Nagroda jubileuszowa to szczególny przywilej pracowników. Nie jest jednak powszechny, bo dotyczy tylko tych zatrudnionych, dla których świadczenie to przewidziano w normach branżowych lub w przepisach zakładowych.
Pracodawcy mogą ustanowić prawo do nagrody jubileuszowej w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania czy nawet w umowie o pracę.
Jeśli nie ma przepisów szczególnych, pracodawcy mogą swobodnie ustalać także warunki, od których zależy nabycie prawa do tej gratyfikacji, oraz sposoby obliczania czasu pracy potrzebnego do jej uzyskania. Zwykle prawo to powstaje po upływie czasu wskazanego w przepisach zakładowych, np. 20 latach firmowego lub ogólnego stażu pracy.
[srodtytul]Związki i szef w porozumieniu[/srodtytul]
Gdy pracodawca znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej, może zawrzeć ze związkami zawodowymi porozumienie o zawieszeniu stosowania układu zbiorowego pracy (uzp) w całości lub w części. Dzięki temu ograniczy wydatki na pracowników, a w konsekwencji poprawi sytuację finansową zakładu.
Zasady zawieszania układów zbiorowych pracy określa art. 241[sup]27[/sup] [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link]. Może to obejmować całość lub część układu zakładowego oraz ponadzakładowego bądź jeden z nich, na nie dłużej niż trzy lata. Gdy w firmie obowiązuje jedynie układ ponadzakładowy, porozumienie o zawieszeniu jego stosowania mogą zawrzeć strony uprawnione do zawarcia układu zakładowego.
[srodtytul]Zamiast zwolnień[/srodtytul]
Przyczynę uzasadniającą przyjęcie porozumienia o zawieszeniu uzp określa art. 241[sup]27[/sup] § 1 k.p. ogólnie jako „sytuację finansową pracodawcy”. Chodzi tu o jego złą lub trudną pozycję ekonomiczną. O tym, czy faktycznie ta przyczyna występuje, decydują strony porozumienia, a więc pracodawca i związki zawodowe.
W praktyce postanawiają one o zawieszeniu uzp wtedy, gdy firma chce zmniejszyć obciążenia finansowe wobec personelu i dzięki temu uniknąć lub ograniczyć jego zwolnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy. Dlatego zawieszenie zazwyczaj dotyczy świadczeń na rzecz załogi, takich jak dodatki stażowe, funkcyjne czy nagrody jubileuszowe, które przewiduje uzp.
W okresie zawieszenia układu lub jego części postanowienia przewidujące prawa pracowników do tych świadczeń nie obowiązują.
Zwracał na to uwagę też [b]Sąd Najwyższy w uchwale z 9 kwietnia 2008 r. (II PZP 6/08) - czytaj więcej w artykule [link=http://www.rp.pl/artykul/118601.html]"Zawieszenie układu powoduje utratę świadczeń"[/link].[/b] Uznał, że nie nabywa prawa do nagrody jubileuszowej pracownik, który przewidziane w zakładowym układzie zbiorowym pracy warunki do tego świadczenia spełnił w okresie jego zawieszenia (art. 241[sup]27[/sup] § 1 i 3 k.p.), chyba że co innego wynika z postanowień układu lub porozumienia o zawieszeniu jego stosowania.
[ramka][b]Przykład[/b]
W spółce obowiązywał uzp, który przewidywał prawo do nagrody jubileuszowej po 30 latach pracy. Spółka znalazła się w trudniej sytuacji finansowej.
Chcąc ratować jej istnienie, strony uzp zawarły porozumienie o zawieszeniu układu w całości na trzy lata. Po roku od zawieszenia uzp pan Andrzej, pracownik spółki, wystąpił z pozwem o zasądzenie tej jubileuszówki. Twierdził, że upłynął mu właśnie 30-letni staż.
Spółka wniosła o oddalenie powództwa, wskazując, że postanowienia uzp przewidujące nagrody jubileuszowe zostały zawieszone. Sąd oddalił powództwo pana Andrzeja, bo zawieszenie stosowania układu spowodowało, że z mocy prawa nie stosuje się wynikających z niego nagród jubileuszowych.[/ramka]
Po upływie okresu, na który zawieszono uzp, treść stosunków pracy ponownie kształtuje ten układ, bez potrzeby dokonywania w tym zakresie jakichkolwiek czynności prawnych.
[srodtytul]Dotknie każdego[/srodtytul]
W razie zawieszenia układu zbiorowego pracy lub jego części pracodawca nie musi stosować wypowiedzenia zmieniającego. Wskazuje na to art. 241[sup]27[/sup] § 3 k.p. Zgodnie z nim w zakresie i przez czas określony w porozumieniu nie stosuje się z mocy prawa wynikających z układu ponadzakładowego oraz zakładowego warunków umów o pracę i innych aktów stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy.
Przy czym skutek w postaci zmiany treści angaży, polegającej na zastąpieniu ich warunków wynikających z zawieszonych postanowień układu warunkami wynikającymi z ustaw, następuje z mocy prawa od daty określonej w porozumieniu.
Odnosi się to także do pracowników objętych ochroną szczególną przed wypowiedzeniem warunków pracy lub płacy, w tym np. w wieku przedemerytalnym. Tak też wskazywał [b]SN w wyroku z 27 października 2004 r. (I PK 627/03) - czytaj tez artykuł [link=http://www.rp.pl/artykul/293767.html]"Wolno obniżyć ciężarnej pensję w drodze porozumienia kryzysowego"[/link]. [/b]
Stwierdził, że zawieszenie stosowania postanowień uzp (art. 241[sup]27[/sup] k.p.) dotyczy także pracownika korzystającego w okresie przedemerytalnym z ochrony przed wypowiedzeniem warunków pracy lub płacy (art. 39 w zw. z art. 42 § 1 k.p.). Pogorszenie warunków zatrudnienia podyktowane dążeniem do uzdrowienia sytuacji pracodawcy dotyka bowiem solidarnie całą załogę.
[i]Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach[/i]