- Co oznacza „terminowość" w ustawie o rehabilitacji? Wynagrodzenia za październik br. wypłacimy 9 listopada br., a składki ZUS od tych pensji przelejemy około 15 grudnia br. (w terminie zgodnym z ustawą o sus). Czy występując o dofinansowanie do wynagrodzeń za październik do 20 listopada postąpimy prawidłowo, ujmując w kosztach płacy w poz. 52 na INF-D-P wynagrodzenie brutto oraz składki ZUS, które de facto zostaną zapłacone dopiero w grudniu?

TAK. Zgodnie z art. 1 pkt 9 lit. a i b ustawy z 28 czerwca 2012 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2012 r., poz. 986), od 1 grudnia 2012 r. art. 26a ust. 1a1 otrzymuje brzmienie:

„Miesięczne dofinansowanie nie przysługuje:

1) na pracowników zaliczonych do umiarkowanego lub lekkiego stopnia niepełnosprawności, którzy mają ustalone prawo do emerytury;

2) jeżeli wynagrodzenie pracownika niepełnosprawnego nie zostało przekazane na jego rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo – kredytowej albo na adres zamieszkania tego pracownika, za pośrednictwem osób prawnych prowadzących działalność w zakresie doręczania kwot pieniężnych;

3) jeżeli miesięczne koszty płacy zostały poniesione przez pracodawcę z uchybieniem terminów, wynikających z odrębnych przepisów, przekraczającym 14 dni."

Natomiast od 1 października 2012 r. ustęp 4 do art. 26a brzmi następująco:

„Kwota miesięcznego dofinansowania nie może przekroczyć 90 proc. faktycznie i terminowo poniesionych miesięcznych kosztów płacy, a w przypadku pracodawcy wykonującego działalność gospodarczą, w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, zwanego dalej „pracodawcą wykonującym działalność gospodarczą", 75 proc. tych kosztów."

Wobec powyższego od 1 października 2012 r. koszty płacy należy ponieść w sposób terminowy.

Zatem pracodawca, który chce uzyskać dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego, musi wypłacić mu pobory w obowiązującym terminie (wskazanym w kodeksie pracy oraz oczywiście w umowie o pracę bądź w regulaminie wynagradzania obowiązującym u pracodawcy), natomiast składki ZUS i zaliczkę na podatek dochodowy od tego wynagrodzenia – w terminach wskazanych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowo pracodawcy mający status zpchr oraz ci, którzy go utracili, ale spełniają warunki do zachowania zfron, muszą jeszcze pamiętać o przepisach dotyczących tego funduszu i przekazywania we wskazanym terminie zwolnień z PIT-4 na zfron oraz do PFRON.

Dopiero od 1 grudnia 2012 r. wchodzi przepis, który pozwala na uchybienie terminów poniesienia kosztów płacy maksymalnie o 14 dni. Takie opóźnienie pozostanie bez wpływu na możliwość uzyskania dofinansowania.

Pracodawcy w dalszym ciągu składają wniosek o dofinansowanie do wynagrodzeń do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczy dofinansowanie. Wykazują w nim koszty płacy:

– poniesione (nadal wniosek o wypłatę dofinansowania nie może być złożony wcześniej niż wypłata wynagrodzenia pracownikowi),

– te, których termin zapłaty przypada po złożeniu wniosku, czyli składek ZUS i zaliczki na podatek dochodowy.

Terminowość poniesienia kosztów płacy, których termin uregulowania przypada po złożeniu wniosku o dofinansowanie, PFRON będzie mógł zbadać dopiero podczas kontroli lub wszczętego postępowania sprawdzającego u pracodawcy w zakresie dofinansowań do wynagrodzeń.

Takie postępowanie może się zakończyć koniecznością dokonania przez pracodawcę zwrotu nienależnie pobranego dofinansowania wraz z odsetkami. Oczywiście tylko wtedy, gdy kontrola wykaże, że składki ZUS czy podatek dochodowy od wynagrodzeń, na które pracodawca uzyskał dofinansowanie z PFRON, opłacił on po terminie (a od 1 grudnia 2012 r. – jeżeli ureguluje je później niż 14 dni po terminie).

Zmiany przepisów w zakresie dofinansowań wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych obrazuje tabela.

- Pracownica naszej firmy, która jest osobą niepełnosprawną, 18 grudnia 2012 r. skończy 60 lat. Pobiera rentę rodzinną po mężu i nie ma zamiaru występować do ZUS z wnioskiem o emeryturę dla siebie. Czy po ukończeniu przez nią powszechnego wieku emerytalnego nadal będziemy mogli otrzymywać dofinansowanie do jej wynagrodzenia z PFRON? Czy ZUS może ją automatycznie ująć w rejestrze emerytów, mimo że nie złoży wniosku o świadczenie?

Przepis art. 26a ust. 1a1 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. DzU z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.) wprost wskazuje, że pracodawcy nie mają prawa do dofinansowania wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym lub lekkim, którzy mają ustalone prawo do emerytury. Ustawodawca nie wyjaśnił jednak, jak należy interpretować pojęcie „ustalone prawo do emerytury".

