Firmy zagraniczne, które nie posiadają żadnej struktury organizacyjnej we Włoszech, ale zatrudniają tam pracowników, mają też obowiązek opłacać składki społeczne i wypełnić zobowiązania z tytułu zabezpieczeń społecznych, zgodnie z zasadą lex loci laboris.

Polskie przedsiębiorstwo budowlane działające na rynku włoskim będzie więc musiało:

·         zwrócić się do włoskiego Urzędu Skarbowego o nadanie numeru identyfikacji podatkowej, wł. codice fiscale,

·         przedstawić dokument wydany przez odpowiedni urząd w kraju siedziby, który poświadczy nazwę przedsiębiorstwa oraz rodzaj wykonywanej działalności,

·         przedstawić kopie umów zawartych z pracownikami wykonującymi pracę we Włoszech oraz dokument, w którym wskazany będzie przedstawiciel spółki zagranicznej we Włoszech.

Pracodawca może zlecić opłacanie miesięcznych składek społecznych zarówno samym pracownikom jak i uprawnionemu pośrednikowi. Jeżeli wybierzemy opcję wpłacania składek przez pracowników, pracodawca będzie musiał przedstawić we włoskim INPS podpisane z pracownikami porozumienie, którzy będą pełnili rolę płatnika. Jeżeli firma zdecyduje się na korzystanie z usług uprawnionego pośrednika, będzie musiała zlecić usługę podpisując odpowiednią umowę z włoskim biurem kadrowym, które w jego imieniu dopełni obowiązków z tytułu zabezpieczeń społecznych.

Formy prawne obecności na rynku włoskim

Poniżej w syntetyczny sposób przytaczamy podstawowe formy, w których przedsiębiorstwo zagraniczne może badać rynek włoski lub być na nim obecne, rozszerzając w ten sposób zakres swej działalności również za granicą, a także, aby móc ewentualnie skorzystać z ułatwień przewidzianych przez przepisy włoskie.

Istnieją trzy podstawowe formy obecności przedsiębiorstwa na rynku zagranicznym, w tym także włoskim:

1.     utworzenie zakładu ze stałą reprezentacją,

2.     utworzenie przedstawicielstwa,

3.     utworzenie spółki, w tym spółki zależnej z siedzibą we Włoszech.

Opcja pierwsza, czyli utworzenie przez przedsiębiorstwo zagraniczne zakładu we Włoszech, zwanego też oddziałem, w języku włoskim sede secondaria lub stabile organizzazione.

Włoskie przepisy nie podają definicji zakładu zagranicznego. Sformułował ją w swoim orzecznictwie włoski Sąd Najwyższy, według którego za zakład zagraniczny uważa się “jednostkę przedsiębiorstwa stanowiącego integralną część głównego przedsiębiorstwa mieszczącego się za granicą, posiadającą istotną autonomię działania, i której zarządzanie powierzono osobie uprawnionej na rzecz oraz w imieniu przedsiębiorstwa zagranicznego w sposób stały”[1]

Zakład zagraniczny jest zatem jednostką nieposiadającą odrębnej osobowości prawnej, również wtedy kiedy przybiera formę działalności podobną dla spółek. Jest związany ze spółką matką i od niej zależny pod względem zarządczym i gospodarczym. Natomiast zakład zagraniczny jest  wyposażony w system środków przeznaczonych do wykonywania działalności spółki głównej, w imieniu i na rzecz której może zaciągać zobowiązania poprzez swojego przedstawiciela.

