[b]Zatrudniony, będący działaczem związkowym, uzyskał sześciomiesięczne zwolnienie (kwiecień – wrzesień br.) z obowiązku świadczenia pracy na czas kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej, liczącej ponad 300 członków. Za taką przerwę w pracy przysługuje wynagrodzenie liczone jak ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Osoba ta dostawała za pracę 3000 zł pensji zasadniczej, comiesięczny dodatek motywacyjny od 5 do 50 proc. zasadniczej płacy oraz roczne premie w wysokości 8 proc. składników faktycznie wypłaconych w poprzednim roku kalendarzowym, uiszczane do końca marca następnego roku.

Zgodnie z regulaminem płacowym do podstawy wymiaru premii wlicza się wynagrodzenia wypłacone od 1 stycznia do 31 grudnia poprzedniego roku z kilkoma wyjątkami, np. wynagrodzenia za urlop i chorobę (pośród wyłączeń brakuje poborów z racji zwolnień od pracy).

Czy opisane roczne premie wchodzą do podstawy wymiaru wynagrodzenia za takie związkowe zwolnienie od pracy?[/b]

Niestety, zakład musi uwzględniać opisane roczne premie w podstawie wymiaru wynagrodzenia za czas zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zakładowej organizacji związkowej (zoz).

Dodatkowo premii za 2010 r. nie będzie mógł pomniejszyć z tytułu przebywania podwładnego na tym zwolnieniu od pracy. Jest to skutek braku korelacji zakładowej konstrukcji premii z przepisami o obliczaniu wynagrodzenia i ekwiwalentu urlopowego.

[srodtytul]Szef daje płatne wolne[/srodtytul]

Mamy obowiązek zwolnić od pracy jednego podwładnego należącego do związku obejmującego od 150 do 500 osób, jeśli został on wybrany do jego zarządu (komisji zakładowej). Wynika tak z art. 31 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0D3AD132DB19316E332E4BF35DE17245?id=162202]ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (DzU z 2001 r. nr 79, poz. 854 ze zm.)[/link].

Wniosek w tej sprawie składa zarząd zoz, wykazując okoliczności uzasadniające zwolnienie od pracy i zaznaczając jego odpłatny charakter.

Za czas takiego zwolnienia od pracy działaczowi należy się wynagrodzenie ustalane jak ekwiwalent za niewykorzystany w naturze urlop wypoczynkowy, z tym że

- dodatkowe składniki za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia, trudnych, niebezpiecznych, uciążliwych i szczególnie uciążliwych przyjmujemy, pod warunkiem że pracownik nadal pozostaje narażony na oddziaływanie wymienionych warunków, i

- wynagrodzenie za zwolnienie od pracy ponownie przeliczamy w razie zmiany zasad opłacania ogółu pracowników bądź tej grupy zawodowej, w skład której związkowiec by wchodził, gdyby wciąż pracował.

Potwierdza to § 6 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=30C7A49A0726926810CA62FC3A8F5E34?id=74018]rozporządzenia Rady Ministrów z 11 czerwca 1996 r. w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z wyboru funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu uprawnień przysługujących pracownikom w czasie urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy (DzU nr 71, poz. 336)[/link].

[srodtytul]Należy się średnia pensja[/srodtytul]

Do szacowania wynagrodzenia za odpłatne związkowe zwolnienie od pracy na czas kadencji w zarządzie zoz stosujemy zatem [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=004F4E07BAF5495984809EA3E488D892?id=74468]rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 14 ze zm.[/link]; dalej rozporządzenie urlopowe).

W rachunkach bierzemy pod uwagę wynagrodzenia i inne świadczenia ze stosunku pracy, z wyjątkiem wskazanych w § 6 rozporządzenia urlopowego.

Do najpopularniejszych wyłączeń należą nagrody, płaca i ekwiwalent za wypoczynek, wynagrodzenia za okresy niewykonywania pracy, dodatkowe wynagrodzenie roczne. Składnik poborów, który przejdzie przez tę wstępną selekcję, kwalifikujemy następnie do jednej z trzech grup elementów płacowych:

- w stałej stawce miesięcznej,

- zmienne przysługujące za okresy nie dłuższe niż miesiąc,

- w stałej stawce miesięcznej i zmienne przysługujące za okresy dłuższe niż miesiąc.

[srodtytul]Stałe stawki[/srodtytul]

Składniki w stałej stawce miesięcznej to takie, przy których z góry wiemy, ile zatrudniony dostanie za pracę w danym miesiącu. Określamy je albo kwotą miesięczną (np. 2000 zł miesięcznie), albo jednakowym procentem od podstawy wymiaru w stałej stawce miesięcznej (np. 10 proc. pensji zasadniczej 3200 zł). W przypadku z pytania jest nim zasadnicza płaca 3000 zł miesięcznie.

Do podstawy wymiaru wynagrodzenia z racji związkowego zwolnienia od pracy przyjmujemy ją w kwocie należnej w miesiącu rozpoczęcia biegu tego okresu niewykonywania pracy (czyli tu należnej w kwietniu 2010 r.), bez żadnych przeliczeń. Chodzi o kwotę wynikającą z angażu danej osoby.

Za każdy z miesięcy trwania zwolnienia od pracy wliczamy zatem po 3000 zł, chyba że następuje podwyżka lub obniżka, wówczas w grę wchodzi miesięczna stawka podwyższona albo zmniejszona (§ 15 rozporządzenia urlopowego).

