Prawo do odliczenia podatku naliczonego wykazanego na fakturze zakupu samochodu przysługuje w 100 proc. w odniesieniu do aut innych niż osobowe, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 3,5 tony, oraz pewnej grupy pojazdów bez względu na masę całkowitą. W odniesieniu do samochodów osobowych oraz innych pojazdów, których masa jest mniejsza niż 3,5 tony, odliczenie jest ograniczone do 60 proc. kwoty podatku wykazanego na fakturze otrzymanej przez podatnika i maksymalnie 6 tys. zł. Od zasady tej przewidziane są jednak wyjątki, a więc przypadki kiedy zakup pojazdu o masie poniżej 3,5 tony będzie uprawniał do odliczenia 100 proc. VAT wykazanego na fakturze zakupu.
Zgodnie z ustawą o VAT nie ma możliwości odliczenia VAT przy zakupie paliw do samochodów osobowych. Ograniczenie to ma zastosowanie do samochodów osobowych, co do których przysługuje limitowane odliczenie (a więc pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony, których zakup uprawnia do odliczenia 60 proc. VAT).
Na marginesie warto zaznaczyć, że wspomniane przepisy ustawy o VAT Komisja Europejska uznała za niezgodne z prawem wspólnotowym i wszczęła przeciwko Polsce postępowanie o naruszenie zobowiązań traktatowych. Zdaniem Komisji Polska powinna utrzymać tylko te ograniczenia w odliczeniu VAT, które obowiązywały w momencie przystąpienia do Unii Europejskiej. Skutkiem uznania przepisów ustawy o VAT za niezgodne z prawem UE może być konieczność usunięcia efektów naruszenia prawa wspólnotowego, co w praktyce może oznaczać, że podatnicy, którzy przy zakupie samochodów osobowych i paliwa napędowego do tych samochodów nie odliczyli VAT, będą uprawnieni do występowania z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty.
Podatnik, który zamierza nabyty samochód osobowy oddać w odpłatne używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu na okres nie krótszy niż sześć miesięcy, ma prawo do odliczenia całej kwoty podatku naliczonego zawartego w fakturach VAT dokumentujących nabycie i kupione paliwo do tego samochodu. Warto jednak pamiętać, że warunkiem pełnego odliczenia jest prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie najmu, dzierżawy lub leasingu samochodów.
Jakie skutki w VAT będzie miała sprzedaż samochodu? Zgodnie z rozporządzeniem z 27 kwietnia 2004 r. zwalnia się od podatku sprzedaż używanych samochodów przez podatników, którym przy ich nabyciu przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 ust. 3 i 5 ustawy o VAT (chodzi o odliczenie limitowane do wartości 60 proc. podatku wykazanego na fakturze, nie więcej niż 6 tys. zł). Dotyczy ono samochodów używanych, które spełniają warunki określone w art. 43 ust. 2 pkt 3 ustawy o VAT. Przepis ten mówi, że towarami używanymi są te, których okres używania przez podatnika dokonującego ich sprzedaży wyniósł co najmniej sześć miesięcy.
Ponieważ samochód (środek trwały) używany był wyłącznie do działalności opodatkowanej, a jego sprzedaż będzie zwolniona z VAT, powinny mieć tu zastosowanie przepisy dotyczące korekty podatku naliczonego, związanego z nabyciem środków trwałych.
Zgodnie z art. 91 ust. 6 ustawy o VAT, gdy środek trwały sprzedawany jest w okresie korekty i czynność ta zostanie zwolniona z VAT, uznaje się, że dalsze wykorzystanie towaru jest związane wyłącznie z czynnościami zwolnionymi.
Okres korekty w przypadku samochodów wynosi pięć lat, począwszy od roku, w którym zostały one oddane do użytkowania. Korekty należy dokonać w rozliczeniu za miesiąc, w którym nastąpiła sprzedaż, jednorazowo w stosunku do całego pozostałego okresu. Oznacza to, że jeśli podatnik odliczył 1/5 podatku naliczonego przy zakupie, ta część była związana ze sprzedażą opodatkowaną, natomiast 4/5 (okres pozostający do końca okresu korekty) należy uznać za związane ze sprzedażą zwolnioną. W konsekwencji w deklaracji VAT za miesiąc sprzedaży auta podatnik będzie zobowiązany do korekty, tj. odpowiedniego zmniejszenia kwoty podatku naliczonego o 4/5 podatku wcześniej odliczonego przy zakupie auta. Nie będzie to konieczne, gdy wartość samochodu wynikająca z faktury zakupu wyniosła mniej niż 15 tys. zł, a jego sprzedaż nastąpi w innym roku niż zakup.
Piotr Trybała jest doradcą podatkowym, partnerem w KPT Doradcy Podatkowi
Agata Łapińska jest konsultantką w tej firmie
