O wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca trzeba się zwracać do właściwego miejscowo wojewody, kierując do niego wniosek o powierzenie wykonywania pracy takiej osobie. Wydane zezwolenie dotyczy zawsze konkretnego cudzoziemca i wskazuje zarówno podmiot, na rzecz którego będzie wykonywana praca, jak również rodzaj tej pracy i okres ważności zgody. Co do zasady ważność zezwolenia nie przekracza trzech lat, ale może być przedłużana.

Czasem wystarczy stempel

Zanim jednak pracodawca lub inny podmiot wystąpi z wnioskiem o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca, musi sprawdzić legalność jego pobytu na terytorium Polski oraz możliwość wykonywania pracy na podstawie wizy lub innego dokumentu uprawniającego do podjęcia zatrudnienia.

Dokumentem na potwierdzenie legalności pobytu z możliwością podjęcia pracy w Polsce jest:

1) Wiza

wydana przez organy polskie, uprawniająca do podjęcia zatrudnienia. Wizy typowo pracownicze są oznaczone symbolem:

- 05 – dla wykonywania pracy w okresie nieprzekraczającym sześciu miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy, zarejestrowanego w powiatowym urzędzie pracy,

- 06 – dla wykonywania pracy kierowcy w międzynarodowym transporcie drogowym,

- 07 – dla świadczenia zadań na podstawie innych dokumentów niż ww. oświadczenie lub innej pracy niż kierowcy w drogowym transporcie międzynarodowym.

Nie może to być  wiza z katalogu negatywnego, która wyklucza prawo podjęcia zatrudnienia przez cudzoziemca, czyli oznaczona numerem: 01, 19, 21 lub 25.

Szczegółowe regulacje z tego zakresu zawierają ustawa z 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (tekst jedn. DzU z 2006 r. nr 234, poz. 1694 ze zm.) oraz rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 22 kwietnia 2011 r. w sprawie wiz dla cudzoziemców (DzU nr 99, poz. 579).

2) Stempel

w dokumencie podróży, który potwierdza, że cudzoziemiec złożył w terminie wniosek o zezwolenie: na zamieszkanie na czas oznaczony, na pobyt rezydenta długoterminowego WE lub na osiedlenie się, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem tego podania był uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Polski.

3) Zezwolenie na zamieszkanie

na czas oznaczony; poza tym udzielonym cudzoziemcowi prze- bywającemu na terytorium RP nielegalnie, z uwagi na to, że:

- przepisy prawa polskiego wymagają od niego osobistego stawiennictwa przed polskim organem władzy publicznej,

- jego wyjątkowa sytuacja osobista wymaga obecności na terytorium Polski,

- wymaga tego interes Polski,

- organ właściwy do prowadzenia postępowania w sprawie zwalczania handlu ludźmi stwierdza, że cudzoziemiec jest prawdopodobnie ofiarą handlu ludźmi w rozumieniu decyzji ramowej Rady z 19 lipca 2002 r. w sprawie zwalczania handlu ludźmi (DzUrz WE L 203 z 1 sierpnia 2002 r., str. 1; DzUrz UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 19, t. 6, str. 52).

4) Wiza lub dokument pobytowy

wydane przez inne państwo obszaru Schengen.

5) W ruchu bezwizowym

– rozporządzenie Rady (WE) nr 539/2001 z 15 marca 2001 r. wymienia państwa trzecie, których obywatele muszą mieć wizy podczas przekraczania granic zewnętrznych, oraz te, których obywatele są zwolnieni z tego wymogu (DzU UE 2001.81.1). Jednak państwo członkowskie może wprowadzić odstępstwa od zniesienia obowiązku wizowego dla cudzoziemców prowadzących działalność zarobkową w trakcie jego pobytu w innym kraju. Zgodnie z art. 87 ust. 1 pkt 12 lit. f ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, aby można się było starać o zezwolenie na pracę cudzoziemca, który nie musi mieć wizy, postanowienia umowy o ruchu bezwizowym muszą przewidywać możliwość wykonywania pracy przez cudzoziemców.

Główne powinności

Jeśli już wskazane wcześniej warunki pozwalają na zatrudnienie obcokrajowca, powierzając mu wykonywanie pracy przyszły szef musi m.in.

- podpisać z nim umowę na piśmie, ale zanim to nastąpi – dostarczyć cudzoziemcowi tłumaczenie jej na język dla niego zrozumiały,

- zawrzeć w kontrakcie takie warunki zatrudnienia, jakie wskazał we wniosku do wojewody o wydanie zezwolenia na jego pracę,

- przekazać cudzoziemcowi jeden egzemplarz zezwolenia na pracę,

- poinformować go o działaniach podejmowanych w związku z postępowaniem o udzielenie lub przedłużenie zezwolenia na pracę,

- poinformować wojewodę, jeśli cudzoziemiec nie podejmie pracy w ciągu trzech miesięcy od daty rozpoczęcia ważności zezwolenia na pracę lub jeśli zakończy jej wykonywanie wcześniej niż trzy miesiące przed upływem ważności zezwolenia na pracę.

Odwiedziny to nie praca

Od 1 stycznia 2009 r. obowiązuje umowa między Rządem RP a Gabinetem Ministrów Ukrainy o zasadach małego ruchu granicznego, podpisana w Kijowie 28 marca 2008 r. (DzU z 2009 r. nr 103, poz. 858 ze zm.). Mały ruch graniczny to regularne przekraczanie wspólnej granicy państw umawiających się stron przez mieszkańców strefy przygranicznej ze względów społecznych, kulturalnych lub rodzinnych oraz z uzasadnionych powodów ekonomicznych, które według przepisów wewnętrznych państwa, na teren którego wkraczają osoby przekraczające granicę, nie są uznawane za działalność zarobkową. Obowiązuje tu jednak limit czasu pobytu w tym drugim państwie, ustanowiony w umowie. Posiadanie przez obywatela strefy przygranicznej Ukrainy zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego nie daje podstaw do podejmowania pracy w Polsce.