Co do zasady na gruncie [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=80474]ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych[/link] wolne od podatku dochodowego są diety i inne należności za czas podróży służbowej pracownika, podróży osoby niebędącej pracownikiem do wysokości określonej w odrębnych ustawach lub w przepisach wydanych przez ministra właściwego do spraw pracy w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju, z zastrzeżeniem ust. 13 (art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. a ustawy o PIT).

[srodtytul]Co jest wyjazdem[/srodtytul]

W praktyce niejednokrotnie powstaje jednak problem, kiedy mamy do czynienia z podróżą służbową. Ta wątpliwość dotyczy w szczególności pracowników zatrudnionych w charakterze kierowców.

Istotą pracy kierowców są bowiem stałe wyjazdy do różnych miejscowości zarówno w kraju, jak i za granicą, niezależnie od wskazanego w umowie o pracę miejsca wykonywania pracy. Teoretycznie można by więc uznać, że przez większość czasu pracy odbywają oni podróż służbową.

[srodtytul]Ustawy podatkowe milczą [/srodtytul]

Przepisy prawa podatkowego nie zawierają definicji podróży służbowej. Dlatego w tej kwestii należy posłużyć się definicją zawartą w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=AE89BF528781D2C42167CAF23691862B?id=76037]kodeksie pracy[/link]. W jego art. 77[sup]5[/sup] § 1 ustawodawca określił, że pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy, przysługuje zwrot kosztów związanych z podróżą służbową.

Zatem podróżą służbową jest każdy wyjazd pracownika na polecenie pracodawcy poza miejscowość, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałe miejsce pracy w celu wykonania zadania służbowego.

[srodtytul]Kłopotliwa uchwała sądu…[/srodtytul]

Wątpliwości pojawiły się na tle [b]uchwały Sąd Najwyższego w składzie siedmiu sędziów z 19 listopada 2008 r. (II PZP 11/08)[/b], w której sąd stwierdził, że „kierowca transportu międzynarodowego odbywający podróże w ramach umówionej pracy i na określonym w umowie obszarze jako miejscu świadczenia pracy nie jest w podróży służbowej.

Powinna ona bowiem mieć charakter incydentalny, a nie normalnego wykonywania pracowniczych obowiązków”. Zdaniem sądu „podróż służbowa jest zjawiskiem krótkotrwałym, incydentalnym i tymczasowym, wobec czego uznanie, że w podróży służbowej można przebywać nieustannie z uwagi na charakter pracy, który wymusza stałe przemieszczanie się, musi być postrzegane jako sprzeczne z istotą tego nadzwyczajnego zdarzenia w stosunkach pracy i celem”.

Przyjęcie takiej interpretacji również przez organy podatkowe spowodowałoby, iż diety wypłacane kierowcom nie mogłyby korzystać ze zwolnienia podatkowego.

[srodtytul]… i inne orzeczenia [/srodtytul]

Odmienne stanowisko zajął [b]WSA w Poznaniu w wyroku z 6 lutego 2009 r. (I SA/Po 1303/08)[/b], który uznał, iż „miejscem wykonywania pracy przez kierowcę jest miejsce, w którym otrzymuje on przydział zadań i w którym jest kierowany do ich wykonywania, a nie samochód, który w ramach swojej pracy prowadzi. Samochód jest bowiem narzędziem pracy kierowcy. W związku z tym kierowca może odbywać podróże służbowe i otrzymywać należności w postaci diet z tego tytułu”.

Podobnie do tej pory wypowiadał się także [b]Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 1 października 2004 r. (FSK 2175/04) oraz WSA w Poznaniu w wyroku z 4 marca 2008 r. (I SA/Po 1723/07).[/b]

[srodtytul]Urzędnicy nabierają wody w usta [/srodtytul]

W świetle powyższych wyroków sądów administracyjnych i sprzecznej z nimi uchwały SN pojawia się pytanie, jak w takiej sytuacji zachowają się organy podatkowe.

Z najnowszych interpretacji prawa podatkowego wynika, iż [b]organy podatkowe unikają jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy diety wypłacane kierowcom podlegają zwolnieniu z podatku dochodowego (np. interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 19 listopada 2009 r., IPPB1/415-668/09-2/ES). [/b]

We wniosku o interpretację, podatnik prowadzący działalność gospodarczą w zakresie usług transportowych, zwrócił się z pytaniem, czy diety wypłacane zatrudnianym przez niego kierowcom będą korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. a ustawy o PIT, w sytuacji gdy miejsce pracy tych kierowców zostało określone jako siedziba firmy.

W siedzibie firmy zostają pracownikowi przydzielone zadania, tutaj też rozpoczyna się i kończy każda podróż służbowa. Z tytułu tych podróży są wypłacane pracownikom diety do wysokości przysługującej pracownikom sfery budżetowej.

Zdaniem wnioskodawcy oddelegowanie pracownika w siedzibie firmy do wykonania zadań służbowych oraz fakt, że każda podróż zaczyna się i kończy w siedzibie firmy, skutkują tym, że wyjazd poza miejscowość, w której znajduje się siedziba firmy, jest podróżą służbową w rozumieniu art. 77[sup]5[/sup] § 1 kodeksu pracy – w konsekwencji dieta wypłacana z tego tytułu korzysta ze zwolnienia od podatku na zasadach określonych w art. 21 ust. 1 pkt 16 ustawy o PIT.

Organ uznał stanowisko podatnika za prawidłowe. Stwierdził jednak, że działając w imieniu ministra finansów, nie jest upoważniony do interpretowania przepisów kodeksu pracy (niebędących przepisami prawa podatkowego) w trybie art.14b ordynacji podatkowej, a tym samym ostateczne rozstrzygnięcie kwestii, czy wykonywanie obowiązków pracownika może być uznane za podróż służbową, należy do właściwości Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, które jest organem właściwym w zakresie prawa pracy. Organ stwierdził, że „fakt, iż przepisy podatkowe powołują instytucje uregulowane w innych gałęziach prawa (np. prawa pracy) nie oznacza, iż instytucje te stają się prawem podatkowym”.

Ostatecznie więc organ wydający interpretację stwierdził, iż „w sytuacji gdy zostają spełnione warunki wynikające z art. 77[sup]5[/sup] § 1 kodeksu pracy oraz z rozporządzeń ministra pracy i polityki społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju, to świadczenia wypłacane przez pracodawcę z tytułu odbywanych podróży służbowych korzystają ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. a) ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych do wysokości określonej w ww. rozporządzeniach”.

Podkreślenia wymaga, że [b]jest to już kolejna interpretacja, w której organ, uznając stanowisko podatnika za prawidłowe, wskazuje, iż nie jest tak naprawdę władny do jednoznacznej oceny przedstawionego stanu faktycznego (por. także interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 2 września 2009 r., IPPB1/415-470/09-2/EC).[/b]

[ramka][b]Uwaga[/b]

Na gruncie prawa pracy nie ma podstaw od odmawiania pracownikom zatrudnionym jako kierowcy prawa do diet z tytułu odbywanych przez nich podróży służbowych, nawet gdyby pracownik odbywał taką podróż w ramach codziennych obowiązków. Diety wypłacane kierowcom będącym w podróży służbowej, tak jak każde diety, powinny więc korzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego. [/ramka]

[i]Autor jest konsultantem w Departamencie Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie[/i]