[b]W naszej firmie pracuje kilka osób, z którymi łączą nas umowy cywilnoprawne (głównie umowy-zlecenia). Słyszeliśmy, że jeden ze zleceniobiorców twierdzi, że powinien mieć zawartą umowę o pracę, a nie kontrakt oparty na przepisach kodeksu cywilnego. Wiemy, że swoje wątpliwości konsultował z ekspertem z gazety udzielającej porad kadrowych. Nie ma jednak odwagi iść do sądu, ale planuje zawiadomić inspekcję pracy. Czy ewentualnie inspektor pracy może w jego imieniu wytoczyć powództwo o ustalenie istnienia stosunku pracy?[/b]
[b]Tak. [/b]Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Tak stanowi art. 22 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link].
Zatrudnienie w wymienionych warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Przepisy zakazują zastępowania umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy. Temu, kto, będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu, zawiera umowę cywilnoprawną w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 k.p. powinna być zawarta umowa o pracę, grozi kara grzywny w wysokości od tysiąca zł do 30 tys. zł.
Osoba, która nie mając zawartej umowy o pracę, ale np. umowę-zlecenie, uważa, że jej zatrudnienie spełnia wymogi z art. 22 § 1 k.p., może wytoczyć powództwo o ustalenie stosunku pracy. Ponadto w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy także inspektorzy pracy mogą wytaczać powództwa na rzecz obywateli. Takie uprawnienie daje im kodeks postępowania cywilnego w art. 63[sup]1[/sup].
Przy czym inspektorzy pracy mogą wytaczać powództwa na rzecz obywateli jedynie w sprawach o pozytywne ustalenie istnienia stosunku pracy (tak też Maria Jędrzejewska [w:] Maria Jędrzejewska, Karol Weitz, Tadeusz Ereciński, Jecek Gudowski „Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze. Część druga, Postępowanie zabezpieczające”, Warszawa 2009, LexisNexis, wydanie III).
Art. 63[sup]1[/sup] k.p.c. nie ogranicza tych uprawnień do przypadków istnienia między stronami stosunku prawnego, który wbrew zawartej umowie ma cechy stosunku pracy. Przyjmuje się zatem, że uprawnienie do wytaczania powództw przysługuje im także w tych przypadkach, w których chodzi o ustalenie elementów istniejącego stosunku prawnego.
Inspektorzy pracy mogą także wstępować do toczącego się już postępowania o pozytywne ustalenie istnienia stosunku pracy w każdym jego stadium, tj. od chwili wytoczenia powództwa przez podmiot szukający ochrony prawnej aż do momentu uprawomocnienia się orzeczenia kończącego to postępowanie.
Wstąpienie do toczącego się postępowania, w przeciwieństwie do żądania jego wszczęcia, wymaga zgody powoda (pracownika). Jej brak uniemożliwia udział inspektora w toczącym się postępowaniu. Ocena, czy istnieją przesłanki udziału inspektora pracy w procesie, nie podlega kontroli sądu.
[i]Podstawa prawna:
– art. 63[sup]1[/sup] [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=906021C3C4F8A71B08066CD633B6506B?id=70930 ]ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (DzU nr 43, poz. 296 ze zm.)[/link][/i]
