Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. za niezapłacone przez tę spółkę składki wynika z art. 31 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.), dalej ustawa o sus.
Może ona obejmować wysokie sumy i stanowić znaczną dolegliwość finansową dla tych osób. Ale można egzekwować od nich te długi dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:
• nie wykazał, że:
– we właściwym czasie został zgłoszony wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo – niezgłoszenie takiego wniosku nastąpiło bez jego winy,
• nie wskazał mienia spółki, z którego egzekucja umożliwiłaby zaspokojenie zaległości w znacznej części.
Przy czym członek zarządu odpowiada za zaległości z tytułu tych zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez niego obowiązków w zarządzie i które przerodziły się w zaległości spółki. Tak wynika z art. 116 § 2 ordynacji podatkowej, który ma odpowiednie zastosowanie do należności z tytułu składek z mocy art. 31 ww. ustawy o sus.
Na tej samej zasadzie może zostać obciążony obowiązkiem uregulowania zaległości spółki na rzecz Funduszu Pracy, Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Funduszu Emerytur Pomostowych, a także jej długów na koncie ubezpieczenia zdrowotnego (art. 32 ww. ustawy o sus).
Przesłanki odpowiedzialności członka zarządu za zadłużenie z tytułu składek, tj. fakt pełnienia przez niego obowiązków członka zarządu w czasie upływu terminu płatności zobowiązania oraz bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce musi wykazać ZUS. Natomiast ciężar wskazania jakiejkolwiek okoliczności uwalniającej od odpowiedzialności (przesłanki negatywnej) spoczywa na członku zarządu.
Dla odpowiedzialności członka zarządu nie ma znaczenia czas, w którym ZUS zaczął prowadzić postępowanie egzekucyjne wobec spółki. Nie zwalnia go od odpowiedzialności opieszałe lub niestaranne ściąganie zadłużenia z majątku spółki.
ZUS nie ma bowiem obowiązku wszcząć egzekucji wtedy, gdy spółka posiada odpowiednie zasoby majątkowe. Wiążą go jedynie terminy przedawnienia: należności wobec spółki, wydania decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej oraz jej odpowiedzialności za zaległości z tytułu składek (art. 118 ordynacji podatkowej).
Bezskuteczność egzekucji w rozumieniu art. 116 ordynacji podatkowej zależy bowiem od stanu majątkowego dłużnej spółki. Nie ma więc prawnego znaczenia to, jak starannie i szybko organ rentowy wprowadza zaległość składkową do windykacji oraz prowadzi jej egzekucję. Tak też wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku z 26 listopada 2008 r. (I UK 107/08). Wynika to również z faktu, że to, jak wierzyciel prowadzi egzekucję swoich wierzytelności, nie zmniejsza zakresu odpowiedzialności spółki za zaległości i nie zmniejsza również odpowiedzialności członków jej zarządu.
Przykład
Spółka z o.o. nie płaciła obciążających ją składek na ubezpieczenia społeczne w latach 2009 – 2010. ZUS dopiero w 2011 r. przeprowadził postępowanie egzekucyjne. Jednak wobec braku majątku spółki okazało się ono bezskuteczne. ZUS wydał wówczas decyzję, w której obciążył członków zarządu spółki odpowiedzialnością za nieuiszczone przez spółkę składki.
Osoby te odwołały się do sądu, zarzucając, że ZUS nie prowadził egzekucji składek z majątku spółki wówczas, gdy możliwe było jeszcze ich uregulowanie. Wskazywały, że jeszcze w 2010 r. spółka posiadała duże zasoby finansowe. Sąd jednak oddalił ich odwołanie, bo okoliczność ta nie zwalnia członków zarządu od odpowiedzialności za zaległe składki.
Okoliczności wyłączające
Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie nastąpiło zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub o wszczęcie postępowania układowego albo że brak tych działań nie wynikał z jego winy.
Może tu chodzić np. o sytuację, gdy udowodni, że na skutek ciężkiej choroby lub wypadku nie brał udziału w czynnościach zarządu i nie miał faktycznie możliwości przekonać się o istnieniu podstaw do wnioskowania o wszczęcie tych postępowań.
Inną przesłanką wyłączającą odpowiedzialność członka zarządu jest wskazanie mienia spółki, które pozwalałoby na zaspokojenie długów wobec ZUS w znacznej części. Ustawa o sus nie precyzuje wprawdzie, jak należy rozumieć możliwość zaspokojenia „w znacznej części”. Wydaje się jednak, że chodzi o część przekraczającą połowę kwoty zaległości spółki.
—Ryszard Sadlik sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach
Czytaj również:
Zobacz serwisy:
