Przedsiębiorca nie musi zawsze wiązać się umową o pracę, aby sprawdzić, jak kandydat wykonuje zadania służbowe. Zamiast oferować etat przyjmie na staż bezrobotnego skierowanego przez urząd pracy.

Same plusy

Taki staż polega na wykonywaniu pracy przez bezrobotnego bez zawierania umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej z pracodawcą. Odbywa się na podstawie umowy między pracodawcą i starostą oraz skierowania stażysty do odbycia stażu.

Stażysta otrzymuje pieniądze z urzędu pracy. Oznacza to, że pracodawca nie ponosi bezpośrednich kosztów zatrudnienia takiej osoby.

Staż pozwala zaistnieć na rynku pracy osobom bezrobotnym. Często jest to pierwsza okazja do nabycia przez nie umiejętności wykonywania pracy. Natomiast dla pracodawcy to szansa gruntownego sprawdzenia przydatności konkretnej osoby do dalszego zatrudnienia, bez konieczności zaciągania silniejszego zobowiązania od umowy o pracę. Ważne jest przy tym znaczne zmniejszenie kosztów pracy wykonywanej przez stażystę. Jej aktywność nie obciąża pracodawcy >patrz ramka.

Dzięki stażowi bezrobotny nabywa umiejętności praktyczne do wykonywania pracy, wykonując zadania w miejscu pracy i pod kierownictwem pracodawcy, choć nie nawiązuje z nim stosunku pracy.

Po odbyciu stażu pracodawca nie ma ustawowego obowiązku zatrudnienia bezrobotnego. Taki wymóg może jednak wynikać z zawartej umowy przez organizatora stażu ze starostą.

Co i dla kogo

Na staż mogą zostać skierowani:

- wszyscy bezrobotni – na okres do sześciu miesięcy,

- bezrobotni do 30. roku życia – na okres do 12 miesięcy.

Najważniejsze uprawnienia stażysty to:

- stypendium w wysokości 997,40 zł miesięcznie (wypłacane przez urząd pracy),

- zachowane prawo do stypendium za okres udokumentowanej niezdolności do pracy, za który na podstawie odrębnych przepisów pracownicy zachowują prawo do wynagrodzenia lub przysługują im zasiłki z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa,

- dwa dni wolnego za każde 30 dni odbywania stażu,

- możliwość ubiegania się o zwrot kosztów przejazdu, gdy na staż zostanie skierowany poza miejsce pracy (płaci za to urząd pracy),

- wykonywanie stażu zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

- wykonywanie stażu w granicach ośmiu godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo,

- zakaz odbywania stażu w godzinach nadliczbowych,

- realizacja stażu w nocy, niedziele i święta i w systemie pracy zmianowej dopuszczalna jedynie za zgodą starosty,

- prawo do równego traktowania,

- uzyskanie opinii o odbytym stażu.

Przykład

Pracownik przedstawił dokumenty, z których wynika, że kilka lat wcześniej był przez sześć miesięcy na stażu z urzędu pracy i otrzymywał w tym czasie stypendium. Czy okres ten należy wliczyć do okresu, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego?

Okres pobierania stypendium podczas odbywania stażu przez osobę bezrobotną wlicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień pracowniczych oraz okresów składkowych w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach.

Liczy się do urlopu

Na podstawie art. 79 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 1814 ze zm.; dalej ustawa o promocji zatrudnienia) okresu odbywania stażu nie wliczamy jedynie do:

- okresów wymaganych do nabycia prawa i długości okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych,

- okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego,

- stażu pracy określonego w odrębnych przepisach, wymaganego do wykonywania pewnych zawodów.

„Zaliczalność" czasu odbywania stażu z urzędu pracy dotyczy zarówno tego odbywanego na podstawie art. 53 ustawy o promocji zatrudnienia, jak i wcześniejszych przepisów dotyczących bezrobocia (art. 30 ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu).

Odbyty staż nie wpływa na samo nabycie prawa do urlopu, co należy odnosić do art. 153 k.p., czyli do nabywania urlopu przy pierwszym zatrudnieniu w życiu. Okres pobierania zasiłku i stypendium będzie jednak brany pod uwagę przy ustalaniu stażu warunkującego wymiar urlopu wypoczynkowego (art. 154 k.p.).

Kto będzie organizatorem...

Starosta może skierować bezrobotnych do odbycia stażu do następujących jego organizatorów:

- pracodawcy,

- przedsiębiorcy niezatrudniającego pracownika na zasadach przewidzianych dla pracodawców,

- rolniczej spółdzielni produkcyjnej,

- pełnoletniej osoby fizycznej, zamieszkującej i prowadzącej na terytorium Polski, osobiście i na własny rachunek, działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej, w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym obejmującym obszar użytków rolnych o powierzchni przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub prowadzącej dział specjalny produkcji rolnej,

- organizacji pozarządowej.

Ważne! Bezrobotny nie może odbywać ponownie stażu u tego samego organizatora na tym samym stanowisku pracy, na którym wcześniej odbywał staż, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy lub przygotowanie zawodowe dorosłych. Regulacja ta nie wyklucza jednak ponownego przejścia stażu u tego samego pracodawcy, a jedynie ogranicza objęcie tożsamego stanowiska.