W tej sprawie zajęło natomiast stanowisko Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych. W piśmie z 4 maja 2011 r. (BON-I-5232-26-IKW/11) stwierdziło, że ustalone prawo do emerytury posiada każda osoba, która uzyskała decyzję organu ubezpieczeniowego dotyczącą przyznania świadczenia emerytalnego. Nie ma ono zastosowania w odniesieniu do osób pobierających świadczenie przedemerytalne. Natomiast decyzja wydana przez organ emerytalny funkcjonuje w obrocie prawnym, mimo zawieszenia pobierania świadczenia emerytalnego.

Potwierdza to również ZUS, który wskazuje, że o fakcie zaistnienia zmiany statusu z rencisty na emeryta, ubezpieczony zostaje poinformowany przez ZUS decyzją.

Zatem osiągnięcie wieku emerytalnego nie jest jednoznaczne z uzyskaniem statusu osoby posiadającej ustalone prawo do emerytury na gruncie art. 26a ust. 1a1 ustawy o rehabilitacji. Dopóki niepełnosprawny pracownik nie uzyska decyzji z ZUS o przyznaniu emerytury, pracodawca może otrzymywać dofinansowanie do jego wynagrodzenia.

Natomiast w sytuacji, gdyby zatrudniona, o której mowa w pytaniu, otrzymała jednak decyzję z ZUS o przyznaniu emerytury, np. od18 grudnia 2012 r., a pracodawca uzyskałby na nią dofinansowanie za cały grudzień, wówczas będzie musiał zwrócić nienależnie pobraną dopłatę, tj. uzyskaną od 18 grudnia 2012 r. W takiej sytuacji zostanie zobowiązany do korekty wniosku o dofinansowanie do pensji tej osoby za grudzień 2012 r. PFRON wyda decyzję o zobowiązaniu do zwrotu wypłaconej kwoty wraz z odsetkami naliczonymi od tej nadpłaty jak dla zaległości podatkowych.

- Jesteśmy zakładem pracy chronionej. Bardzo proszę o wyjaśnienie – od którego dnia będziemy mogli uznać, że pracownik jest niepełnosprawny w stopniu umiarkowanym i ująć go do wskaźnika PFRON i do dofinansowania SOD w sytuacji, gdy pracownik:

– posiadał lekki stopień niepełnosprawności do 31 lipca 2012 r.,

– złożył wniosek do powiatowego zespołu 3 sierpnia 2012 r.,

– posiedzenie komisji odbyło się 25 września 2012 r.,

– w nowym orzeczeniu dokonano zapisu, że niepełnosprawność istnieje od stycznia 2010 r. oraz że ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 1 sierpnia 2012 r.,

– pracownik przedstawił nowe orzeczenie w zakładzie 3 października 2012 r.

Zgodnie z art. 2a ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, w przypadku gdy pracownik przedstawia pracodawcy pierwsze orzeczenie potwierdzające jego niepełnosprawność, należy go wliczać do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych od dnia przedłożenia tego orzeczenia.

Jeśli natomiast zgłasza się z kolejnym orzeczeniem potwierdzającym niepełnosprawność, wlicza się go do stanu zatrudniania osób niepełnosprawnych począwszy od dnia złożenia wniosku o wydanie orzeczenia, pod warunkiem, że:

– z orzeczenia wynika, że w tym okresie osoba ta była niepełnosprawna,

– wniosek o wydanie orzeczenia został złożony nie później niż w dniu następującym po tym, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność.

Powyższe nie dotyczy jednak przypadku pracodawcy z pytania. Tutaj bowiem mamy do czynienia z kolejnym orzeczeniem, o które pracownik wystąpił w terminie późniejszym niż następny dzień po upływie terminu ważności poprzedniego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność. W takiej sytuacji zastosowanie znajdzie art. 2a ust. 3 ustawy o rehabilitacji.

Stanowi on, że osobę niepełnosprawną należy wliczać do stanu zatrudnienia takich osób również w okresie do trzech miesięcy poprzedzających dzień przedstawienia pracodawcy kolejnego orzeczenia – jeżeli z treści tego dokumentu wynika, że w tym okresie osoba ta była niepełnosprawna. Robi się tak bez względu na datę złożenia wniosku o wydanie kolejnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność.

Pracownik, o którym mowa w pytaniu, przedłożył w firmie nowe orzeczenie 3 października 2012 r. Maksymalnie pracodawca mógłby się cofnąć do trzech miesięcy wstecz przy uwzględnianiu tej osoby wśród grona niepełnosprawnych na podstawie nowego orzeczenia.

Jednak ze względu na to, że zgodnie z nowym orzeczeniem umiarkowany stopień niepełnosprawności datuje się od 1 sierpnia 2012 r., to nie ma potrzeby sięgać aż trzy miesiące wstecz. Pracownika należy zaliczyć do osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności właśnie od 1 sierpnia 2012 r. Od tego też momentu przysługuje pracodawcy dofinansowanie do wynagrodzenia tej osoby w wysokości określonej jak dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.