Jeden z naszych czytelników zapytał, czy pracownik, który korzysta z urlopu bezpłatnego, musi przestrzegać zakazu konkurencji.

Odpowiedź na pierwszy rzut oka nie wydaje się oczywista. Ale powinna być pozytywna. Nie mają co do tego wątpliwości wszyscy zapytani przez nas eksperci (patrz. ramki niżej).

Pracodawca może zakazać podejmowania działalności konkurencyjnej zarówno w czasie trwania stosunku pracy, jak i po jego ustaniu.

[srodtytul]W trakcie zatrudnienia i później[/srodtytul]

Przestrzegania pierwszego zakazu może wymagać od wszystkich pracowników, a drugiego tylko od zatrudnionych mających dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby go narazić na szkodę (art. 101[sup]1[/sup] i 101[sup]2[/sup] [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link]).

W obu wypadkach powinien nadać zakazowi formę pisemnej umowy.

Zakaz konkurencji obejmuje nie tylko pracę na etacie, ale też na innej podstawie, np. umowach cywilnoprawnych. Dotyczy też prowadzenia przez pracownika działalności konkurencyjnej, np. w postaci własnej firmy.

[srodtytul]Zawieszenie to nie ustanie[/srodtytul]

Urlop bezpłatny, udzielony na podstawie art. 174 k.p., powoduje zawieszenie stosunku pracy. W tym czasie nie są realizowane żadne obowiązki i prawa ani przez pracownika, ani pracodawcę. Okresu tego nie wlicza się też do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

I to właśnie główny obszar wątpliwości. Bo skoro nie ma stosunku pracy, nie ma i zakazu konkurencji. To jednak błędny wniosek.

Stosunek pracy w czasie urlopu bezpłatnego istnieje, tyle że jest zawieszony. A zawieszenie nie obejmuje ochrony interesów pracodawcy.

Postanowienia umowy o zakazie konkurencji i obowiązek pracownika, aby dbać o interesy pracodawcy, chronić jego mienie i informacje, wciąż są aktywne. Urlopowany musi więc ich przestrzegać.

[srodtytul]Możliwy wyjątek[/srodtytul]

Może dotyczyć zakazu konkurencji podczas urlopu bezpłatnego, udzielonego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy (art. 174[sup]1[/sup] k.p.).

Jest to tzw. leasing pracowniczy, który mają prawo zastosować również konkurencyjne względem siebie firmy. Potrzebne są do tego: porozumienie między nimi oraz pisemna zgoda pracownika.

Podpisując porozumienie z konkurencyjnym zakładem, pracodawca macierzysty wyłącza zakaz konkurencji obowiązujący pracownika na czas ustalony w tym porozumieniu.

Ze względów interpretacyjnych jest wskazane, aby zostało to zaznaczone w dokumencie. W czasie trwania tego rodzaju urlopu zatrudniony pozostaje przecież równocześnie w dwóch stosunkach pracy, mimo że ten podstawowy jest zawieszony.

[ramka][b]Ochrona interesów wciąż działa[/b]

[b]Sławomir Paruch, wspólnik w kancelarii Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak:[/b]

Choć może wydawać się to na pierwszy rzut oka niejednoznaczne, uważam, że zakaz konkurencji pozostaje w mocy podczas urlopu bezpłatnego.

Zasadę, że ogół uprawnień ze stosunku pracy ulega wówczas zawieszeniu, należy odnosić do tych obowiązków, które dotyczą wykonywania pracy.

Nie należą do nich obowiązki w sprawie ochrony interesów pracodawcy, które realizowane są poprzez zawarcie umowy o zakazie konkurencji.[/ramka]

[ramka][b]Dwa warianty są możliwe[/b]

[b]Joanna Jasiewicz, prawnik w kancelarii Baker & McKenzie:[/b]

Chociaż w czasie urlopu bezpłatnego stosunek pracy nie jest wykonywany, ciągle obowiązuje strony.

To powinno się wiązać z zachowaniem lojalności pracownika wobec pracodawcy, czyli utrzymaniem wprowadzonego w umowie o pracę (lub oddzielnej umowie) zakazu działalności konkurencyjnej.

Odmiennie można odnieść się jednak do sytuacji, w której pracownikowi przyznaje się urlop bezpłatny, aby wykonywał pracę u innego pracodawcy. Dotychczasowy pracodawca godząc się na to rozwiązanie, może np. odstąpić od zakazu konkurencji na okres trwania tego zatrudnienia. [/ramka]

[ramka][b]Nieświadczenie pracy nie daje zwolnienia

Agnieszka Janowska, radca prawny, dyrektor Działu Prawa Pracy TGC Corporate Lawyers:[/b]

Jeśli umowa konkurencyjna nie wyłącza okresów nieświadczenia pracy, to pracownik, który przebywa na urlopie bądź zwolnieniu, musi przestrzegać tego zakazu.

Niezależnie od tego zatrudniony jest zobowiązany stosować się do art. 100 § 2 pkt 4 k.p.

Ma więc dbać o dobro zakładu i nie ujawniać tajemnic pracodawcy. Naruszenie tego przepisu może skutkować nawet rozwiązaniem umowy w trybie dyscyplinarnym.[/ramka]