[srodtytul]Zmienne składniki miesięczne[/srodtytul]

Te elementy płacowe zatrudniony otrzymuje w miesiącu w różnych wartościach. Ile konkretnie, nie da się z góry przewidzieć. Ustalamy je inaczej niż te w stałym ryczałcie miesięcznym, a należą do nich m.in. stawki godzinowe, dobowe, tygodniowe, zadaniowe, prowizyjne, akordowe, normalne wynagrodzenie i dodatki za nadgodziny dobowe oraz średniotygodniowe; te ostatnie wyłącznie wypłacane pracownikom objętym miesięcznymi okresami rozliczeniowymi, dodatki nocne czy inne zakreślone widełkami kwotowymi bądź procentowymi.

W tej konkretnej sprawie kwalifikujemy do nich miesięczne dodatki motywacyjne należne związkowcowi na poziomie od 5 do 50 proc. zasadniczych poborów. Wymienione dodatki motywacyjne wliczamy do podstawy wymiaru wynagrodzenia za związkowe zwolnienie od pracy w średniej wysokości wypłaconej mu podczas trzech miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia tego zwolnienia (§ 16 rozporządzenia urlopowego), a więc we wskazanych okolicznościach w styczniu, lutym i marcu br.

[srodtytul]Elementy kwartalne i roczne[/srodtytul]

Są to składniki określane jak pierwsza i druga kategoria, z tym że przysługują za okresy dłuższe niż miesiąc. Wchodzą do nich wskazane w pytaniu roczne premie wynoszące 8 proc. zarobków rzeczywiście wypłaconych podwładnemu w ubiegłym roku kalendarzowym.

W podstawie wymiaru wynagrodzenia za związkowe zwolnienia od pracy przyjmujemy je w przeciętnej kwocie wypłaconej mu w trakcie 12 miesięcy przypadających przed miesiącem rozpoczęcia tego zwolnienia od pracy (§ 17 rozporządzenia urlopowego), czyli tu w okresie kwiecień 2009 – marzec 2010 r.

[srodtytul]Wyłącznie za pracę[/srodtytul]

Nie ma podstaw do wykluczenia opisanej rocznej premii z podstawy pensji za związkowe zwolnienie od pracy, a co więcej, do redukcji rocznej premii z racji sześciomiesięcznej przerwy działacza w pracy na okres kadencji w zarządzie zoz. Zatrudniony dostanie ją zatem w pełnej wysokości za cały rok.

Niektórzy eksperci argumentują, że skoro świadczenie to podwładny otrzyma niejako w dwójnasób, to z tego właśnie powodu nie wliczamy go do podstawy wymiaru wynagrodzenia za wskazane zwolnienie od pracy. Rozporządzenie urlopowe jest jednak bezlitosne: roczne premie nie figurują w katalogu wyłączeń z § 6, natomiast § 16 nakazuje przyjmować roczne składniki płacy bez wyjątku.

Jest jednak proste rozwiązanie mające zapobiec tej swoistej nadpłacie pracodawcy. W regulaminie płacowym czy premiowania trzeba zapisać, że roczną premię ustalamy wyłącznie od wynagrodzenia za pracę. Premie nie będą wtedy zwiększać pensji za urlop, chorobę i różne zwolnienia od pracy, w tym z racji zasiadania w zarządzie zoz.

[ramka][b]Czas na wyliczenia[/b]

Przedstawiamy sposób ustalenia dla wskazanego w pytaniu związkowca wynagrodzenia za związkowe zwolnienie od pracy za wrzesień 2010 r. Zakładamy, że w br. otrzymał on premie w wysokości: w styczniu 10 proc. zasadniczej pensji, w lutym 20 proc. tej podstawy, w marcu 12 proc. podstawy, i również w marcu roczną premię za ubiegły rok w kwocie 4200 zł.

[b]Krok 1. Podstawa wymiaru [/b]

- ze składników w stałej stawce miesięcznej 3000 zł

- ze zmiennego składnika za okres nie dłuższy niż miesiąc

[(3000 zł x 10 proc.) + (3000 zł x 20 proc.) + (3000 zł x 12 proc.)] = (300 zł + 600 zł + 360 zł) : 3 miesiące = 1260 zł : 3 miesiące = 420 zł

- ze składnika za okres dłuższy niż miesiąc

4200 zł : 12 miesięcy = 350 zł

- razem podstawa wymiaru

3000 zł + 420 zł + 350 zł = 3770 zł

[b]Krok 2. Wartość wynagrodzenia[/b]

Związkowiec rozpoczął zwolnienie od pracy pierwszego dnia kwietnia. Nie ma zatem potrzeby wyliczania wynagrodzenia za poszczególne dni.

Wystarczy pozostać przy stawce miesięcznej. Dlatego podstawy wymiaru wynagrodzenia za związkowe zwolnienie od pracy nie dzielimy przez współczynnik ekwiwalentu (21,08), poprzestajemy na średniej arytmetycznej miesięcznej.

Za wrzesień 2010 r. związkowiec powinien zatem otrzymać wynagrodzenie z tytułu związkowego zwolnienia od pracy w wysokości 3770 zł.[/ramka]

[ramka][b]Trochę teorii, trochę praktyki[/b]

- Składniki pensji za okresy dłuższe niż miesiąc wliczamy do podstawy wynagrodzenia za związkowe zwolnienia od pracy w średniej kwocie wypłaconej podczas 12 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia przez podwładnego takiego zwolnienia od pracy.

- Jeśli wewnętrzne przepisy płacowe nie nakazują obniżać rocznej premii z tytułu związkowych zwolnień od pracy, trzeba ją uwzględniać w wynagrodzeniu za takie zwolnienia od pracy, a po zakończeniu roku wypłacać w pełnej wysokości.[/ramka]

[ramka][b]Zobacz więcej artykułów z cyklu [link=http://www.rp.pl/temat/431390.html]"Płacę, więc liczę"[/link][/b][/ramka]