Za pracę w nocy uznaje się tę wykonywaną między 21 a 7. Takie określenie nocnych godzin pracy może być precyzowane przez pracodawcę w postanowieniach układu zbiorowego pracy lub np. w regulaminie pracy.
Zasadniczo podwładny nie może pracować w nocy więcej niż osiem godzin na dobę, jeśli wykonuje prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym. Stworzenie wykazu takich prac należy do pracodawcy.
Przekroczenie opisanego czasowego zakazu jest możliwe, gdy sprawa dotyczy pracowników zarządzających zakładem pracy albo przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.
Ponieważ praca w nocy wiąże się z wytężonym wysiłkiem psychofizycznym, istnieje zakaz zatrudniania niektórych pracowników w nocy. Dotyczy on pracownic w ciąży. Pracownic i pracowników opiekujących się dzieckiem do lat czterech – bez ich zgody. Ponadto zakaz obejmuje pracowników młodocianych oraz niepełnosprawnych, chyba że lekarz wyrazi na to zgodę lub gdy niepełnosprawny zatrudniony jest przy pilnowaniu.
Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Korzystniejsze regulacje prawne w tym zakresie są dopuszczalne, jeżeli pracodawca tak postanowi. W stosunku do osób wykonujących pracę w porze nocnej stale poza zakładem pracy dodatek ten może być zastąpiony ryczałtem.
Oprócz dodatkowego wynagrodzenia, gdy praca ta jest jednocześnie wykonywana w godzinach nadliczbowych, pracownikowi przysługuje dodatek. Wynosi on 100 proc. wynagrodzenia za każdą godzinę nadliczbową.
Kto jest pracującym w nocy? Ten, kogo rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej trzy godziny pracy w porze nocnej lub którego co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną.
[ramka][b]Przykład[/b]
Zatrudnieni pracują w trybie pracy zmianowej. Wynagrodzenie pana X wynosi 3 tys. brutto. W styczniu wypracował 10 dobowych godzin nadliczbowych przypadających w porze nocnej. Z przepisów wewnętrznych firmy wynika, że dodatek za pracę w porze nocnej wynosi 75 proc. stawki godzinowej płacy zasadniczej wynikającej z umowy o pracę.
Obliczmy, ile Pan X otrzyma za 10 nocnych nadgodzin:
[b]• normalne wynagrodzenie,[/b]
Kwotę wynagrodzenia za pracę należy podzielić przez wymiar czasu pracy w danym miesiącu. W styczniu było to 160 godz. 3000 zł / 160 godzin w styczniu = 18,75 zł 18,75 zł x 10 nadgodzin = 187,50 zł
[b]• 100 proc. dodatek,[/b]
Kwotę zasadniczego wynagrodzenia za pracę należy podzielić przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu. W styczniu było to 160 godz. 3000 zł / 160 godzin w styczniu = 18,75 zł 18,75 zł x 10 nadgodzin = 187,50 zł
[b]• dodatek za pracę w nocy[/b]
3000 zł/160 godzin = 18,75 zł 18,75 zł x 75 proc. = 14,06 zł 14,06 zł x 10 godzin pracy w nocy = 140,60 zł
[b]W sumie Pan X dostanie:[/b]
187,50 zł + 187,50 zł + 140,60 zł = [b]515,60 zł[/b]
Dzięki temu, że w firmie obowiązuje wyższy - 75 proc. dodatek za pracę w nocy zatrudniony zyskał na jednej godzinie pracy w nocy 12,41 zł. W styczniu bowiem dodatek za pracę w nocy wynosił 1,65 zł [(1317 zł /160 godzin) x 20 proc.].[/ramka]
