Z roku na rok rośnie liczba nowo zakładanych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Ta forma prowadzenia działalności zyskuje coraz większą popularność, bo na starcie wymaga niewielkiego, wynoszącego 5 tys. zł kapitału, a rejestracji można dokonać przez internet. Jeśli w życie wejdą opracowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości zmiany w kodeksie spółek handlowych, które obniżą kapitał zakładowy spółki z o.o. do 1 zł, chętnych do założenia takiego podmiotu będzie jeszcze więcej. Zwłaszcza że niektórzy przedsiębiorcy uważają, że większy prestiż przynosi bycie prezesem Janem Kowalskim niż prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą Janem Kowalskim. Bez wątpienia dla początkujących biznesmenów lepszym rozwiązaniem jest właśnie działalność gospodarcza. Przede wszystkim ze względów podatkowo-księgowych.

Przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą mogą skorzystać z uproszczonej księgowości, czyli karty podatkowej, ryczałtu ewidencjonowanego albo książki przychodów i rozchodów. Oczywiście nie każdy przedsiębiorca może skorzystać z każdej z tych form, bo np. karta podatkowa jest przeznaczona głównie dla rzemieślników, ale wszystkie te formy rozliczeń są stosunkowo łatwe do opanowania przez początkujących. A ci, którzy nie mają talentu do rachunkowości, mogą skorzystać z usług czy to indywidualnych księgowych, czy też większych firm. Duża konkurencja powoduje, że takie usługi są stosunkowo tanie.

Bardziej korzystne są także zasady rozliczeń podatkowych. Prowadzący jednoosobową działalność mogą płacić fiskusowi określoną kwotę co miesiąc (karta podatkowa), określony procent przychodów (ryczałt), rozliczać się według stawki liniowej albo na zasadach ogólnych. Wybór najlepszego sposobu opodatkowania zależy od sytuacji przedsiębiorcy, ale niezależnie od tego, jaka decyzja zostanie podjęta, daninę dla fiskusa zapłaci on tylko raz.

O wiele bardziej skomplikowana jest księgowość spółki z o.o. Nie może ona korzystać z żadnych uproszczonych rozwiązań. Te podmioty prowadzą pełną księgowość i jak na razie nie zapowiada się, aby coś w tej dziedzinie się zmieniło. To oznacza konieczność ewidencjowania w księgach każdego grosza, jaki jest wpłacany do firmy lub z niej wypłacany. Dodatkowo firma z o.o. ma obowiązek sporządzania sprawozdania finansowego po zakończeniu każdego roku.

Oczywiście do prowadzenia księgowości spółki z o.o. również można wynająć zewnętrzną firmę, ale ze względu na wyższy stopień skomplikowania takie usługi są już droższe.

Pełna księgowość powoduje, że o wiele trudniej jest zasilić spółkę z o.o. w kapitał. Przy jednoosobowej działalności praktycznie nie ma różnicy między pieniędzmi firmy a właściciela. Może on więc na przykład zapłacić rachunki swojej firmy z własnych oszczędności. W przypadku firmy z o.o. to, co należy do właściciela, rachunkowo jest oddzielone od majątku spółki. Więc aby zasilić spółkę kapitałem, trzeba albo opłacić nowe udziały, co wiąże się ze zmianami w rejestrach sądowych, albo sporządzić umowę pożyczki. A zasilenie sp. z o.o. kapitałem na pewno będzie konieczne, bo praktycznie nie da się prowadzić działalności gospodarczej w tej formie, dysponując tylko 5 tys. zł.

Do tego dochodzą jeszcze niekorzystne rozliczenia podatkowe. Spółka z o.o. płaci bowiem podatek od wypracowanego zysku (w wysokości 18 proc.), a następnie pozostałą część wypłaca udziałowcom. Ale wypłata z zysku jest również objęta zryczałtowanym, 18-proc. podatkiem.