...i co musi robić

Organizator stażu ma wiele obowiązków:

1) zapoznaje bezrobotnego z programem stażu,

2) zapoznaje bezrobotnego z jego obowiązkami oraz uprawnieniami,

3) zapewnia bezrobotnemu bezpieczne i higieniczne warunki odbywania stażu na zasadach przewidzianych dla pracowników,

4) zapewnia bezrobotnemu profilaktyczną ochronę zdrowia w zakresie przewidzianym dla pracowników,

5) szkoli bezrobotnego na zasadach przewidzianych dla etatowców w zakresie BHP, przepisów przeciwpożarowych oraz zapoznaje go z regulaminem pracy,

6) przydziela bezrobotnemu na zasadach przewidzianych dla pracowników, odzież i obuwie robocze, środki ochrony indywidualnej oraz niezbędne środki higieny osobistej,

7) zapewnia bezrobotnemu, na zasadach przewidzianych dla pracowników, bezpłatne posiłki i napoje profilaktyczne,

8) niezwłocznie, ale nie później niż w ciągu siedmiu dni informuje starostę o przypadkach przerwania odbywania stażu, o każdym dniu nieusprawiedliwionej nieobecności bezrobotnego oraz o innych zdarzeniach istotnych dla realizacji programu,

9) niezwłocznie, ale nie później niż w ciągu siedmiu dni, po zakończeniu realizacji programu stażu wydaje opinię bezrobotnemu,

10) w ciągu pięciu dni po zakończeniu każdego miesiąca stażu dostarcza staroście listę obecności podpisywaną przez bezrobotnego.

Koniecznie z wnioskiem

Starania o stażystę finansowanego przez urząd pracy najlepiej rozpocząć od uzyskania wszelkich informacji >patrz ramka z krokami. Potem we właściwym terytorialnie powiatowym urzędzie pracy należy złożyć wniosek o zawarcie umowy o zorganizowanie stażu. Wzory wniosków zwykle opracowują urzędy pracy i udostępniają na swoich stronach internetowych.

Ważne w podaniu

Wniosek powinien zawierać:

- dane organizatora: firmę lub imię i nazwisko, siedzibę i miejsce prowadzenia działalności oraz imię i nazwisko osoby upoważnionej do reprezentowania organizatora,

- liczbę pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy,

- liczbę przewidywanych miejsc pracy, na których bezrobotni będą odbywać staż,

- imię i nazwisko oraz stanowisko opiekuna bezrobotnego odbywającego staż,

- proponowany okres odbywania stażu – nie krótszy niż trzy miesiące,

- opis zadań, jakie będzie wykonywał bezrobotny, w tym nazwę zawodu lub specjalności zgodnie z klasyfikacją zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy, nazwę komórki organizacyjnej i stanowiska pracy oraz zakres zadań zawodowych,

- wymagania dotyczące predyspozycji psychofizycznych i zdrowotnych, poziomu wykształcenia oraz minimalnych kwalifikacji niezbędnych do podjęcia stażu przez bezrobotnego na danym stanowisku pracy.

Pomysł na zadania

Staż odbywa się według programu stażu określonego w umowie zawieranej przez organizatora ze starostą. Przy jego ustalaniu uwzględnia się predyspozycje psychofizyczne i zdrowotne, poziom wykształcenia oraz dotychczasowe kwalifikacje zawodowe bezrobotnego. Program określa:

- nazwę zawodu lub specjalności, której program dotyczy,

- zakres zadań wykonywanych przez bezrobotnego,

- rodzaj uzyskiwanych kwalifikacji lub umiejętności zawodowych,

- sposób potwierdzenia nabytych kwalifikacji lub umiejętności zawodowych,

- opiekuna osoby objętej programem stażu.

BHP i lekarz

Jedyne koszty związane ze stażem dla jego organizatora (czyli pracodawcy lub innego podmiotu, u którego staż ma się odbywać) dotyczą zapewnienia właściwych warunków BHP i utworzenia stanowiska pracy stażysty.

Koszty badań lekarskich mających określić zdolność do wykonywania pracy finansowane są z Funduszu Pracy, a przeprowadzane na wniosek powiatowego urzędu pracy.

Kolejność postępowania

Krok 1. W powiatowym urzędzie pracy (PUP) właściwym dla miejsca prowadzenia działalności (planowanego miejsca wykonywania pracy przez bezrobotnych) zainteresowany organizator sprawdza szanse pozyskania stażystów.

Krok 2. PUP przedstawia informacje dotyczące aktualnej możliwości zawarcia umów o stażu, warunków, jakie trzeba wypełnić.

Krok 3. Po uzyskaniu tych wiadomości organizator stażu składa pisemny wniosek do PUP.

Krok 4. Organizator może wnioskować o skierowanie na staż konkretnej osoby (osób).

Krok 5. Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku organizator zawiera umowę ze starostą.

Zdaniem autora

Marek Rotkiewicz, specjalista prawa pracy

Tylko dla rzetelnych

Starosta swobodnie ocenia wniosek pracodawcy o przyjęcie stażysty do firmy. W żadnych okolicznościach nie jest zobligowany do pozytywnego jego rozpatrzenia.

Organizator stażu musi przy tym pamiętać, że będą mu stawiane dodatkowe warunki. Dotyczą one np. niezalegania z opłacaniem podatków, składek czy wynagrodzeń. Nie może on być także skazany za naruszenie praw pracowniczych czy przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.