Niekiedy zastanawiamy się, czy określone świadczenia pracownicze powinny być uwzględniane w podstawie wyliczania wynagrodzenia urlopowego. Katalog świadczeń pracowniczych jest bardzo zróżnicowany, a sposób ich rozliczania nie został uregulowany w sposób bezpośredni ani wystarczająco jasny w przepisach prawa.

Katalog wyłączeń...

Zasady obliczania wynagrodzenia urlopowego określa art. 172 kodeksu pracy oraz rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 14 ze zm.). Art. 172 k.p. stanowi, że za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Rozporządzenie precyzuje natomiast, jak wyliczyć wynagrodzenie osoby, która nie świadczy pracy w przerwie urlopowej.

Analizując, czy dany składnik wynagrodzenia należy uwzględnić w podstawie wyliczenia wynagrodzenia urlopowego, zaglądamy m.in. do § 6 rozporządzenia. Przepis ten zawiera katalog świadczeń ze stosunku pracy, których się nie wlicza do tego wynagrodzenia. Są to m.in. nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalne czy ekwiwalent pieniężny za urlop.

Czy brak świadczenia w katalogu § 6 rozporządzenia oznacza zatem, że należy je wliczyć do wynagrodzenia urlopowego? Nie zawsze.

...nie jest wystarczający

Przepisy rozporządzenia stanowią, że wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, podczas gdy przepisy k.p. mówią tylko o wynagrodzeniu. W związku z tym powstaje pytanie – co ze świadczeniami, które zwykle wypłacamy pracownikowi, a które nie są elementem wynagrodzenia ani nie zostały wskazane wprost w rozporządzeniu? Może to być np. koszt ubezpieczenia pracownika, zwrot kosztów dojazdu do pracy, należności z tytułu podróży służbowych.

Ważny charakter świadczenia

Odnosząc się do przypadków różnych świadczeń, Sąd Najwyższy interpretuje przepisy rozporządzenia, pamiętając o ograniczeniu wynikającym z przepisów k.p. Poza sprawdzeniem, czy dane świadczenie zostało wymienione w katalogu w § 6 rozporządzenia, SN bada także jego charakter – a mianowicie to, czy świadczenie jest obligatoryjne, wypłacane regularnie oraz czy stanowi ekwiwalent za wykonywaną pracę. Te cechy przemawiają za tym, że świadczenie ma charakter wynagrodzeniowy i należy je uwzględnić w podstawie wymiaru wynagrodzenia urlopowego, chyba że podlega wyłączeniu na mocy przepisów rozporządzenia.

Podpowiedź w orzecznictwie

Na przykład w wyroku z 21 stycznia 2015 r. SN stwierdził, że „tak zwana premia uznaniowa (jeżeli nie ma charakteru roszczeniowego) nie stanowi składnika wynagrodzenia za pracę i wobec tego nie mieści się w pojęciu wynagrodzenia w rozumieniu art. 172 k.p., a tym samym i § 6 rozporządzenia MPiPS z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 14 ze zm.)".

W wyroku z 3 grudnia 2014 r. (II PK 285/13) SN analizował charakter dodatku zagranicznego w kontekście wyliczania wynagrodzenia urlopowego. Dodatek zagraniczny nie został wskazany w rozporządzeniu urlopowym wprost, w związku z czym SN analizował, czy ma on charakter wynagrodzenia za pracę czy raczej rekompensaty z tytułu kosztów ponoszonych w związku ze świadczeniem pracy za granicą. Ponieważ w analizowanej sprawie dodatek kompensujący koszty związane z zatrudnieniem za granicą był wypłacany osobno, to stały dodatek zagraniczny został uznany za element ekwiwalentu za pracę, a co za tym idzie – składnik wynagrodzenia urlopowego.

Inne orzeczenia dotyczą np. należności z tytułu podróży służbowych. Należności te nie stanowią elementu wynagrodzenia za pracę, w związku z czym nie są uwzględniane w podstawie wyliczenia wynagrodzenia urlopowego, choćby podróże stanowiły stały element obowiązków pracownika (np. wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z 21 marca 2014 r., VI Pa 120/13).

W świetle powyższego, za świadczenia niewliczane do podstawy wynagrodzenia urlopowego można uznać także świadczenia pozapłacowe, takie jak:

- pakiety medyczne czy ubezpieczenie pracowników na życie,

- dofinansowanie dojazdu do pracy jako zwrot kosztów ponoszonych przez pracownika, a także

- ekwiwalenty za pranie odzieży roboczej (choć Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe w Gdańsku z 6 czerwca 2016 r., VI P 611/15 uznał, że regularność wypłaty ryczałtu na pranie odzieży powoduje, że powinien być wliczany do podstawy wynagrodzenia urlopowego).

Zdaniem autorki

dr Izabela Szczygielska, adwokat, Kancelaria K&L Gates

Określenie składników wynagrodzenia urlopowego nie zawsze jest sprawą prostą. Często wymaga dalej idącej analizy niż tylko literalnej wykładni przepisów rozporządzenia. Decyzja dotycząca wliczenia danego świadczenia do wynagrodzenia urlopowego może mieć przy tym daleko idące konsekwencje. Niekiedy bowiem sposób wyliczania innych świadczeń w zakładach opiera się właśnie na zasadach wyliczenia wynagrodzenia urlopowego.