Wraz z rozwojem firmy niektóre zalety jednoosobowej działalności gospodarczej zaczynają zmieniać się w wady. Przede wszystkim przy dużej i skomplikowanej skali biznesu prosta księgowość może okazać się zbyt prosta. Pełna rachunkowość daje znacznie lepszy obraz firmy niż zwyczajna ewidencja przychodów i wydatków. Poza tym, kiedy przychody przedsiębiorcy przekraczają poziom 1,2 mln euro, musi on przejść na pełną rachunkowość.

Wprawdzie małe firmy zwykle rozwijają się dzięki inwestowaniu własnych środków, ale czasem przedsiębiorca staje przed koniecznością pozyskania wsparcia, choćby inwestora. Nie da się wprowadzić inwestora kapitałowego do jednoosobowej działalności gospodarczej. Każdy więc, kto chce pozyskać finansowanie przez sprzedaż części firmy, musi się liczyć z koniecznością przejścia na inną formę działalności.

Przekształcenie firmy w spółkę z z o.o. lub akcyjną, o ile pozwala na to jej wielkość, ułatwia także przekazanie jej dzieciom. Oczywiście mogą one pomagać w prowadzeniu firmy, a czasem wręcz operacyjnie prowadzić całą działalność, jednak jednoosobowa działalność gospodarcza jest nierozerwalnie związana z przedsiębiorcą, którego dane są w rejestrze.

Z tego samego powodu nie można odziedziczyć jednoosobowej działalności gospodarczej. W przypadku śmierci właściciela firma przestaje istnieć. Jej majątek podlega takim samym zasadom przy dziedziczeniu jak w przypadku majątku osobistego zmarłego, ale już wszystkie umowy trzeba podpisywać na nowo. Biorąc pod uwagę długość procedur spadkowych i konkurencję, może się okazać, że nim dzieci czy inni spadkobiercy wejdą w posiadanie majątku koniecznego do prowadzenia działalności i nim będą w stanie odnowić kontakty z klientami, to ci już dawno zostaną przejęci przez konkurencję.

Przekazanie spadkobiercom spółki  z o.o. jest łatwiejsze i szybsze. Poza tym śmierć właściciela nie kończy jej istnienia, jako że dysponuje ona osobowością prawną. Może więc dysponować własnym majątkiem i nadal obsługiwać klientów, a umowy z nimi pozostają ważne. Nie bez znaczenia jest, że zobowiązania spółki z o.o. obciążają jej majątek. Tymczasem w przypadku śmierci osoby prowadzącej działalność gospodarczą jej zobowiązania mogą przejść na spadkobierców. To oznacza, że po śmierci właściciela działalności gospodarczej obciążonej kredytami obowiązek ich spłaty może spaść na dzieci, choć nie będą one mogły kontynuować  prowadzenia firmy.

Działalność gospodarcza ma jedną niezmienną zaletę. Bez względu na wielkość biznesu przedsiębiorca będący osobą fizyczną podatek od dochodów zapłaci raz. Tymczasem zyskami spółki z ograniczoną odpowiedzialnością trzeba się dzielić z fiskusem dwukrotnie.

Zdaniem eksperta

Adam Zagała, Inkubator Przedsiębiorczości Idea Banku

Spośród przedsiębiorców zgłaszających się do nas po wsparcie kapitałowe większość, bo ok. 60 proc., prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. Jeśli decydujemy się na wejście do firmy, pomagamy w zmianie formy działalności gospodarczej. To, czy decydujemy się na przekształcenie działalności gospodarczej w spółkę handlową, czy raczej sugerujemy zamknięcie działalności i powołanie spółki, zależy od wielu czynników, przede wszystkim od wielkości firmy i od tego, jakie relacje łączą ją z klientami i kontrahentami. Poza tym warto pamiętać, że zmiana formy prawnej firmy z działalności gospodarczej na spółkę nie jest wcale ostateczna. Ten proces bowiem można odwrócić.