Plac budowy i przepisy dotyczące zakładu zagranicznego

Przepisy wprowadzające reformę podatkową, art. 4 Ustawy N. 80 z 2003 r. miały na celu zagwarantować konkurencyjność włoskiego systemu produkcyjnego. Wprowadzono w tym celu we włoskich normach kryteria dotyczące spełnienia warunków zaistnienia zakładu zagranicznego, oparte na umowach międzynarodowych dotyczących unikania podwójnego opodatkowania. Włoski system podatkowy przewiduje dwa sposoby opodatkowania dochodu w zależności od rezydencji podmiotu:

1.    Zasada rezydencji podatkowej, tzw. World Wide Taxation, według której podmioty będące rezydentami podatkowymi włoskimi, będą opodatkowani we Włoszech ze wszystkich gdziekolwiek uzyskanych przez nich dochodów,

2.    Zasada terytorialności dla podmiotów nie będących rezydentami włoskimi, według której, podmioty będą opodatkowane z tytułu uzyskanych przez nich na tymże terytorium dochodów. W tym miejscu konieczne jest określenie związku terytorialnego między podmiotem niebędącym rezydentem a opodatkowaniem uzyskanych przez niego dochodów.

W tym sensie, dla określenia lokalizacji źródła dochodu zakładu zagranicznego stosuje się „kryterium przyciągania”, tzn. uzyskania dochodu na terytorium państwa poprzez swoją stałą i trwającą w czasie strukturę.

Plac budowy a zakład zagraniczny

Wśród najczęstszych warunków spełnienia zaistnienia zakładu zagranicznego we Włoszech jest plac budowy.

Art. 5 Konwencji OECD, według którego do zaistnienia zakładu zagranicznego musi być spełniony warunek stałej obecności i struktury w sensie technicznym, takim jak posiadanie lokali, materiałów, sprzętu itd. oraz wykonywanie za ich pomocą działalności gospodarczej przez co najmniej 12 miesięcy. Zapis Konwencji Modelowej jest sprzeczny z art. 162 ustęp 3 włoskiej Ordynacji Podatkowej, wł. TUIR, według której uważa się za zakład zagraniczny projekty realizowane w ramach placów budowy trwające powyżej trzech miesięcy. Istnieje zatem rozbieżność tych okresów między przepisami włoskimi a umowami międzynarodowymi.

W większości umów dwustronnych o unikaniu podwójnego opodatkowania podpisanych przez Republikę Włoską, normy Konwencji Międzynarodowych przeważają nad przepisami wewnętrznymi, a zatem za okres, w którym dojdzie do zaistnienia zakładu zagranicznego we Włoszech w przypadku placu budowy, jest jej trwanie przewidziane w Konwencji art. 5 OECD, czyli powyżej 12 miesięcy. Liczymy je od momentu, w którym firma fizycznie rozpoczęła swoją działalność, także tą o charakterze przygotowawczym, zaś za koniec tego okresu uważa się definitywne ukończenie prac.

Czas trwania budowy jest liczony również w przypadku, kiedy firma zleca prace swojemu podwykonawcy, sama oczekując na zakończenie przez niego etapu prac, aby móc powrócić i ukończyć „swoją” część zlecenia. Licznik przebiegu czasu jest nadal w tym okresie aktywny.

Jeżeli działalność jest ustrukturyzowana za pomocą wielu placów budowy funkcjonalnie ze sobą połączonych z handlowego i geograficznego punktu widzenia, do celów obliczenia minimalnego okresu, muszą one być traktowane jako jeden plac budowy. Zapobiega to sztucznemu dzieleniu tej samej inwestycji na wiele placów budowy. Jeżeli między placami budowy, na których przedsiębiorstwo wykonuje prace, nie ma funkcjonalnego połączenia, będzie należało liczyć czas obecności dla każdej budowy odrębnie.

Warunkiem koniecznym do zaistnienia oddziału zagranicznego w przypadku placu budowy jest jej czas trwania przekraczający 12 miesięcy. W przypadku, kiedy warunek czasowy nie zostanie spełniony, plac budowy sam w sobie nie stanowi zakładu zagranicznego.

Źródła:

1. Coordinamento operativo Notifiche Online ASUR Marche,

2. http://www.mc.camcom.it/P42A39C50S28/Imprenditori-Comunitari.htm)

3. https://www.cnce.it/

[1] Wyrok Sądu Najwyższego Cass. Sez. Un. n.304/1960.