Dłużnik nie musi się godzić na wszystkie działania fiskusa

Od 1 stycznia 2009 r. obowiązują nowe zasady dotyczące wykonywania decyzji podatkowych nakładających na podatników obowiązki podlegające wykonaniu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zasada jest taka, że jeśli decyzja jest nieostateczna, to nie podlega wykonaniu. Egzekwowana jest dopiero decyzja ostateczna, chyba że jej wykonanie zostanie wstrzymane w związku z wniesieniem skargi do sądu. W praktyce oznacza to tyle, że jeśli podatnik od decyzji wydanej przez urząd skarbowy odwoła się do izby skarbowej, to do czasu rozstrzygnięcia sprawy nie musi płacić wynikającego z niej podatku.

[srodtytul]Czasem trzeba jednak zapłacić[/srodtytul]

Od wspomnianej zasady przewidziane zostały jednak wyjątki. Wymienia je art. 239b § 1[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=2C76923E9A2EFAC8B7FE0F4A7204408C?id=176376] ordynacji podatkowej[/link]. Generalnie jeśli urząd skarbowy uprawdopodobni, że podatek wynikający z nieostatecznej decyzji nie zostanie zapłacony, to takiej decyzji może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Będzie to możliwe, gdy:

- organ podatkowy ma informacje, z których wynika, że wobec podatnika toczy się postępowanie egzekucyjne w zakresie innych należności pieniężnych;

- podatnik nie posiada majątku o wartości odpowiadającej wysokości zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, na którym można ustanowić hipotekę przymusową lub zastaw skarbowy, korzystające z pierwszeństwa zaspokojenia;

- podatnik wyzbywa się majątku o znacznej wartości;

- okres do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest krótszy niż trzy miesiące.

[srodtytul]Najpierw wezwanie[/srodtytul]

Przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego urząd skarbowy musi wysłać podatnikowi upomnienie. Powinno się w nim znaleźć wezwanie do dobrowolnego uregulowania zaległego podatku. Dopiero jeśli podatnik nie zastosuje się do wezwania, można wszcząć egzekucję.

Podatnicy powinni pamiętać, że mają możliwość wykorzystania tego rodzaju niedopatrzenia ze strony urzędu skarbowego. Powinni zgłosić zarzut prowadzenia egzekucji bez wcześniejszego doręczenia upomnienia. Mają na to siedem dni od doręczenia odpisu tytułu wykonawczego. [b]Jeśli zarzut okaże się zasadny, czyli podatnik nie otrzymał upomnienia, mimo że powinien, zostanie wydane postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego.

Ale uwaga! [/b]Fiskus nie zrezygnuje z dochodzenia należnych mu pieniędzy. Przy drugim podejściu dopełni po prostu wszystkich formalności. Wniesienie zarzutów nie chroni zatem przed egzekucją, jedynie przesuwa ją nieco w czasie.

[srodtytul]Można niemal z wszystkiego[/srodtytul]

Jeśli już dojdzie do egzekucji, podatnik powinien pamiętać, że urząd skarbowy ma do swojej dyspozycji liczne środki, aby należny mu podatek ściągnąć. Jednym z takich środków jest ściągnięcie wierzytelności pieniężnych. Najczęstsze to egzekucja z wynagrodzenia za pracę, emerytury czy rachunku bankowego. Na tym jednak nie koniec. Fiskus może też zająć wierzytelności pieniężne, jakie podatnikowi przysługują wobec jego kontrahentów. W takim wypadku kontrahent podatnika musi otrzymać zawiadomienie o zajęciu wierzytelności, w którym wzywany jest, aby kwotę, jaką powinien wpłacić podatnikowi, przekazał do urzędu skarbowego. Oczywiście przekazuje tylko tyle, ile podatnik jest winien urzędowi, nadwyżkę (jeśli taka występuje) powinien zwrócić podatnikowi.

[srodtytul]Gdy zajęty zostaje rachunek[/srodtytul]

Kolejną możliwością, jaką ma fiskus, jest zajęcie rachunku bankowego. W takim wypadku urząd wysyła do banku, a gdy posiada on oddziały – do właściwego oddziału, zawiadomienie o zajęciu wierzytelności z rachunku bankowego. Podatnikowi doręczany jest natomiast odpis tego zawiadomienia oraz odpis tytułu wykonawczego – jeśli nie otrzymał go wcześniej.

Bank bez zgody urzędu skarbowego nie może wypłacać środków z rachunku. Zajętą kwotę musi niezwłocznie przekazać.

Co istotne, jest jednak pewna kwota, która jest wolna od zajęcia. Środki zgromadzone na rachunkach oszczędnościowych, oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych jednej osoby są wolne od zajęcia do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłaty nagród z zysku, ogłoszonego przez prezesa GUS za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego.

Warto też pamiętać, że od zakazu wypłat z zajętego rachunku są wyjątki. Możliwe są bowiem wypłaty m.in. na bieżące wynagrodzenia za pracę. Zakaz wypłat nie dotyczy również podatku dochodowego od osób fizycznych oraz składek na ubezpieczenia społeczne, należnych od dokonywanych wypłat na bieżące wynagrodzenia.

[ramka][b]Posiadane dobra trzeba wyjawić[/b]

Ponieważ postępowanie egzekucyjne ma na celu ściągnięcie zaległości podatkowych, fiskus musi mieć informacje, z czego da się prowadzić egzekucję. Sposobem na zdobycie potrzebnych danych jest nakazanie zobowiązanemu podatnikowi wyjawienia majątku. Jak to wygląda w praktyce? Otóż urząd skarbowy może się zwrócić do sądu o nakazanie wyjawienia majątku. Stanie się tak, jeśli prowadzona przez niego egzekucja będzie bezskuteczna, a więc gdy działania mające na celu ustalenie majątku dłużnika nie przyniosą rezultatów.

Fiskus może się zwrócić do sądu o wyjawienie majątku również przed wszczęciem egzekucji administracyjnej lub w jej toku, gdy zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że egzekwowana należność nie będzie mogła być spłacona ze znanego majątku zobowiązanego ani też z jego wynagrodzenia za pracę lub z przysługujących mu okresowo świadczeń za okres sześciu miesięcy. [/ramka]