Znaczącym punktem z perspektywy zabezpieczenia i ochrony interesów pracodawcy jest zawarcie z pracownikami w umowach o pracę klauzuli dotyczącej m.in. zasady poufności tajemnicy przedsiębiorstwa oraz usankcjonowania odpowiedzialności pracownika z tytułu jej naruszenia – tj. ujawnienia informacji zastrzeżonych dla pracodawcy. Zasadę poufności określa art. 11 ust. 2 ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 419 ze zm.). Od 4 września 2018 r. obowiązuje ona w zmienionej wersji. Wprowadzenie zmian wynikało z tego, że przepisy unijne uszczegółowiły tajemnicę przedsiębiorstwa w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/943 z 8 czerwca 2016 r. w sprawie ochrony niejawnego know-how i niejawnych informacji handlowych przed ich bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem i ujawnianiem. Rolą państw unijnych jest zaś dostosowanie przepisów poszczególnych krajów do przepisów unijnych.

Celem zmian było wprowadzenie do Unii Europejskiej wspólnego, minimalnego poziomu ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa, a także – co się często podkreśla – wzmocnienie ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa.

Przepisy wcześniej obowiązujące, tj. przed ich implementacją (czyli dostosowaniem), nie były złe. Mogły ochronić przedsiębiorcę przed ujawnieniem poufnych informacji. Jednak przedsiębiorcy rzadko z tej możliwości korzystają.

Czytaj też:

Kradzież dla konkurencji to większy kaliber przewinienia

Klucz do sukcesu chroniony bezterminowo

Za wynoszenie danych grozi nawet dyscyplinarka

Firma nie obciąży etatowca za ujawnienie poufnej wiedzy

Utrata etatu ceną za ujawnienie tajemnicy firmy

Ustawowa definicja

Zacznijmy od wyjaśnienia tajemnicy przedsiębiorstwa zgodnie ze znowelizowaną ustawą z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (dalej: ustawa).

W rzeczywistości samo pojęcie tajemnicy obowiązuje w Polsce od 1 lipca 1995 r. Polska stała się wówczas stroną porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu (WTO), w tym Porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (tzw. TRIPS – Agreement on Trade – Related Aspects of Intellectual Property). Ponieważ umowy międzynarodowe mają pierwszeństwo przed ustawami, definicja tajemnicy przedsiębiorstwa z TRIPS, pokrywająca się z definicją z Dyrektywy, obowiązuje w Polsce już od dawna. Ma ona niezwykle doniosłe znaczenie dla każdego podmiotu gospodarczego, który prowadzi działalność gospodarczą, opierając ją o know-how czy na informacjach poufnych.

Starania o zachowanie poufności

Po nowelizacji ustawy zmieniło się brzmienie art. 11 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji w zakresie zawartej w nim definicji tajemnicy przedsiębiorstwa. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 11 ust. 2: „Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności".

W myśl nowej regulacji pod pojęciem „tajemnicy przedsiębiorstwa" należy zatem rozumieć informacje posiadające pewną wartość gospodarczą (handlową), które nie są powszechnie znane oraz nie są łatwo dostępne dla osób zajmujących się tym rodzajem informacji – o ile uprawniony przedsiębiorca, zachowując należytą staranność, podjął działania ukierunkowane na utrzymanie ich poufności. Tymi działaniami są przykładowo:

? wprowadzenie w przedsiębiorstwie regulaminu pracy, polityki prywatności oraz odpowiednich zapisów w umowach o pracę,

? zawarcie odpowiednich klauzul z kontrahentami (regulując przy tym również umowy cywilno-prawne), które wyjaśniają pojęcie tajemnicy przedsiębiorstwa,

? sankcjonowanie odpowiedzialności za ujawnianie informacji poufnych.

Zakres wskaże przedsiębiorca

Zakres tajemnicy przedsiębiorstwa jest różnie interpretowany pod względem biznesowym. Przez to jest on różnie wdrażany do praktyki przedsiębiorstw.

Prawo do tajemnicy przedsiębiorstwa ma charakter podmiotowy. Jego funkcją jest zabezpieczenie przed ujawnieniem chronionej informacji do wiadomości publicznej i wykorzystaniem tej informacji przez osoby trzecie w ten sposób, że zagrażałoby to lub naruszało interesy przedsiębiorcy.

Wyłącznie przedsiębiorca, jako podmiot uprawniony, decyduje o ustanowieniu tajemnicy przedsiębiorstwa, może do niej dopuścić inne osoby, a także ujawnić informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa.

Tylko od woli przedsiębiorcy zależy przy tym powstanie oraz ustanie obowiązywania tajemnicy przedsiębiorstwa. Tajemnica przedsiębiorstwa zaczyna funkcjonować z chwilą jej ustanowienia przez przedsiębiorcę oraz przestaje działać w momencie, gdy wyrazi on wolę jej zniesienia.

Prawo do tajemnicy przedsiębiorstwa jest prawem bezwzględnym. Oznacza to, że przedsiębiorca może wystąpić ze środkami ochrony prawnej przeciwko każdemu, kto narusza jego prawo i wkracza w określoną tym prawem sferę możności postępowania.

Obowiązek milczenia

Przestępstwo naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa może popełnić jedynie osoba zobowiązana do jej zachowania. Krąg osób zobowiązanych został określony w art. 11 ust. 1-3 ustawy. Należą do niego nie tylko pracownicy, ale również osoby, które świadczą pracę na podstawie innego stosunku prawnego, np. umowy o dzieło, umowy zlecenia.

Zatem osoba dopuszczona do tajemnicy przedsiębiorstwa przez przedsiębiorcę (pracownik, kontrahent) lub wchodząca w jej posiadanie w wyniku realizacji czynności procesowych (np. prokurator, policjant, organ kontroli) mają obowiązek chronić tę tajemnicę przed dostępem osób nieuprawnionych.

Zgodnie z art. 100 § 2 pkt 4 kodeksu pracy pracownik jest zobowiązany dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Przekazywanie osobie trzeciej informacji o możliwości złożenia oferty lub przejęcia klientów niewątpliwie stanowi naruszenie tego obowiązku. Jeżeli przekazane informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa, a najczęściej tak jest, to mamy dodatkowo do czynienia z odpowiedzialnością karną – zarówno pracownika, jak i jego wspólnika. Tu musi jednak nastąpić rozgraniczenie, czy przekazane informacje są tajemnicą przedsiębiorstwa czy inną.