Większość polskich firm otwierających swoje oddziały w Rumunii powołuje tam spółki zależne z ograniczoną odpowiedzialnością. Dzieje się tak głównie ze względu na bardzo niską wartość kapitału zakładowego – 200 lei (ok. 200 zł) – wymaganego przez przepisy rumuńskie przy rejestracji tego typu spółek.
Zależna spółka rumuńska zatrudnia nie tylko obywateli i rezydentów tego kraju. Stanowiska menedżerskie i kierownicze są najczęściej obsadzane specjalistami z Polski. Rozliczenie podatkowe dochodów owych „delegowanych” pracowników może przysparzać sporo problemów.
[srodtytul]Podatek w Polsce czy za granicą[/srodtytul]
W Rumunii osoby fizyczne są opodatkowane podatkiem liniowym wynoszącym 16 proc. Polska skala podatkowa to 18 i 32 proc., zależnie od wysokości dochodu. Nawet bez szczegółowej analizy czy porównywania ulg i zachęt podatkowych można założyć, że opodatkowanie dochodów delegowanego pracownika w Rumunii jest rozwiązaniem korzystniejszym, nie zawsze jednak możliwym.
Co do zasady, zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), jeżeli osoba ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski, podlega obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów lub przychodów bez względu na miejsce położenia źródeł tych przychodów. Oznacza to, że osoby mające w Polsce miejsce zamieszkania podlegają tzw. nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu i są zobligowane do rozliczenia z fiskusem środków wypłacanych im przez podmiot rumuński.
Przepisy te stosuje się z uwzględnieniem umów międzynarodowych, których stroną jest Polska (chodzi tutaj głównie o umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania).
[srodtytul]Gdzie jest miejsce zamieszkania[/srodtytul]
Sprawą kluczową jest więc określenie miejsca zamieszkania delegowanego pracownika dla celów podatkowych. I tak, zgodnie z art. 3 ust. 1a [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy o PIT[/link], za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Polski uważa się osobę fizyczną, która
- posiada tu centrum interesów osobistych lub gospodarczych, czyli tzw. ośrodek interesów życiowych, lub
- przebywa na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Oddelegowanie pracownika do pracy w Rumunii i jego przeprowadzka do tego kraju nie oznacza automatycznego przeniesienia jego miejsca zamieszkania. Wątpliwości pojawiają się nawet w razie zawarcia z rumuńską spółką wieloletniego kontraktu lub umowy o pracę na czas nieokreślony. Ośrodek interesów życiowych jest bowiem kategorią znacznie szerszą niż miejsce wykonywania pracy czy adres zamieszkania.
Na centrum interesów osobistych może się składać miejsce zamieszkania najbliższej rodziny podatnika, miejsce pobierania nauki przez dzieci pozostające pod jego opieką, a także miejsce pracy małżonka lub partnera. Wszelkie posiadane nieruchomości również mogą wpływać na ustalenie miejsca zamieszkania dla celów podatkowych.
[srodtytul]Co z wolnymi zawodami [/srodtytul]
Dochody osoby uprawiającej tzw. wolny zawód (m.in. inżynierowie i architekci) podlegają opodatkowaniu tylko w tym państwie, w którym znajduje się miejsce zamieszkania tej osoby. Czyli znowu kluczowe jest wykazanie, czy w Polsce, czy w Rumunii znajduje się ośrodek interesów życiowych podatnika.
Dochód pochodzący z wolnego zawodu może być jednak opodatkowany też w drugim państwie, jeżeli podatnik przebywa w tym państwie przez okres lub okresy przekraczające łącznie 183 dni w roku kalendarzowym.
Podsumowując, pod pewnymi warunkami osoba wykonująca w Rumunii wolny zawód, mająca miejsce zamieszkania (ośrodek interesów życiowych) w Polsce powinna rozliczyć podatek od dochodów uzyskanych w Rumuni tylko w Polsce.
[srodtytul]Problemy z interpretacją[/srodtytul]
Mimo wprowadzenia 1 stycznia 2007 r. do ustawy o PIT definicji miejsca zamieszkania dla celów podatkowych analiza tego pojęcia nadal sprawia trudności interpretacyjne. Ustalenie ośrodka interesów życiowych jest możliwe po analizie konkretnego przypadku.
Jak wynika z przytoczonych przykładów, bezsprzecznie przeniesienie ośrodka interesów życiowych do innego kraju jest bardzo złożonym procesem. Dodatkowo – przy braku pieczątek wjazdowych i wyjazdowych w paszporcie – udowodnienie przebywania w danym kraju przez okres dłuższy lub krótszy niż 183 dni jest skomplikowane i czasochłonne.
[ramka][b]Przeprowadzka razem z rodziną[/b]
W sprawie przeniesienia rezydencji podatkowej do Rumuni wypowiedział się [b]minister finansów w interpretacji z 30 maja 2007 r. (DD4/033-048/JG/07/112[/b]).
Podatnik przeniósł swą aktywność zawodową do Rumunii, gdzie świadczy pracę na rzecz rumuńskiej spółki z grupy międzynarodowej. Kontrakt o pracę z rumuńską spółką podpisał na trzy lata z możliwością przedłużenia. Jednocześnie, przed objęciem stanowiska w rumuńskiej spółce, podatnik został odwołany z pełnienia funkcji w spółce polskiej.
Wymeldował się także z pobytu stałego w Polsce, a jego obecnym miejscem zamieszkania jest Rumunia. Rodzina podatnika (żona i dzieci) ze względu na edukację dzieci pozostała w Polsce kilka miesięcy dłużej, tj. do zakończeniu roku szkolnego. Z początkiem wakacji rodzina podatnika zamierzała również wyjechać do Rumunii.
Podatnik podnosił także, że posiada w Polsce liczne nieruchomości mieszkalne, które są i będą wynajmowane. Również nieruchomość, w której przebywają żona i dzieci, zostanie wynajęta po opuszczeniu kraju przez rodzinę. Informował też, że spłacił długoterminowy kredyt zaciągnięty kilka lat temu i już nie ma żadnych zobowiązań kredytowych wobec banków w Polsce.
Minister, po przeanalizowaniu wszystkich tych informacji, uznał jednak, że najistotniejsze jest to, że rodzina podatnika, w związku z kontynuacją nauki dzieci w Polsce, zamieszkiwała wciąż w kraju i zamierzała wyjechać do Rumunii dopiero po zakończeniu roku szkolnego. Stwierdził, że centrum interesów osobistych podatnika zostaje na terytorium Polski. Przeniesienie ośrodka interesów osobistych do Rumunii nastąpi bowiem z chwilą, gdy wyjedzie tam rodzina podatnika (żona i dzieci) i będzie tworzyć wraz z nim ognisko domowe.
W konsekwencji minister uznał, że do dnia wyjazdu rodziny z Polski podatnik spełnia warunek określony w art. 3 ust. 1a pkt 1 ustawy o PIT (posiadanie na terytorium Polski centrum interesów osobistych), pozwalający uznać go za osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce. Zatem mimo przeniesienia większej części aktywności do Rumunii powinien rozliczyć swoje dochody w Polsce, ponieważ jego ośrodek interesów życiowych – nadal się tu znajduje. [/ramka]
[i]Autorka jest doradcą podatkowym, redaktor naczelną „Piata Poloneza” („Polski rynek”) wydawanego w Rumunii.[/i]