Pracodawcy, decydując się na zabezpieczenie swoich interesów poprzez zawarcie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia, muszą pamiętać o obowiązku wypłacania byłym pracownikom odszkodowania.
Dlatego też, zawierając taką umowę, strony powinny dokładnie określić wysokość odszkodowania należnego pracownikowi za powstrzymywanie się przed działaniami konkurencyjnymi oraz termin jego wypłaty.
Przy czym wysokość tego odszkodowania, zgodnie z art. 101[sup]2[/sup] § 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=AE89BF528781D2C42167CAF23691862B?id=76037]kodeksu pracy[/link], nie może być niższa niż 25 proc. wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez czas odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji.
Oznacza to, że jeśli strony postanowiły, że zakaz konkurencji ma trwać np. dwa lata od chwili rozwiązania stosunku pracy, to pracownikowi powinno przysługiwać odszkodowanie w wysokości co najmniej 25 proc. sumy jego wynagrodzeń z okresu dwóch ostatnich lat jego pracy.
[srodtytul]Ustanie umowy[/srodtytul]
W myśl art. 101[sup]2[/sup] § 2 k.p. zakaz konkurencji przestaje obowiązywać przed upływem oznaczonego w umowie terminu, jeśli pracodawca nie wywiązuje się z obowiązku wypłaty odszkodowania lub gdy ustały przyczyny uzasadniające taki zakaz.
Te ostatnie mogą mieć miejsce np., gdy przedsiębiorstwo pracodawcy zostało zlikwidowane lub trwale zaprzestało działalności w zakresie objętym zakazem. Przy czym okoliczności te nie budziły w praktyce większych wątpliwości.
Natomiast bardziej kontrowersyjne było określenie, kiedy ma miejsce niewywiązywanie się z obowiązku wypłaty odszkodowania przez pracodawcę.
[srodtytul]Niejednolite orzecznictwo[/srodtytul]
Zapadały w tym zakresie także różne orzeczenia Sądu Najwyższego.
Początkowo [b]SN w wyroku z 10 października 2003 r. (I PK 528/02)[/b] wyraził pogląd, że wypłata przez pracodawcę odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji po upływie uzgodnionego terminu nie musi być traktowana jako niewykonanie tego obowiązku, prowadzące do ustania zakazu konkurencji, lecz może być oceniona jako nienależyte jego wykonanie (opóźnienie lub zwłoka), powodujące sankcje przewidziane w art. 481 i art. 491 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksu cywilnego[/link].
SN uznawał więc, że opóźnienie pracodawcy w wypłacie odszkodowania nie będzie powodować zwolnienia pracownika z zakazu konkurencji, lecz będzie jedynie stanowić podstawę do dochodzenia odsetek za opóźnienie lub wyznaczenia dodatkowego terminu, po upływie którego możliwe będzie odstąpienie od umowy.
W kolejnym orzeczeniu SN sprecyzował jednak, że „niewywiązywanie się z obowiązku” w rozumieniu art. 101[sup]2[/sup] § 2 k.p. należy rozumieć w ten sposób, iż oznacza to oprócz niewypłacenia odszkodowania także jego nieterminową wypłatę [b](wyrok SN z 27 maja 2009 r., II PK 300/08)[/b].
Tak więc opóźnienie wypłaty odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy tytułem zawartej umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy przez okres np. kilku miesięcy, stanowi „niewywiązanie się” z obowiązku wypłaty odszkodowania w rozumieniu art. 101[sup]2[/sup] § 2 k.p. Ma to istotne konsekwencje praktyczne.
Przyjęcie tego rozstrzygnięcia przesądza bowiem jednoznacznie o tym, że pracownik zostaje wtedy, z mocy prawa, zwolniony z obowiązku powstrzymania się od podejmowania działalności konkurencyjnej. Może więc np. zatrudnić się w konkurencyjnej firmie lub podjąć własną konkurencyjną działalność gospodarczą.
[ramka][b]Przykład[/b]
Adam Z. pracował jako mikrobiolog w laboratorium X. W czasie zatrudnienia zawarł z pracodawcą umowę o zakazie konkurencji po ustaniu angażu. Zobowiązał się w niej przez rok nie podejmować pracy w konkurencyjnych firmach, w zamian za odszkodowanie wynoszące 1,5 tys. zł miesięcznie. Po rozwiązaniu umowy pracodawca nie wypłacił jednak umówionych pieniędzy przez cztery miesiące.
Pracownik uznał więc, że nie obowiązuje go zakaz konkurencji, i zatrudnił się w konkurencyjnej firmie. Pracodawca wystąpił wówczas przeciwko niemu do sądu. Ten jednak oddalił powództwo, gdyż na skutek niewywiązywania się przez pracodawcę z obowiązku wypłaty odszkodowania ustał z mocy prawa zakaz konkurencji.[/ramka]
[ramka][b]Uwaga [/b]
Ustanie zakazu konkurencji nie zwalnia pracodawcy z obowiązku zapłaty pracownikowi umówionego odszkodowania.
Sąd Najwyższy wielokrotnie zajmował bowiem stanowisko, iż ustanie obowiązywania zakazu konkurencji dotyczy tylko zobowiązania, jakie przyjął na siebie pracownik, a nie pracodawcy do wypłaty odszkodowania (np. [b]wyrok z 17 listopada 1999 r., I PKN 358/99[/b]).
Pracownik zachowuje więc prawo do odszkodowania, mimo że nie musi już przestrzegać zakazu konkurencji.[/ramka]
[i]Autor jest sędzią w Sądzie Okręgowym w Kielcach[/i]