W razie uszkodzenia mienia powierzonego pracownik będzie bowiem odpowiadał inaczej niż za szkodę powstałą w innym mieniu firmowym. Odpowiada on wtedy nie do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia (zasady ogólne), ale w pełnej wysokości szkody.

[srodtytul]Wyrównywanie szkody[/srodtytul]

Tak jest, gdy szef powierzył mu z obowiązkiem zwrotu lub wyliczenia się mienie wymagające szczególnej troski i dbałości z jego strony. Chodzi tu o:

- pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,

- narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze.

Mówi o tym art. 124 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link]. Na tym jednak nie koniec. [b]Art. 124 § 2 k.p. przewiduje możliwość powierzenia pracownikowi z obowiązkiem zwrotu lub do rozliczenia się innego jeszcze mienia, nie ograniczając i nawet nie wskazując ogólnie, jakiego rodzaju może to być mienie. [/b]

Oznacza to, że swoboda określenia tego mienia jest pozostawiona pracodawcy, który sam najlepiej wie, jakie mienie, oprócz wymienionego w art. 124 § 1 k.p., powinno być objęte szczególną troską pracownika za nie odpowiedzialnego. Może to być także mienie stanowiące własność osoby trzeciej pozostające w dyspozycji pracodawcy.

Zgodnie z [b]uchwałą Sądu Najwyższego z 21 grudnia 1987 r. (III PZP 54/87) [/b]pracodawcy przysługuje od pracownika roszczenie odszkodowawcze według zasad określonych w art. 124–127 k.p. także wówczas, gdy powierzone mienie stanowiło własność osoby trzeciej, a pracodawca naprawił tej osobie wyrządzoną w tym mieniu przez pracownika szkodę.

Kiedy powierzenie mienia jest prawidłowe? Wtedy, gdy nastąpi oddanie go pracownikowi w okolicznościach umożliwiających mu – w dniu powierzenia – zwrot lub rozliczenie się z niego.

Odpowiedzialność na podstawie art. 124 § 2 k.p. , czyli za inne mienie, może występować w odniesieniu do takiego powierzonego mienia, które pozostaje pod bezpośrednim nadzorem pracownika w pomieszczeniu zamkniętym i jest wydawane za pokwitowaniem odbioru stanowiącym równocześnie dowód rozliczenia się z tego mienia (tak też Józef Iwulski [w:] Józef Iwulski, Walerian Sanetra: Komentarz do kodeksu pracy, Warszawa 2009 LexisNexis, wydanie I).

[srodtytul]Dowód wydania rzeczy[/srodtytul]

Pracownik, któremu powierzono administrację kilku budynków należących do uczelni oraz pieczę nad wyposażeniem (urządzeniem) pomieszczeń biurowych, sal wykładowych, pracowni naukowych itp., ponosi zatem odpowiedzialność za braki składników majątkowych znajdujących się w tych pomieszczeniach na zasadach ogólnych, a nie według tych przewidzianych dla odpowiedzialności za mienie powierzone mu z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się. Jest to zgodne z [b]wyrokiem SN z 17 maja 1976 r. (IV PR 22/76).[/b]

Prawidłowe powierzenie mienia to takie, które dla przejmującego ustala stan zerowy, czyli punkt wyjścia, w kierunku późniejszych rozliczeń, inwentaryzacja początkowa i końcowa dają bowiem możliwość wyliczenia ewentualnego niedoboru w mieniu. Wyjaśnił to [b]Sąd Administracyjny w Katowicach w wyroku z 21 kwietnia 1995 r. (III APr 82/94).[/b]

Najczęściej przy powierzeniu mienia strony podpisują umowę o odpowiedzialności materialnej. Powierzenie mienia może też wynikać z przepisów firmowych. Zdarza się, że powierzenie powstaje z natury, na skutek inwentaryzacji.

Warunkiem przyjęcia zaostrzonego reżimu odpowiedzialności nie jest podpisanie tzw. deklaracji materialnej odpowiedzialności za mienie powierzone.

