musi odpowiadać kwalifikacjom pracownika. Czytelnik, jako pracownik biurowy nie posiada jednak stosownych kwalifikacji umożliwiających mu odśnieżanie dachu. Dlatego też powoływanie się pracodawcy na ten przepis kodeksu pracy jest nieuzasadnione.