Niezbędnym warunkiem takiej odpowiedzialności jest tylko prawidłowe powierzenie mienia, w okolicznościach umożliwiających pracownikowi zwrot tego mienia lub rozliczenie się z niego, a podpisanie przez pracownika deklaracji o przyjęciu odpowiedzialności za rozliczenie się z mienia nie ma znaczenia konstytutywnego i nie stwarza samo przez się obowiązku zwrotu lub rozliczenia się, a ma jedynie znaczenie dowodowe. Taką opinię wyraził [b]SN w wyroku z 3 grudnia 1981 r. (IV PR 350/81).[/b]

[b]Potwierdzenie przez pracownika jego podpisem na jakimkolwiek dokumencie otrzymania towaru stanowi dowód, że towar w ilości wskazanej w tym dokumencie został temu podwładnemu powierzony. [/b]Potwierdzenie takie może nastąpić na dokumencie, jakim pracodawca z reguły posługuje się w praktyce przy dostawach towarów, jak również w każdy inny sposób świadczący o tym, że pracownik potwierdza odbiór towaru. Tak uznał [b]SN w wyroku z 25 września 1985 r. (IV PR 200/85). [/b]

Pokwitowanie przez pracownika sprzętu uznaje się za równoznaczne z jego powierzeniem. Tak wynika z [b]wyroku SN z 15 lipca 1985 r. (IV PR 150/85).[/b]

[srodtytul]Gdy nie da się wyliczyć[/srodtytul]

A co, jeśli powierzenie mienia okazało się na tyle wadliwe, że nie dawało pracownikowi możliwości wyliczenia się z niego? Wówczas ponosi on odpowiedzialność za niedobór tylko wtedy, gdy zostanie udowodnione, że naruszył konkretne obowiązki pracownicze i że istnieje związek przyczynowy między naruszeniem tych obowiązków a powstałym niedoborem. Potwierdzają to [b]orzeczenia SN (np. wyrok z 2 grudnia 1954 r., II CR 436/54; wyrok z 23 kwietnia 1957 r., II CR 149/57; wyrok z 10 stycznia 1973 r., I PR 238/72). [/b]

Wydanie przez pracodawcę zarządzenia nakazującego pracownikowi parkowanie powierzonego pojazdu wyłącznie na parkingach strzeżonych, bez jego wyposażenia w podstawowe zabezpieczenia (autoalarm, blokada skrzyni biegów) nie może być uznane za zapewnienie warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia. Wyjaśnił to [b]SN w wyroku z 21 listopada 2006 r. (II PK 69/2006). [/b]

Obowiązku prawidłowego powierzenia mienia i zapewnienia pracownikowi materialnie odpowiedzialnemu takich warunków, które pozwalają mu na prawidłowe rozliczenie się z mienia, nie uchyla zgoda pracownika na nieprawidłowe przekazanie mienia. Tak wynika z wyroku SN z 17 kwietnia 1973 r. [b](I PR 47/73)[/b]. Nie zmienia tego również przyznanie pracownikowi wyższego wynagrodzenia. Orzekał o tym [b]SN w wyroku z 23 lutego 1981 r. (IV PR 29/81). [/b]

Także okoliczność, że drugim materialnie odpowiedzialnym pracownikiem jest małżonek magazyniera, nie zwalnia pracodawcy od obowiązku powierzenia mu mienia na podstawie spisu z natury. Potwierdza to [b]wyrok SN z 15 lipca 1983 r. (IV PR 128/83)[/b].

[b]Pracownik materialnie odpowiedzialny potwierdzający niezgodnie z prawdą w spisie remanentowym przyjęcie określonej partii towarów ponosi odpowiedzialność za ich brak[/b], chyba że wykaże, iż towarów tych nie przyjął. Takie zdanie wyraził [b]SN w wyroku z 16 sierpnia 1979 r. (IV PR 216/79).[/b]

[ramka][b]Domniemanie winy[/b]

[b]Odpowiedzialność za mienie powierzone obejmuje pełną wysokość szkody zarówno, gdy została ona wyrządzona z winy umyślnej, jak i nieumyślnej.[/b] Pełna wysokość szkody dotyczy rzeczywistej straty i utraconych korzyści.

Co prawda przesłanką odpowiedzialności pracownika za szkodę w mieniu powierzonym jest wina, ale obowiązuje domniemanie, że szkoda powstała z winy pracownika. Może on uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych.[/ramka]

[ramka][b]Uwaga [/b]

Odpowiedzialność za mienie powierzone do zwrotu lub do rozliczenia się nie zwalnia pracownika od odpowiedzialności [/ramka]

[ramka][b]Ważne [/b]

Faktyczne powierzenie mienia powinno nastąpić w takich warunkach, aby pracownik, który je przejął, mógł nim dysponować, przy należytej staranności zabezpieczyć je przed dostępem osób niepowołanych i utrzymywać w stanie zgodnym z jego przeznaczeniem, na zasadach ogólnych, gdy wyrządzi szkodę w mieniu innym niż powierzone jego pieczy. [/ramka]